កង្វះខាតការចូលរួមពីភាគីមានចំណែក ក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយ គ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ

ដើម្បីស្តាប់ព័ត៌មាននេះ

កំណត់សម្គាល់និពន្ធនាយក៖កម្ពុជាមិនបានរុករក និង អភិវឌ្ឍធនធានធម្មជាតិ
ប៉ុន្មានទេ ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមស៊ីវិល និង ជម្លោះផ្ទៃក្នុងរវាងឆ្នាំ ១៩៧០ និង ឆ្នាំ
១៩៩៣ ប៉ុន្តែធនធានធម្មជាតិទាំងនេះត្រូវបានទាញយកផលហួសប្រមាណក្នុង
រវាងពីរទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ។ អ្នកជំនាញបានប្រាប់ វីអូអេ ផ្នែកខេមរភាសា
ក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយឈុតថា សមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលមានកំណត់ក្នុងការ
គ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាកាត់បន្ថយ
ភាពក្រីក្រ និងដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។

លោកអ៊ឹម សុធារិទ្ធនៃ វីអូអេ ផ្នែកខេមរភាសា បានរៀបចំកម្មវិធីប្រចាំសប្តាហ៍
មួយឈុតស្តីអំពីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ និង
កម្ពុជាដែលត្រូវចាក់ផ្សាយនៅរៀងរាល់ថ្ងៃអាទិត្យ ។

ក្នុងភាគទី១៦ដែលជាភាគបញ្ចប់នេះ លោកអ៊ឹម សុធារិទ្ធរាយការណ៍ពីរដ្ឋធានី
វ៉ាស៊ីនតោនថា អ្នកជំនាញនិយាយថា បញ្ហានៃការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិនៅ
ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមួយភាគធំគឺបណ្តាលមកពីភាពខ្វះការប្រាស្រ័យទាក់ទងនិង
ការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីមានចំណែក ក្នុងការតាក់តែងគោលនយោបាយ និងផែន
ការអភិវឌ្ឍ ដែលធ្វើឱ្យគោលនយោបាយ និង ច្បាប់ដែលប្រកបដោយបច្ចុប្បន្ន
ភាពទាំងនោះ មិនត្រូវបានយល់ដឹងឱ្យបានទូលលំទូលាយ ក្នុងចំណោមអ្នក
អនុវត្តច្បាប់ និងសមាជិកសហគមន៍មូលដ្ឋានទេ។ សេចក្តីរាយការណ៍នេះមាន
ខ្លឹមសារដូចតទៅ៖

កង្វះការចូលរួម និង អនុសាសន៍ពីអ្នកមានចំណែកនាំឱ្យអន្តរាយដល់ការគ្រប់
គ្រងធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នេះបើតាមសម្តីរបស់អ្នកជំនាញ
ខាងធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ។អ្នកជំនាញបានប្រាប់ វីអូអេ
ផ្នែកខេមរភាសានៅក្នុងបទសម្ភាសន៍តាមទូរស័ព្ទមួយឈុតថា សហគមន៍មូល
ដ្ឋាន សង្គមស៊ីវិល មន្រ្តីអនុវត្តច្បាប់ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ មានឱកាសតិចតួច
បំផុត ឬមិនមានឱកាសទាល់តែសោះ ក្នុងការចូលរួមក្នុងដំណើរការតាក់តែង
គោលនយោបាយទាក់ទិននឹងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ។ ដូច្នេះ គោល
នយោបាយទាំងឡាយដែលតាក់តែងដោយអ្នកជំនាញអន្តរជាតិ និងអ្នកច្បាប់
កម្ពុជាកន្លងមកមិនត្រូវបានជ្រួតជ្រាបក្នុងចំណោមមន្ត្រីអនុវត្តគោលនយោបាយ
និង សមាជិកសហគមន៍មូលដ្ឋាន ដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ពីគោល
នយោបាយទេ ។

លោកភិតធ័រ ស្ទិហ្គសិត (Petter Stigset) ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់នៃគម្រោងឥន្ធនៈ
សមា្រប់ការអភិវឌ្ឍនៃភ្នាក់ងារណ័រវ៉េ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍដែល
ហៅកាត់ថា ណរ៉ាត់ (NORAD) ដែលបានធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាប់
តាំងពីឆ្នាំ២០០៥ ហើយនាពេលថ្មីៗចុងក្រោយនេះធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយ
អាជ្ញាធរប្រេងកាតជាតិកម្ពុជា ដើម្បីតាក់តែងច្បាប់ឥន្ធនៈសម្រាប់កម្ពុជា។

លោក ស្ទិហ្គសិតបានប្រាប់ វីអូអេ ផ្នែកខេមរភាសាថា ការចូលរួមពីគ្រប់ភាគី
ដែលមានចំណែកក្នុងការសួរដេញដោល និងដំណើរការនៃការតាក់តែងគោល
នយោបាយគឺជាការចាំបាច់ ។ លោកបន្តទៀតថា៖

“ខ្ញុំយល់ថា កិច្ចការដែលអ្នកកំពុងធ្វើនេះគឺសំខាន់ចាំបាច់ណាស់ ។ ខ្ញុំយល់ថា
ការអនុញ្ញាតឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និង អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិ
បាលចូលរួមចំណែកការព្យាយាមស្វែងយល់អំពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើង ការធ្វើ
ឱ្យមានការជជែកពិភាក្សាក្នុងលក្ខណៈស្ថាបនាជាមួយអាជ្ញាធរ និងរដ្ឋាភិបាល
គឺជាការសំខាន់បំផុត។ ការសំខាន់ដែរនោះគឺថា ការមានលទ្ធភាពសួរសំណួរ
ត្រឹមត្រូវ និងធ្វើឱ្យប្រាកដថា គ្មានភាពអន្តរាយត្រូវបានប្រព្រឹត្តចំពោះប្រជាពល
រដ្ឋកម្ពុជា និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា” ។

លោកម៉ម សម្បតិ្ត ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលសម្ព័ន្ធភាពកម្ពុជាដើម្បីតម្លាភាព
ចំណូលធនធានដែលហៅកាត់ថា CRRTបានប្រាប់វីអូអេផ្នែកខេមរភាសាតាម
ទូរស័ព្ទនាពេលថ្មីៗនេះថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបាននិងកំពុងធើ្វការកសាង
សមត្ថភាពថ្នាក់សហគមន៍ ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រាកដថា ការព្រួយបារម្ភរបស់គេត្រូវ
បានដឹងឮ សិទ្ធិរបស់គេត្រូវបានប្រគល់ឱ្យ ហើយសមាជិកសហគមន៍ត្រូវបាន
អញ្ជើញឱ្យចូលរួមក្នុងការតស៊ូមតិ និងដំណើរការនៃការតាក់តែងគោលនយោ
បាយ ស្តីអំពីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា គួរត្រូវ
បានទទួលស្គាល់ថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងសហគមន៍ បានចូលរួមផ្តល់យោ
បល់ដល់ការតាក់តែងគោលនយោបាយមួយចំនួនតូច ប៉ុន្តែយោបល់ទាំងនោះ
នៅទីបំផុតកម្រនឹងត្រូវបានយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងសេចក្តីព្រៀងច្បាប់ចុងក្រោយ
ណាស់ ។ លោកម៉ម សម្បត្តិមានប្រសាសន៍ថា៖

“ក៏ប៉ុន្តែទន្ទឹមហ្នឹង ក៏យើងមើលឃើញថា មានការខ្វះចន្លោះក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យ
សហគមន៍ ឬអង្គការសង្គមស៊ីវិល ចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្តល់យោបល់ទៅលើ
សេចក្តីព្រៀងច្បាប់ សេចក្តីព្រៀងក្រឹត្យ និងអនុក្រឹត្យក៏នៅមានកម្រិតនៅឡើយ
ជាពិសេសទៅលើច្បាប់ដែលទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។ហើយ
ខ្ញុំជឿថា គួរតែមានការលើកទឹកចិត្តឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលមើលឃើញតួនាទីយ៉ាង
ចំបងរបស់សហគមន៍ និងមហាជនដើម្បីឱ្យពួកគាត់អាចមានឱកាសគ្រប់គ្រាន់
ចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្តល់គំនិតយោបល់ទៅលើសេចក្តីព្រៀងច្បាប់ ដើម្បីឱ្យ
មានសុក្រឹតភាព ជាពិសេសយើងធានាថា ច្បាប់ គោលនយោបាយ ឬ ក្រឹត្យ
ទាំងអស់នោះ បានការពារផលប្រយោជន៍សង្គមជាតិយើង ជាពិសេសសហ-
គមន៍” ។

ក្នុងន័យនេះ លោកងួន ញ៉ិល អនុប្រធានទី១នៃសភាជាតិកម្ពុជា បានប្រាប់
វីអូអេ ផ្នែកខេមរភាសាថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយល់អំពីសារៈសំខាន់នៃការ
ចូលរួមពីភាគីមានចំណែកទាំងអស់ ជាពិសេសការចូលរួមពីសមាជិកសហ-
គមន៍ ដែលទទួលផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ពីគម្រោងអភិវឌ្ឍ និងសកម្មភាព
និស្សារណកម្មធនធានធម្មជាតិ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា នេះជាមូលហេតុ
ដែលរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋានទូទាំងប្រទេស បង្កើតសហ
គមន៍មូលដ្ឋានដើម្បីជួយការពារធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងតំបន់របស់គេ។ លោក
បន្តទៀតថា៖

“ឥឡូវនេះរដ្ឋាភិបាលបានចាត់តាំងប្រជាពលរដ្ឋយើង ចងក្រងជាសហគមន៍
ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្វើជាម្ចាស់លើធម្មជាតិ ដូចជាសហគមន៍ការពារព្រៃឈើ
សហគមន៍ការពារឡូត៍នេសាទ ។ អញ្ចឹងគឺថា គាត់នេសាទនៅឡូត៍របស់គាត់
អញ្ចឹងគាត់ការពារតែម្តង។ អ្នកណាទៅធ្វើផ្តេសផ្តាស ប្រព្រឹត្តខុស គាត់ចាប់តែ
ម្តង ។ ប្រជាជនមានអំណាចចាប់អ្នកហ្នឹងតែម្តង ដោយសហការជាមួយសមត្ថ
កិច្ចត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់។ ដូច្នេះការបង្កើតសហគមន៍នេះមានប្រយោជន៍ណាស់
ដើម្បីអនុវត្តសិទ្ធិជាម្ចាស់របស់ប្រជាជនសមស្របនឹងគាត់ជាម្ចាស់អំណាច”។

ទោះបីជាប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានសិទ្ធិបង្កើតសហគមន៍នៅតាមមូលដ្ឋានដើម្បី
ជួយការពារធនធានធម្មជាតិក៏ពិតមែន តែសហគមន៍មួយចំនួនមិនបានចូលរួម
ក្នុងការសម្រេចចិត្ត និង ដំណើរការនៃការធ្វើផែនការអភិវឌ្ឍ និង ការតាក់តែ
នយោបាយទេ ។ ជាអាទិ៍លោកលី លីម ប្រធានសហគមន៍ព្រៃឈើរមាសប៉ុន
ម្ជុល នៅខេត្តក្រចេះ បានប្រាប់វីអូអេផ្នែកខេមរភាសាតាមទូរស័ព្ទថា លោកបាន
ជួយកសាងបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឈើពីថ្នាក់មូលដ្ឋាន រហូតដល់ថ្នាក់ខេត្ត
ដោយសង្ឃឹមថា បណ្តាញសហគមន៍អាចនិយាយអំពីសេចក្តីត្រូវការរបស់ប្រ-
ជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋាន ហើយចូលរួមជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននិងរដ្ឋាភិបាល
យកចិត្តទុកដាក់ដល់ការប្រឈមមុខទាំងឡាយដែលសហគមន៍មូលដ្ឋានកំពុង
ជួបប្រទះ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ សហគមន៍របស់លោកមិនមានឱកាស
ក្នុងការចូលរួមក្នុងដំណើរការសម្រេចចិត្តទេ។ លោកបន្តថា៖

“អត់មានទេ។ បញ្ហាហ្នឹងហើយដែលនាំឱ្យមានបញ្ហាដែលត្រូវកើតឡើងអំពីការ
តវ៉ា ដោយសារតែមិនបានផ្លាស់ប្តូរ ពិគ្រោះយោបល់ និង កាត់ចេញនូវផលប៉ះ
ពាល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ បានន័យថា ប្រជាពលរដ្ឋអត់បានចូលរួម ។ គាត់អត់
បានឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង ស្របទៅតាមសិទ្ធិស្វ័យ
សម្រចរបស់ខ្លួន ទៅតាមសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីសនោះទេ បាទ” ។

លោកលី លីម បន្តទៀតថា រដ្ឋាភិបាលគួរផ្តល់លទ្ធភាពដល់សហគមន៍ទូទាំង
ប្រទេសចូលរួមក្នុងដំណើរការតាក់តែងគោលនយោបាយ និងផែនការអភិវឌ្ឍ
ជាពិសេសគម្រោងអភិវឌ្ឍនៅក្នុងមូលដ្ឋាន ។

លោក ស្រឿន ម៉ាច តំណាងសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចព្នង និង ជាសមាជិក
បណ្តាញថ្នាក់ជាតិ សម្រាប់ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គមដោយឧស្សាហកម្ម
និស្សារណកម្ម នៅភូមិកាទី ឃុំស្រែព្រះ ស្រុកកែវសីម៉ា ខេត្តមណ្ឌលគីរី បាន
ប្រាប់វីអូអេផ្នែកខេមរភាសាតាមទូរស័ព្ទនាពេលថ្មីៗនេះថា លោកមិនបានចូល
រួមការពិភាក្សាជាមួយក្រុមហ៊ុន Cambodian Highland Mineral Company
Limited ដែលមានគម្រោងរុករករ៉ែមាសក្នុងសហគមន៍របស់លោកទេ។ លោក
មានប្រសាសន៍ក្នុងសំនៀងជនជានភាគតិចព្នងថា៖

“អត់ដែលបានចូលរួមជជែក ផ្តល់យោបល់យ៉ាងម៉េចៗ ខ្ញុំមិនដែលចូលរួមផង
បង។ ពេលគាត់មកធ្វើ គាត់មិនប្រាប់សហគមន៍ខ្ញុំក្នុងមូលដ្ឋានហ្នឹងទេ។ឃើញ
គាត់មកសិក្សាហ្នឹងច្រើន។ តែគាត់ម៉ោពីថ្នាក់លើ។ ម៉ោ គាត់ដាក់កម្លាំងការពារ
របស់គាត់។ ម៉ោ គាត់ចុះទៅធ្វើតែម្តង ។ អញ្ចឹងពេលដែលពួកខ្ញុំទៅឃើញហ្នឹង
គាត់ជីកក្បែរៗចម្រាស់ដើមជ័រសម្រាប់ពួកខ្ញុំប្រើប្រាស់សព្វថ្ងៃហ្នឹងបង” ។

ប៉ុន្តែលោកសាន តំណាងក្រុមហ៊ុន Cambodian Highland Mineral Company
Limited បានប្រាប់វីអូអេផ្នែកខេមរភាសាតាមទូរស័ព្ទថា បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនត្រូវ
បានប្រគល់អាជ្ញាប័ណ្ណ ឱ្យរុករករ៉ែមាសនៅភូមិកាទី ក្រុមហ៊ុនបានពិភាក្សាជា
មួយសហគមន៍មូលដ្ឋានពីរដងហើយ អំពីដំណោះស្រាយចំពោះផលប៉ះពាល់
ជាយថាហេតុណាមួយនាពេលអនាគត ទោះជាមិនទាន់ដំណើរការធ្វើអាជីវកម្ម
នៅឡើយក៏ដោយ ។ លោកបន្តថា នៅពេលដែលក្រុមហ៊ុនទទួលបានអាជ្ញា
ប័ណ្ណធ្វើជីវកម្មក្រុមហ៊ុននៅតែអនុញ្ញាតឱ្យសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចចូលទៅ
ក្នុងតំបន់សម្បទានដើម្បីរកជ័រចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ខ្លួន។ លោកអះអាងថា ប្រសិន
បើដើមជ័រណាមួយត្រូវបានគាស់រំលើង ក្រុមហ៊ុននឹងចរចាដើម្បីចេញសងតាម
កម្រៃ និងលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន ។ លោកសានមានប្រសាសន៍ថា៖

“ខាងក្រុមហ៊ុនក៏បានប្រជុំគ្នាត្រួសៗដែរអំពីបញ្ហាប៉ះដើមជ័រគាត់ហ្នឹង ព្រោះក្រុម
ហ៊ុនដឹងថា ដើមជ័រគឺជាអាយុជីវិតរបស់គាត់។គាត់ធ្វើជ័រហ្នឹងដើម្បីយកទៅលក់
ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ជួយផ្តាំដល់លោកម៉ាចផង កុំឱ្យបារម្ភអី។ នៅពេលក្រុមហ៊ុន
ធ្វើអាជីវកម្មក្រុមហ៊ុននឹងពិភាក្សាជាមួយនឹងបងប្អូនទាំងអស់ដើម្បីរកដំណោះ
ស្រាយយ៉ាងម៉េច ដើម្បីឱ្យបងប្អូនហ្នឹងមានភាពងាយស្រួលក្នុងការរស់នៅ ឬ
មួយក៏ត្រូវពិភាក្សាជាមួយបងប្អូនអំពីបញ្ហាប៉ះពាល់ទាំងឡាយ ដែលមានផល
វិបាកដល់គាត់។ពួកខ្ញុំនឹងអាចដោះទៅតាមការដែលអាចធ្វើទៅបានហើយ”។

ទោះបីជាយ៉ាងដូច្នេះក្តី លោកស្រឿន ម៉ាច ចង់ឃើញមានការចូលរួមឱ្យបាន
ច្រើនថែមទៀតពីសហគមន៍របស់លោកនៅក្នុងដំណើរការទាំងមូល នៃការវិនិ
យោគ និងស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ មុនពេលចេញអាជ្ញាប័ណ្ណ
ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើអាជីវកម្ម ។ លោកបន្តថា៖

“សូមសំណូមពរដល់រដ្ឋាភិបាលមុននឹងគាត់ផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណឱ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើវិនិ-
យោគសម្រាប់កសាង អភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ សូមរដ្ឋាភិបាលគាត់មកចុះសិក្សា
ជាមុនសិន ដើម្បីជួយឱ្យសហគមន៍ខ្ញុំបានដឹង ឮព័ត៌មានជាមុន។ កាលណា
ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនចុះសិក្សាទេ ចេះតែឱ្យក្រុមហ៊ុនមកចូលធ្វើវិនិយោគ
ទៅ វាអាចមានការប៉ះពាល់ និងបាត់អត្តសញ្ញាណរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច
នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរីខ្ញុំ” ។

អ្នកជំនាញខាងគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍឱ្យដឹងថា
បញ្ហានៃការអនុវត្តគោលនយោបាយ ស្តីអំពីនិស្សារណកម្មធនធានធម្មជាតិនៅ
ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺ ភាគច្រើនបណ្ដាលមកពីការខ្វះការប្រាស្រ័យទាក់ទងនិង
ការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីមានចំណែក។ គោលនយោបាយ ជាធម្មតាត្រូវបានតាក់
តែងឡើងដោយគ្មានការចូលរួមយោបល់ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ផ្នែកឯកជន
អ្នកអនុវត្តគោលនយោបាយ និង សមាជិកសហគមន៍មូលដ្ឋាន ដែលជាអ្នក
ទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ពីគម្រោងនិស្សារណកម្ម។ អ្នកជំនាញឱ្យដឹង
ទៀតថា ដំណើរការផ្តល់សម្បទានដែលមិនមានតម្លាភាព ការខ្វះការចូលរួម
ពេញលេញពីគ្រប់ភាគីមានចំណែកក្នុងការតាក់តែងគោលនយោបាយ និងក្នុង
ដំណើរការនៃការអនុវត្តគោលនយោបាយ នាំឱ្យមានការទាញយកផលធនធាន
ធម្មជាតិរបស់ជាតិខ្សោះអស់គ្មានសល់ ហើយផ្តល់ផលតិចតួចបំផុតដល់ការ
អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ។

រាយការណ៍ពីរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន ខ្ញុំ អ៊ឹម សុធារិទ្ធ វីអូអេផ្នែកខេមរភាសា៕