វ៉ាស៊ីនតោន —
ទោះបីជាគណបក្សទាំងពីរបានអះអាងពីជ័យជម្នះរៀងៗខ្លួនចេញពីការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃអាទិត្យមែន តែមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប.)បានបញ្ជាក់ថា នោះមិនមែនជាលទ្ធផលផ្លូវការទេ។ ពីរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន លោក សុខ ខេមរានៃវីអូអេបានរាយការណ៍ថា មន្ត្រីគ.ជ.ប.អះអាងថា ខ្លួនពុំអាចបង្ហាញនៅឡើយទេថានរណាឈ្នះ ឬចាញ់នោះ។
ដោយសារមានភាពតានតឹងក្នុងចំណោមពលរដ្ឋអ្នកបោះឆ្នោតនិងគណបក្សនយោបាយទាក់ទងនឹងការប្រកាសពីជ័យជំន្នះរៀងៗខ្លួននោះ មន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានអះអាងថា ខ្លួនមិនអាចបង្ហាញថា គណបក្សណាមួយឈ្នះឡើយទេ។ នេះជាការអះអាងរបស់លោកទេព នីថា អគ្គលេខាធិការគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលបានថ្លែងប្រាប់វីអូអេ។
លោកនិយាយថា៖ «លទ្ធផលបឋមបានបង្ហាញច្បាស់ហើយថាគណបក្សប្រជាជនបាននាំមុខលើសំឡេងនៅខេត្តភាគច្រើន។ ហើយខេត្តមួយចំនួន ជាពិសេស ខេត្តធំៗហ្នឹង គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនាំមុខ។ ហើយលទ្ធផលការបែងចែកអាសនៈបែបណា អ្នកណា ជាប់ឆ្នោតអីហ្នុង ទាល់តែបានលទ្ធផលផ្លូវការ ទើបគ.ជ.ប.បែងចែក»។
លទ្ធផលជាផ្លូវការបឋមអាចត្រូវគ.ជ.ប.ប្រកាសនៅថ្ងៃទី១០ខែសីហាខាងមុខបើគ្មានបណ្តឹង។
ភ្លាមៗក្រោយការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃអាទិត្យទី២៨ខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប្រកាសថា ខ្លួនឈ្នះអាសនៈ៦៨ក្នុងចំណោម១២៣អាសនៈ ហើយអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបានតែម្នាក់ឯង។គណបក្សនេះបានអះអាងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានអាសនៈតែ៥៥ប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញបានបដិសេធមិនទទួលយកលទ្ធផលក្រៅផ្លូវការជាបឋមនេះទេ ហើយអះអាងថា ខ្លួនឈ្នះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយទទួលបានអាសនៈយ៉ាងតិច៦៣ ដែលអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលម្នាក់ឯងបានដែរ។
គណបក្សជំទាស់បានទទូចឲ្យមានការរៀបចំការបង្កើតគណៈកម្មាការឯករាជមួយដែលមានការចូលរួមពីគណបក្សនយោបាយ សង្គមស៊ីវិល ស្ថាប័នឯករាជ្យ និងស្ថាប័នអ.ស.ប.ជាដើមផងដែរដើម្បីស្រាវជ្រាវភាពមិនប្រក្រតីដែលកើតឡើង។ បញ្ហាទាំងនោះទាក់ទងទៅនឹងការបាត់ឈ្មោះ បញ្ជីឈ្មោះប៉ោង ការផ្ទៀងផ្ទាត់តួលេខឡើងវិញពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ជាពិសេសកំណត់ហេតុពីការិយាល័យបោះឆ្នោតដែលគណបក្សនយោបាយ អ្នកសង្កេតការណ៍គណបក្សនិងអ្នកសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យហើយនឹងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត។
តែលោកទេព នីថាបានច្រានចោលគំនិតនោះ ហើយអះអាងថា គ.ជ.ប.ទទួលបានបណ្តឹង២៩ ហើយនឹងកំពុងទទួលថែមទៀតពីតាមបណ្តាខេត្តដើម្បីដោះស្រាយ។
លោកនិយាយថា៖ «តាមនីតិវិធីរបស់គ.ជ.ប. យើងមានបណ្តឹង។ យើងដោះស្រាយបណ្តឹង។ យើងចុះស្រាវជ្រាវតាមករណីនីមួយៗដើម្បីសម្រេចលើបណ្តឹងនោះ។ ហើយការបង្កើតគណៈកម្មាការមួយតាមការអំពាវនាវនោះមិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់គ.ជ.ប.ទេ»។
លោកថ្លែងថា បណ្តឹងភាគច្រើនគឺមានបញ្ហាទាក់ទងនឹងមន្ត្រីគ.ជ.ប.មិនគោរពនីតិវិធីបោះឆ្នោត ធ្វើឲ្យរាំងស្ទះដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតនិងការរៀបចំការិយាល័យជាដើម។
ប៉ុន្តែប្រភពព័ត៌មានស្និទ្ធនឹងគ.ជ.ប.បានអះអាងថា មកដល់ត្រឹមថ្ងៃច័ន្ទនេះ គ.ជ.ប.មានបណ្តឹង៤៤ទាក់ទងនឹងភាពមិនប្រក្រតីរឿងរាប់សន្លឹកឆ្នោតនិងការបោះឆ្នោតមិនត្រឹមត្រូវ ដែលគេគិតថា ជាបណ្តឹងធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងខ្លាំង។
លោកគល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល បានថ្លែងថាដើម្បីឲ្យមានការទុកចិត្តនិងជឿជាក់ពីអ្នកបោះឆ្នោតថា ការបោះឆ្នោតនេះមានភាពយុត្តិធម៌តាមឆន្ទៈពលរដ្ឋ លោកគាំទ្រការបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យដែរ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំថា រឿងដែលសំខាន់គឺត្រូវមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើឯកសារកំណត់ហេតុទាក់ ទិននឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោតដែលឈរលើមូលដ្ឋាននៃភស្តុតាងទាំងអស់ ហើយត្រូវឲ្យមានតម្លាភាព និងការបើកចំហអំពីការបង្ហាញកំណត់ហេតុនេះ។ ហើយបើសិនជាមានលទ្ធផលមិនប្រក្រតី ឬក៏រកឃើញមានបញ្ហាខុសគ្នាខ្លាំងក្នុងការបង្ហាញលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះ គេអាចស្នើឲ្យគ.ជ.ប.បើកចំហ ទាក់ទិននឹងកំណត់ហេតុនេះ»។
លោកពុទ្ធា ហង្ស នាយកប្រតិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនិចហ្វិច បានអះអាងថា ក្រុមសង្គមស៊ីវិលនឹងប្រមូលទិន្នន័យអំពីការបោះឆ្នោតនេះសម្រាប់ ជាលទ្ធផលផ្លូវការនិងជាមេរៀនសម្រាប់ការបោះឆ្នោតលើកក្រោយទៀត ទោះជាមានការបង្កើតគណៈកម្មាការថ្មីឬមិនមានក្តី។
ពលរដ្ឋអ្នកបោះឆ្នោត៦លានក្នុងចំណោមពលរដ្ឋ៩លាន៦សែននាក់សែននាក់បានចេញទៅបោះឆ្នោត។ គណបក្សប្រជាជនបានទទួលអ្នកគាំទ្រជាង២លាន៤សែន រីឯគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញទទួលបានអ្នកគាំទ្រជាង២លាន២សែននាក់។ តែគេបានរកឃើញថា ពលរដ្ឋខ្មែរជាង១លាន២សែននាក់ដែលមិនបានបោះឆ្នោត៕
ដោយសារមានភាពតានតឹងក្នុងចំណោមពលរដ្ឋអ្នកបោះឆ្នោតនិងគណបក្សនយោបាយទាក់ទងនឹងការប្រកាសពីជ័យជំន្នះរៀងៗខ្លួននោះ មន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានអះអាងថា ខ្លួនមិនអាចបង្ហាញថា គណបក្សណាមួយឈ្នះឡើយទេ។ នេះជាការអះអាងរបស់លោកទេព នីថា អគ្គលេខាធិការគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលបានថ្លែងប្រាប់វីអូអេ។
លោកនិយាយថា៖ «លទ្ធផលបឋមបានបង្ហាញច្បាស់ហើយថាគណបក្សប្រជាជនបាននាំមុខលើសំឡេងនៅខេត្តភាគច្រើន។ ហើយខេត្តមួយចំនួន ជាពិសេស ខេត្តធំៗហ្នឹង គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនាំមុខ។ ហើយលទ្ធផលការបែងចែកអាសនៈបែបណា អ្នកណា ជាប់ឆ្នោតអីហ្នុង ទាល់តែបានលទ្ធផលផ្លូវការ ទើបគ.ជ.ប.បែងចែក»។
លទ្ធផលជាផ្លូវការបឋមអាចត្រូវគ.ជ.ប.ប្រកាសនៅថ្ងៃទី១០ខែសីហាខាងមុខបើគ្មានបណ្តឹង។
ភ្លាមៗក្រោយការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃអាទិត្យទី២៨ខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប្រកាសថា ខ្លួនឈ្នះអាសនៈ៦៨ក្នុងចំណោម១២៣អាសនៈ ហើយអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបានតែម្នាក់ឯង។គណបក្សនេះបានអះអាងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានអាសនៈតែ៥៥ប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញបានបដិសេធមិនទទួលយកលទ្ធផលក្រៅផ្លូវការជាបឋមនេះទេ ហើយអះអាងថា ខ្លួនឈ្នះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយទទួលបានអាសនៈយ៉ាងតិច៦៣ ដែលអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលម្នាក់ឯងបានដែរ។
គណបក្សជំទាស់បានទទូចឲ្យមានការរៀបចំការបង្កើតគណៈកម្មាការឯករាជមួយដែលមានការចូលរួមពីគណបក្សនយោបាយ សង្គមស៊ីវិល ស្ថាប័នឯករាជ្យ និងស្ថាប័នអ.ស.ប.ជាដើមផងដែរដើម្បីស្រាវជ្រាវភាពមិនប្រក្រតីដែលកើតឡើង។ បញ្ហាទាំងនោះទាក់ទងទៅនឹងការបាត់ឈ្មោះ បញ្ជីឈ្មោះប៉ោង ការផ្ទៀងផ្ទាត់តួលេខឡើងវិញពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ជាពិសេសកំណត់ហេតុពីការិយាល័យបោះឆ្នោតដែលគណបក្សនយោបាយ អ្នកសង្កេតការណ៍គណបក្សនិងអ្នកសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យហើយនឹងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត។
តែលោកទេព នីថាបានច្រានចោលគំនិតនោះ ហើយអះអាងថា គ.ជ.ប.ទទួលបានបណ្តឹង២៩ ហើយនឹងកំពុងទទួលថែមទៀតពីតាមបណ្តាខេត្តដើម្បីដោះស្រាយ។
លោកនិយាយថា៖ «តាមនីតិវិធីរបស់គ.ជ.ប. យើងមានបណ្តឹង។ យើងដោះស្រាយបណ្តឹង។ យើងចុះស្រាវជ្រាវតាមករណីនីមួយៗដើម្បីសម្រេចលើបណ្តឹងនោះ។ ហើយការបង្កើតគណៈកម្មាការមួយតាមការអំពាវនាវនោះមិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់គ.ជ.ប.ទេ»។
លោកថ្លែងថា បណ្តឹងភាគច្រើនគឺមានបញ្ហាទាក់ទងនឹងមន្ត្រីគ.ជ.ប.មិនគោរពនីតិវិធីបោះឆ្នោត ធ្វើឲ្យរាំងស្ទះដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតនិងការរៀបចំការិយាល័យជាដើម។
ប៉ុន្តែប្រភពព័ត៌មានស្និទ្ធនឹងគ.ជ.ប.បានអះអាងថា មកដល់ត្រឹមថ្ងៃច័ន្ទនេះ គ.ជ.ប.មានបណ្តឹង៤៤ទាក់ទងនឹងភាពមិនប្រក្រតីរឿងរាប់សន្លឹកឆ្នោតនិងការបោះឆ្នោតមិនត្រឹមត្រូវ ដែលគេគិតថា ជាបណ្តឹងធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងខ្លាំង។
លោកគល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល បានថ្លែងថាដើម្បីឲ្យមានការទុកចិត្តនិងជឿជាក់ពីអ្នកបោះឆ្នោតថា ការបោះឆ្នោតនេះមានភាពយុត្តិធម៌តាមឆន្ទៈពលរដ្ឋ លោកគាំទ្រការបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យដែរ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំថា រឿងដែលសំខាន់គឺត្រូវមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើឯកសារកំណត់ហេតុទាក់ ទិននឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោតដែលឈរលើមូលដ្ឋាននៃភស្តុតាងទាំងអស់ ហើយត្រូវឲ្យមានតម្លាភាព និងការបើកចំហអំពីការបង្ហាញកំណត់ហេតុនេះ។ ហើយបើសិនជាមានលទ្ធផលមិនប្រក្រតី ឬក៏រកឃើញមានបញ្ហាខុសគ្នាខ្លាំងក្នុងការបង្ហាញលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះ គេអាចស្នើឲ្យគ.ជ.ប.បើកចំហ ទាក់ទិននឹងកំណត់ហេតុនេះ»។
លោកពុទ្ធា ហង្ស នាយកប្រតិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនិចហ្វិច បានអះអាងថា ក្រុមសង្គមស៊ីវិលនឹងប្រមូលទិន្នន័យអំពីការបោះឆ្នោតនេះសម្រាប់ ជាលទ្ធផលផ្លូវការនិងជាមេរៀនសម្រាប់ការបោះឆ្នោតលើកក្រោយទៀត ទោះជាមានការបង្កើតគណៈកម្មាការថ្មីឬមិនមានក្តី។
ពលរដ្ឋអ្នកបោះឆ្នោត៦លានក្នុងចំណោមពលរដ្ឋ៩លាន៦សែននាក់សែននាក់បានចេញទៅបោះឆ្នោត។ គណបក្សប្រជាជនបានទទួលអ្នកគាំទ្រជាង២លាន៤សែន រីឯគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញទទួលបានអ្នកគាំទ្រជាង២លាន២សែននាក់។ តែគេបានរកឃើញថា ពលរដ្ឋខ្មែរជាង១លាន២សែននាក់ដែលមិនបានបោះឆ្នោត៕
