នាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ យុវវ័យជាច្រើននិយមប្រើឡេលាយ (Whitening Cream) ដើម្បីលាបស្បែកឲ្យឆាប់ស។ ក្រសួងសុខាភិបាលបានអំពាវនាវឲ្យប្រជពលរដ្ឋឈប់ប្រើប្រាស់ឡេលាយនេះ ព្រោះឡេលាយមួយចំនួនដែលកំពុងតែចរាចរនៅលើទីផ្សារកម្ពុជា មានសារធាតុគីមីកម្រិតខ្ពស់ ដែលអាចបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកប្រើប្រាស់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ នាពេលអនាគត។
ស្បែកសគឺជាគុណសម្បត្តិមួយផ្នែកដែលធ្វើឲ្យយុវវ័យ ជាពិសេសនារីៗ មានទំនុកចិត្តលើខ្លួនឯង និងមានភាពទាក់ទាញ។ ការយល់ឃើញដូច្នេះបានធ្វើឲ្យនារីអាស៊ី រួមទាំងនារីកម្ពុជាមួយចំនួនធំប្រើប្រាស់ផលិតផលឡេលាបស្បែក (Whitening Cream)។
អង្គុយនៅក្នុងហាងកាហ្វេទំនើបមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កញ្ញា ប៊ុន សុខដានី អាយុ១៩ឆ្នាំ ដែលមានសម្បុរស និងមាឌតូចច្រឡឹង បាននិយាយប្រាប់ VOA ថា កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុនមក នាងធ្លាប់មានអារម្មណ៍មិនល្អចំពោះ សម្បុរស្បែកពីកំណើតរបស់ខ្លួន។
«កាលពេលស្បែកអត់ទាន់ស្អាត មានអារម្មណ៍តូចចិត្តនឹងខ្លួនឯងមែនទែន។ កាលមុនស្បែកខ្ញុំខ្មៅ ហើយមុខធ្លាប់ឡើងមុនអីអញ្ចឹង មានអារម្មណ៍ថា ពិបាកចិត្តទៀត»។
តាមការណែនាំពីមិត្តភក្តិ ដានី បានសម្រេចចិត្តទិញឡេលាយលាបដើម្បីផ្លាស់ប្តូរពណ៌ស្បែករបស់នាង។
«ខ្ញុំទិញឡេគេលាយហើយហ្មង។ ខ្ញុំធ្លាប់ប្រើឡេបីថ្ងៃស បានម្តងគត់។ ពេលហ្នឹងខ្ញុំស្តាប់វិទ្យុ គេផ្សាយពីឡេលាបបីថ្ងៃស ហើយមានគេសម្ភាសន៍អតិថិជន។ គេថា ស ហើយអត់មានខូចស្បែក។ ខ្ញុំក៏ទិញមកសាក។ ម្តង ឬពីរដង វារាងប្លែកបន្តិច។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា វាមានជាតិកាត់ច្រើន ព្រោះពេលខ្ញុំប្រើហើយ ឃើញថា ស្បែកអត់ដូចធម្មតា។ ប៉ុន្តែសមែន!»
ឡេលាបស្បែកឲ្យស ដែលជាប្រភេទឡេលាយ តែងតែទទួលបានការពេញនិយមពីសំណាក់យុវវ័យមួយចំនួន មិនថា ជាស្រ្តី ឬក៏បុរសនោះទេ។ គេប្រើប្រាស់ផលិតផលឡេលាយទាំងនោះ ដោយសារតែវាបង្ហាញប្រសិទ្ធភាពឲ្យឃើញសភ្លាមៗ និងមានតម្លៃថោកសមរម្យ។
បច្ចុប្បន្ន ចរាចរណ៍នៃការលក់ឡេលាយលាបស្បែកឲ្យសនៅតែមានដំណើរការយ៉ាងខ្លាំងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ខណៈប្រទេសមួយចំនួនបានហាមឃាត់យ៉ាងតឹងរ៉ឹង។ ឡេលាយលាបស្បែកឲ្យសទាំងនោះអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកប្រើប្រាស់នោះ ព្រោះវាត្រូវបានលាយផ្សំឡើងដោយមិនមានការអនុញ្ញាតពីក្រសួងសុខាភិបាល និងក្រុមគ្រូពេទ្យជំនាញនោះទេ។ នេះបើតាមការពន្យល់របស់វេជ្ជបណ្ឌិត ចាន់ វិចិត្រ អ្នកឯកទេសសើស្បែក និងឡាស៊ែរនៃមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត និងគ្លីនិកកាដាវ។
«សព្វថ្ងៃ Whitening Cream (ឡេលាបស្បែកឲ្យស) មិនត្រូវបានផលិតតាមក្បួនត្រឹមត្រូវនោះទេ គឺជាការច្នៃដោយខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ ច្នៃដោយអ្នកលាយម្សៅ អ្នកលក់គ្រឿងសម្អាង ឬក៏អ្នកដែលផលិតផលិតផលក្លែងក្លាយ ដោយគាត់ធ្វើម៉េចឲ្យឃើញសលឿន ប៉ុន្តែគាត់អត់បានគិតពីផលវិបាកទៅថ្ងៃក្រោយ»។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិតរូបនេះបានបន្តទៀតថា តាមរយៈការសង្កេត គ្រោះថ្នាក់ដោយសារបញ្ហាស្បែកនោះ ភាគច្រើនគឺបណ្តាលមកពីការប្រើប្រាស់ឡេលាយដែលមានសារធាតុគីមីកាត់ខ្លាំង ដូចជាបារតជាដើម។ វាអាចប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សុខភាពអ្នកប្រើប្រាស់ គឺអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត។
«យើងមានបទពិសោធន៍ ជួបជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ អ្នកជំងឺ អតិថិជន ដែលរងគ្រោះហ្នឹង ច្រើនតែប្រើឡេលាយមានដាក់សារជាតិកាត់។ ជួនកាល មានដាក់រូបមន្តសាលីស៊ីលីកអាស៊ីត (Salicylic Acid) អីអញ្ចឹងទៅ រហូតដល់មានដាក់បារត ឧទាហរណ៍។ អានេះយើងមិនដឹងទេ។ តែយើងធ្លាប់ឮករណីបកស្បែកទៅ មានស្លាប់ មានអី។ យូរហើយ កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន នៅបន្ទាយមានជ័យ។ រឿងហ្នឹងសុទ្ធតែដោយសារការលាយអត់ត្រូវតាមបច្ចេកទេស»។
គោលការណ៍ណែនាំរបស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (ASEAN) បានឲ្យដឹងថា អាជ្ញាធរគ្រប់គ្រងចំណីអាហារ និងថ្នាំពេទ្យរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក (FDA) និងអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានកំណត់ឲ្យមានលាយសារធាតុបារតត្រឹមតែ១មីក្រូក្រាមប៉ុណ្ណោះក្នុងផលិតផលឡេលាបស្បែកមួយក្រាម។
ក៏ប៉ុន្តែយោងតាមលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវលើផលិតផលឡេ ឬក្រែមលាបស្បែកឲ្យសចំនួន១៤មុខក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលសរសេរថា មានប្រភពមកពីប្រទេសចិន វៀតណាម ថៃ និងអាមេរិកនោះ មានឡេចំនួន៦គំរូដែលមានផ្ទុកសារធាតុបារតលើសពី១០០០មីក្រូក្រាមក្នុងមួយក្រាម។ លើសពីនេះទៅទៀត ក្នុងចំណោមឡេចំនួន៦គំរូនេះ មានឡេដែលមានបរិមាណបារតខ្ពស់បំផុតគឺមានដល់ទៅ៣០.០០០ដងលើសបរិមាណដែលបានកំណត់។ការស្រាវជ្រាវនេះធ្វើឡើងដោយក្រុមជំនាញការមកពីសាកលវិទ្យាល័យ UMEA នៃប្រទេសស៊ុយអែត ក្នុងឆ្នាំ២០១៣ នៅអគ្គនាយកដ្ឋានកាំកុងត្រូល។
ឯកសារស្រាវជ្រាវដោយអ្នកជំនាញការស៊ុយអែតនេះបញ្ជាក់ទៀតថា សារធាតុបារតជាសារធាតុគីមីដែលរារាំងការកកើតឡើងនៃសារធាតុមេឡានីនដែលកំណត់ពណ៌ស្បែក និងជួយថែរក្សាស្បែក។ ហេតុនេះ ទើបសារធាតុបារតដែលភាគច្រើនស្ថិតនៅក្នុងមេឡេ ធ្វើឲ្យស្បែកសស្លេក។
លោក ឌឺម ថេង អគ្គនាយករងនៃនាយកដ្ឋានកាំកុងត្រូល សាខារាជធានីភ្នំពេញ និងជាអតីតប្រធាននាយកដ្ឋានមន្ទីរពិសោធន៍ បានប្រាប់ VOA អំពីផលប៉ះពាល់នៃសារធាតុបារតយ៉ាងដូច្នេះថា៖
«សារធាតុបារតជួយឲ្យស្បែកស តែវាប៉ះពាល់សុខភាពខ្លាំងណាស់។ កាលណាយើងប្រើលើស វាមានលើសតិចលើសច្រើន បើលើសតិច វាត្រឹមតែពុលតិចតួចដូចជាឈឺក្បាល រលាក ធ្វើឲ្យអស់កម្លាំងជាដើម។ តែបើពុលធ្ងន់ធ្ងរ វាហ្នឹងធ្វើទុក្ខដល់គ្រលៀន និងប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទតែម្តង ដែលពេលខ្លះវាបង្កគ្រោះថ្នាក់រហូតដល់ស្លាប់»។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ចាន់ វិចិត្រ បញ្ជាក់ថា ការប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរបែបនេះកើតឡើងប្រសិនមានការប្រើច្រើនលើសលប់ដែលធ្វើឲ្យបារតស្រូបចូលស្បែកច្រើន។
«ក្រោយពីយើងលាបលើផ្ទៃធំ លើខ្លួន ដងខ្លួន ដៃជើងអញ្ចឹងទៅ វាធ្វើឲ្យសារជាតិហ្នឹងជ្រាបចូលច្រើន ដូចយើងលេបចូលអញ្ចឹង ដូចចាក់របស់ហ្នឹងចូល។ អញ្ចឹងវាមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ ប៉ះពាល់ដល់សុខភាព។ ជួនកាលត្រូវការសង្គ្រោះបន្ទាន់»។
ឡេលាយលាបស្បែកឲ្យសមួយចំនួនត្រូវបានលាយក្នុងស្រុក ហើយមួយចំនួនត្រូវនាំចូលពីប្រទេសជិតខាង ដូចជាប្រទេសវៀតណាម ថៃជាដើម។
ឡេទាំងនោះមានដាក់លក់តាមតូបលក់គ្រឿងសម្អាងនានាស្ទើរគ្រប់ទីផ្សារក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលរួមមានផ្សារអូឡាំពិក ផ្សារអូរឫស្សី ផ្សារបឹងកេងកង និងផ្សារផ្សេងៗទៀត។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ឡេលាយទាំងនោះក៏ត្រូវបានលក់បន្តទៅតាមទីផ្សារនៅឯបណ្តាខេត្តក្រុងនានាផងដែរ។ ទីផ្សារឡេនេះមានលក្ខណៈកាន់តែទូលំទូលាយទៀត ដោយសារបច្ចុប្បន្ននេះ គេឃើញថា ផលិតផលឡេលាយនេះក៏មានផ្សាយលក់តាមអ៊ីនធឺណិត និងតាមបណ្តាញសង្គមទៀតផង។
ឡេលាយតាមទីផ្សារមួយចំនួនមានតម្លៃចាប់ពីប្រមាណ៣ដុល្លារឡើងទៅក្នុងមួយខ្លង ឬប្រអប់។ ឡេទាំងនោះភាគច្រើនត្រូវបានជាវដោយប្រជាជនដែលមានជីវភាពមធ្យម ឬទាប។ ហើយឡេលាយមួយចំនួនក៏អាចមានតម្លៃថ្លៃជាងនេះ ប្រសិនបើគេលក់វាតាមផ្ទះហាងសម្រាប់អតិថិជនដែលមានជីវភាពខ្ពស់បន្តិច។
ដានីបញ្ជាក់បន្ថែម៖ «មួយខ្លង ប្រហែលជិតកន្លះគីឡូក្រាមតម្លៃ៣៥ដុល្លារនោះ គេថា អាចលាបអស់មួយហ្នឹង ឃើញប្លែកតែម្តង។ ពេលហ្នឹង ខ្ញុំទៅទិញនៅជិតផ្សារដើមថ្កូវ។ ទៅដល់ ខ្ញុំប្រាប់គេថា 'យកអាឡេបីថ្ងៃស'។ គេយកឲ្យហ្មង»។
ក្រៅពីទិញឡេដែលលាយស្រាប់ អ្នកទិញមួយចំនួនក៏ជាវឡេមួយមុខៗផ្សេងគ្នាច្រើនប្រភេទទៅតាមការពេញចិត្ត និងការយល់ឃើញរបស់ខ្លួន។ រួចពួកគេយកឡេទាំងនោះទៅលាយបញ្ចូលគ្នាដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ដោយប្រើរូបមន្តតាមគ្នា តពីមាត់មួយទៅមាត់មួយ។
ជាក់ស្តែង លោក មិន កែវភក្ត្រា អាយុ២២ឆ្នាំ ដែលតែងតែលាយឡេទុកលាបដោយខ្លួនឯង បានរៀបរាប់ថា៖
«ចំពោះផលិតផលស្បែកវិញ ខ្ញុំគិតរូបមន្តដោយខ្លួនឯង លាយប្រើដោយខ្លួនឯង។ ពីមុនមិនចេះលាយទេ តែឮល្ហៀងៗពីមិត្តភក្តិ គេថា លាយអញ្ចឹងល្អ យើងចេះតែបែកគំនិតខ្លួនឯងទៅ។ ខ្ញុំប្រើវ៉ាសេលីនស៊ីត្រា ម្សៅមីណា ម្សៅប៉ុប មេឡេ មេម្សៅ ឡេល្មៀត ប្រភេទបេកូ បេប៉ង់តែន មានប៉ុណ្ណឹង។ ខ្ញុំធ្វើល្បាយ។ ល្បាយរឹងៗដាក់មុន និងប្រភេទឡេចាក់តាមក្រោយ»។
ទាក់ទងនឹងយន្តការក្នុងដោះស្រាយបញ្ហាការលាយឡេលក់នេះ លោក ឌឺម ថេង បានបញ្ជាក់ថា កាំកុងត្រូលប្រតិបត្តិការ តែពេលណាដែលមានការប្តឹងផ្តល់ប៉ុណ្ណោះ។
«បើគ្មានការអនុញ្ញាតពីក្រសួងសុខាភិបាលទេ គេមិនអាចលាយឡេលក់បានទេ។ កាំកុងត្រូល បើយើងមើលតាមច្បាប់ ទាល់តែមានការប្តឹងផ្តល់ពីអ្នកប្រើប្រាស់។ បើមានខុសអី យើងចុះមើលភ្លាមៗ។ យើងរឹបអូសយកតែម្តង។ តែបើថា ឲ្យកំណត់មួយណាក្លែងក្លាយ មួយណាមិនក្លែងក្លាយ ជាភារកិច្ចរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល»។
VOA បានព្យាយាមទាក់ទងមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល រួមទាំងលោករដ្ឋមន្ត្រី ម៉ម ប៊ុនហេង ដើម្បីសុំធ្វើសម្ភាសន៍អំពីការគ្រប់គ្រង និងវិធានការក្នុងការលុបបំបាត់ការជួញដូរឡេលាយ និងឡេក្លែងក្លាយក្នុងស្រុក តែមិនអាចសុំបទសម្ភាសន៍បានទេ។
យោងតាមទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ក្រសួងសុខាភិបាលបានឲ្យដឹងថា កាលពីខែ តុលាកន្លងទៅ លោក ម៉ម ប៉ុនហេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល បានអំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាឈប់ប្រើប្រាស់ឡេលាយ លក់នៅតាមទីផ្សារ ព្រោះវាអាចបង្កផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់សុខភាព។
ប៉ុន្តែអាជីវករលក់គ្រឿងសម្អាងនៅតាមផ្សារបានឲ្យដឹងថា ក្រុមការងារក្រសួងសុខាភិបាលធ្លាប់បានចុះទៅត្រួតពិនិត្យតាមតូបនានា និងបានប្រកាសហាមឃាត់ការលក់ផលិតផលហួសកំណត់ ឡេក្លែងក្លាយ និងឡេលាយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កញ្ញា ឈឿន ខេមរា អាជីវករលក់គ្រឿងសម្អាងនៅម្តុំផ្សារបឹងកេងកងនិយាយថា៖
«ដូចជាមានគេចុះមកដែរ តែគេពិនិត្យកុំឲ្យតែឥវ៉ាន់របស់យើងហួសដឺឡេទៅបានហើយ។ តែឥឡូវ ខ្ញុំឮគេចេញច្បាប់ថា អត់ឲ្យលាយឡេលក់អី ជាប់គុកអីម៉េច។ តែដូចអត់ឃើញមានពីណាគេចុះចាប់ផង។ ហើយម្យ៉ាងទៀត ទោះជាគេចុះមក យ៉ាងហោច យើងយកវាទៅទុកទៅ ព្រោះថា អតិថិជនរបស់យើងនៅតែបន្តលាប។ យើងអត់លក់ អត់បានទេ ព្រោះថា យើងមិនយកខ្នាតធំទាំងឡានៗ ដូចគេទេ គ្រាន់តែយកបីបួនកេសយកមក»។
ស្របគ្នានោះដែរ កញ្ញា ប៊ុន សុខដានី អាយុ១៩ឆ្នាំ ដែលប្រើឡេលាយលាបស្បែកឲ្យសអស់រយៈពេលជាងពីរឆ្នាំនោះ បានសម្រេចចិត្តឈប់ប្រើប្រាស់វាទៀតហើយ ក្រោយពីមានការណែនាំពីគ្រូពេទ្យសើស្បែក និងការទូន្មានពីម្តាយ។
«ពេលគេពិនិត្យស្បែកឲ្យខ្ញុំ គេថា 'អូន! ស្បែកអូនឯងមានប្រើអីអត់? ម៉េចក៏ស្តើងអញ្ចឹង?' ខ្ញុំប្រាប់គេថា 'ខ្ញុំធ្លាប់ប្រើឡេលាយ'។ គេថា 'អូនឈប់ប្រើអាហ្នឹងទៅ កាត់មែនទែន កាត់ស្បែកណា៎»។ ខ្ញុំពេលហ្នឹងភ័យ ខ្ញុំខ្លាចថា តិចកាត់ កាត់ឡើងអស់ស្បែកអីអញ្ចឹងទៅ! ខ្លាចខូចស្បែក ខ្ញុំក៏ឈប់ប្រើ។ ហើយជាពិសេសម៉ាក់ខ្ញុំអត់ឲ្យប្រើ។ គាត់ថា 'ប្រើស្អី! ខូចស្បែកប៉ុណ្ណឹងហើយប្រើអីទៀត!' អញ្ចឹងបានខ្ញុំអត់ប្រើ»។
គ្រោះថ្នាក់បណ្តាលមកពីឡេលាយនេះមិនមែនកើតឡើងតែក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ បញ្ហានេះក៏គឺជារឿងដ៏ក្តៅគគុកក្នុងសាកលលោកផងដែរ។ របាយការណ៍អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានឲ្យដឹងថា ប្រទេសដែលប្រឈមខ្លាំងជាងគេនោះ គឺប្រទេសនៅមជ្ឈឹមបូព៌ា អាស៊ី អាហ្រ្វិក និងអាមេរិកឡាទីន ដែលគេនិយមចង់បានស្បែកស ហើយមានការផ្សព្វផ្សាយខ្លាំងអំពីពាណិជ្ជកម្មលក់ផលិតផលនានាដែលបង្ហាញពីភាពទាក់ទាញមនុស្សចង់បានស្បែកស៕
