មិនមែនតែកម្ពុជាទេគ្រប់គ្រង ធនធានធម្មជាតិមិនល្អ

ដើម្បីស្តាប់ព័ត៌មាននេះ

ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងប្រទេស ដែលមានចំណូលទាបទាំងឡាយនៅក្នុងពិភពលោក
ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសក្រីក្របំផុតមួយក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្របំផុត
ទាំង៥៨ នៅក្នុងពិភពលោកបាននិងកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាគ្រប់គ្រងធនធានធម្ម
ជាតិ។

លក្ខណៈសាមញ្ញនៃបញ្ហាទាំងនោះរួមមាន វិសមភាពនៃការចែកចាយចំណូល
ដែលបានមកពីធនធានធម្មជាតិ នយោបាយការិយាធិបតេយ្យ អំពើពុករលួយ
ភាពគ្មានតម្លាភាព និងអវត្តមាននៃប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យតុល្យភាព ។

បណ្ឌិតហ្គែន ម៉ាតលែក (Glen Matlack) សាស្រ្តាចារ្យនៃសិក្ខាល័យបរិស្ថាន និង
ជីវរុក្ខជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យអូហៃយ៉ូ សហរដ្ឋអាមេរិក មានប្រសាសន៍ថា ស្ថាន
ភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនធ្វើឲ្យលោកភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ ពីព្រោះប្រទេស
កម្ពុជាប្រឈមនឹងបញ្ហាស្រដៀងគ្នានឹងប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងពិភពលោក។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖

“ខ្ញុំយល់ថា វាស្រដៀងគ្នាទៅនឹងករណីជាច្រើននៅក្នុងពិភពលោក ។ ខ្ញុំសុំទោស
ដែលនិយាយបែបនេះ ។ វាជារឿងធម្មតាដែលរដ្ឋាភិបាលលក់សម្បទានធនធាន
ធម្មជាតិ ។ វាកើតមានឡើងគ្រប់ពេលនៅក្នុងតំបន់ត្រូពិក ។ វាមិនមែនជារឿង
អាថ៌កំបាំងទេ ។ វាគឺជាដំណើរការ ។ វាជាទម្រង់នៃអំពើឧក្រិដ្ឋ ដែលត្រូវបាន
ដឹងយ៉ាងច្បាស់។ យើងមានឧទាហរណ៍ជាច្រើន។ ដូច្នេះ យើងមិនអាចឆ្លើយថា
ភ្ញាក់ផ្អើលឬឆ្លើយថា មិនដឹងមិន ឮនៅពេលដែលវាកើតឡើងនោះទេ” ។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ សាស្រ្តាចារ្យវីលាម អាស្ស៊រ (William Ascher) ជាអ្នកនិពន្ធ
សៀវភៅជាច្រើនក្បាល ដែលរួមមានសៀវភៅមួយក្បាលមានចំណងជើងថា

“ហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលខ្ជះខ្ជាយធនធានធម្មជាតិ” ។

លោកមានការចាប់អារម្មណ៍ចំពោះភាពស្រដៀងគ្នានៃបញ្ហាដែលកម្ពុជាប្រឈម
និងបញ្ហាដែលប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍដ៏ទៃទៀតមាន ដែលករណីនេះ រដ្ឋាភិបាល
កម្ពុជាគ្មានលេសក្នុងការលាក់បាំងអ្វីដែលកើតមាននៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួននោះ
ទេ។ លោកបន្តថា៖

“មិនថា តំបន់ណាក្នុងប្រទេស មិនថា ធនធានអ្វីជាអ្វីទេ ដូចជាឈើហ៊ុប ឥន្ធនៈ
រ៉ែ ឬអ្វីៗផ្សេងៗទៀត ។ ខ្ញុំយល់ថា ស្ថានភាពដូចគ្នានេះកើតមាននៅក្នុងប្រទេស
កម្ពុជា ។ របៀបគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិគួរត្រូវបានប្រតិបត្តិ ហើយមានគោល
ការណ៍ដូចគ្នា ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំពិតជាមិនយល់ឃើញថា ករណីនៅប្រទេសកម្ពុជាជា
ករណីពិសេស គួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ។

ក្រុមឃ្លាំមើលបរិស្ថានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស
កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៩ បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយអំពីកម្ពុជា ដែលមាន
ការចោទប្រកាន់ដោយមានភស្តុតាងជាមូលដ្ឋានប្រឆាំងនឹងឥស្សរជនសេដ្ឋកិច្ចនិង
នយោបាយ ។ របាយការណ៍នេះអះអាងថា ក្រុមអ្នកកាន់អំណាច យ៉ាងហោច
ណាស់ មានចំណែកក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនបាន
ត្រឹមត្រូវ ។ របាយការណ៍របស់ ក្លូបល វីតណេស (Global Witness) បានផ្តោត
ទៅលើការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះរ៉ែត្បូងនិងផែនការនិស្សារណកម្មឧស្ម័ន
ធម្មជាតិ និងឥន្ធនៈ ។ នៅក្នុងរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០០៧ ក្លូបល វីតណេសបានផ្តោត
លើឧស្សាហកម្មពៃ្រឈើនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងអំពីរបៀប ដែលមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់
និង ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេទាញយកចំណេញពីការនាំចេញឈើហ៊ុបកម្ពុជា ។

នាងអេលីន័រ នីកូល (Eleanor Nichol) អ្នកយុទ្ធនាការរបស់អង្គការក្លូបល វីត
ណេសបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រទេសកម្ពុជាជាឧទាហរណ៍ដ៏អាក្រក់នៃអំពើពុករលួយ
ធនធានធម្មជាតិ ។ នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន អង្គការក្លូបល វីតណេស ផ្តោតលើ
តែសេដ្ឋកិច្ចធនធានធម្មជាតិ ដែលអាចជារ៉ែ ឬឥន្ធនៈ ប៉ុន្តែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
អង្គការក្លូបលវីណេសអង្កេតទៅលើការកេងយកប្រយោជន៍ពីផ្នែកធនធានធម្មជាតិ
ទាំងមូល រាប់ទាំងសម្បទានព្រៃឈើ ត្រី ដី រ៉ែ និងឥន្ធនៈ។ យោងតាមនិន្នាការ
ដែលត្រូវបានឃើញនៅជុំវិញពិភពលោក ប្រទេសកម្ពុជាបង្ហាញនិន្នាការប្រកាស
អាសន្នស្រដៀងគ្នា ដែលជាឧទាហរណ៍ដ៏អាក្រក់បំផុតនៃអ្វីដែលអាចកើតឡើង
នៅពេលដែលធនធានធម្មជាតិត្រូវបានបំពារបំពាន និងប្រើប្រាស់មិនបានត្រឹម
ត្រូវដោយឥស្សរជនមួយក្តាប់តូច។

នាងអេលីន័រ នីកូលថ្ថែងថា ការអនុវត្តច្បាប់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព ត្រូវតែចាប់
ផ្តើមពីថ្នាក់កំពូល ។ នាងនីកូលបន្តទៀតថា៖

“តាមពិត យើងបារម្ភអំពីនិន្នាការទាំងស្រុងនៃការប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិមិន
ត្រូវ និងកត្តាជាមូលដ្ឋានដែលភ្ជាប់បញ្ហាទាំងអស់ គឺនិទណ្ឌភាព ដែលតាមរយៈ
នេះក្រុមបុគ្គលមួយក្តាប់តូច មានលទ្ធភាពក្នុងការដំណើរការ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យ
ពួកគេមានសម្បទានព្រៃឈើ ឬ ដី ឬរ៉ែ ឬឥន្ធនៈ ហើយទាមទារយកធនធាន
ទាំងនេះធ្វើជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន ។ មានតែរឿងមួយគត់ដែលយើងសង្ឃឹមថា
នឹងអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះ នោះគឺការអនុវត្តច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និង
ដែលត្រូវតែចាប់ផ្តើមពីថ្នាក់កំពូលដែលមាននាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែន និងឧបនា
យករដ្ឋមន្រ្តីសុខ អាន ត្រូវអនុវត្តការស៊ើបអង្កេតដ៏ម៉ត់ចត់ និងទូលំទូលាយ នៅ
ពេលដែលមានការប្រព្រឹត្តអំពើខុសឆ្គង ដោយសមាជិកនៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋានឥស្សរ
ជនយោធា និងនយោបាយ” ។

សាស្រ្តាចារ្យវីលាម អាស្ស៊រ (William Ascher) ទទួលស្គាល់ថា អង្គការក្លូបល វីត
ណេស គឺជាអង្គការ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងយ៉ាងត្រឹមត្រូវ និង មានចំណេះដឹង
យ៉ាងទូលំទូលាយអំពីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ។ ដូច្នេះហើយរបាយការណ៍
របស់ក្លូបល វីតណេស គឺជាអ្វីដែលយើងអាចយកជាមេរៀន។ ជារឿងធម្មតាដែល
រដ្ឋាភិបាលមិនទទួលការរិះគន់ដែលមានភាពអវិជ្ជមានអំពីគោលនយោបាយ និង
យន្តការអនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន ។ លោកអាស្ស៊រថ្លែងថា៖

“ខ្ញុំនឹងយករបាយការណ៍នេះជារបាយការណ៍សំខាន់មួយ ។ ខ្ញុំយល់ថា អង្គការ
ក្លូបល វិតណេសគឺជាអង្គការដែលមានដំណើរការយ៉ាងរឹងមាំ។គេដឹងយ៉ាងច្បាស់
ថា គេធ្វើអ្វី ។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវតែសម្រេចថា តើត្រូវដោះស្រាយបញ្ហា
នេះដោយរបៀបណា ក្នុងការធ្វើអន្តរសកម្មជាមួយ និង អង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅ
ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ វាមិនមែនជារឿងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ។ ខ្ញុំបានឃើញប្រ-
ទេសមួយចំនួនដែលមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ជួនកាលទទួលយកទស្សនៈអវិជ្ជមាននៃ
របាយការណ៍រិះគន់យ៉ាងខ្លាំង ។ ជួនកាលគេមានទស្សនៈថា អ្នកក្រៅមិនអាចឲ្យ
តម្លៃការលំបាកដែលគេប្រឈមនោះទេ” ។

បណ្ឌិតផល ខូលីអ៊រ (Paul Collier) សាស្ត្រាចារ្យសេដ្ឋកិច្ចនៃសាកលវិទ្យាល័យ
អក់ស្វ៊ត (Oxford) ចក្រភពអង់គ្លេស ហើយជាអ្នកជំនាញម្នាក់ដែលទទួលបាន
ការគោរពច្រើននៅក្នុងពិភពលោក បានប្រាប់វីអូអេផ្នែកខេមរភាសា តាមទូរស័ព្ទ
ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែទទួលយកអនុសាសន៍ ពីអង្គការក្លូបល វិតណេសឲ្យ
បានប្រាកដប្រជា ។ បណ្ឌិតខូលីអ៊រមានប្រសាសសន៍ថា៖

“បាទ ខ្ញុំចង់និយាយថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនមានប្រវត្តិល្អក្នុងការគ្រប់គ្រងធន
ធានធម្មជាតិទេ ។ ដូច្នេះហើយរដ្ឋាភិបាលត្រូវចាប់ផ្តើមឲ្យបានល្អក្នុងការធ្វើការ
ជាមួយនឹងផ្នែកឯកជន និងក្នុងការយកពន្ធពីផ្នែកឯកជនឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព។
វិធានការគន្លឹះនោះគឺតម្លាភាព ។ តម្លាភាពក្នុងការចាត់ចែងជាមួយនឹងផ្នែកឯក
ជន។ ខ្ញុំយល់ថា អង្គការក្លូបលវិតណេសគឺជាអង្គការដែលទទួលបានការគោរព
បំផុត។ ការរិះគន់ទាំងនោះ ត្រូវតែយកមកពិចារណាឲ្យប្រាកដប្រជា។ គេពិតជា
មានចំណេះដឹងអំពីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិយ៉ាងច្បាស់” ។

ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានមើលឃើញថា សម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ។ នៅ
ក្រោមដី និង សមុទ្រ មានរ៉ែ និងឥន្ធនៈ។ នៅលើដីមានព្រៃធម្មជាតិ ដែលផ្តល់
ឈើហ៊ុប និង ត្រីទឹកសាប ត្រីសមុទ្រ ដែលជាប្រភពចម្បងនៃប្រូតេអ៊ីនសម្រាប់
ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ។ ការមានសម្បត្តិធម្មជាតិទាំងនេះគឺជាភ័ព្វសំណាងមួយ ។
ក៏ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញឱ្យដឹងថា ក្រៅពីភាពសម្បូរបែបនៃសម្បតិ្តធម្មជាតិ ប្រជាពល
រដ្ឋកម្ពុជាទូទៅមានឱកាសតិចតួចបំផុតក្នុងការរីករាយនឹងពរជ័យនៃសម្បត្តិធម្ម
ជាតិពីព្រោះតែចំណួលដែលបានមកពីសម្បត្តិធម្មជាតិទាំងនេះ បានទៅឥស្សរ
ជនសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយមួយក្តាប់តូច៕