ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសកម្ពុជាបានរកឃើញថា ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៦ មានលក្ខណៈមិនពេញលេញ ដោយអ្នកចុះឈ្មោះ មានប្រមាណតែជាង៧,៨លាននាក់ ស្មើនឹង៨១,៤៧% ប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមអ្នកមានសិទ្ធិចុះឈ្មោះ៩,៦លាននាក់។
នេះបើយោងទៅតាមរបាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល (Comfrel) រួមជាមួយសមាជិកនៃសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ដែលបានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃអង្គារនេះ។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) បានបិទផ្សាយបញ្ជីបោះឆ្នោតថ្មីជាលើកដំបូង កាលពីដើមខែមករានេះ និងបានដាក់បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីឲ្យម្ចាស់ឈ្មោះអាចស្វែងរកឈ្មោះខ្លួនឯងបានតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ក្រោយពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ ដែលបានធ្វើឡើងរយៈពេលបីខែកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៦កន្លងទៅ។
របាយការណ៍ដែលត្រូវបានចងក្រងចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា មកដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ បានឲ្យដឹងថា បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតដែលពេញលេញត្រូវការអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតយ៉ាងតិចណាស់ក៏៩៥ភាគរយនៃអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត។ របាយការណ៍បន្តថា អ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ដែលនៅសល់មួយចំនួនក៏នៅចង់មកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតដែរ បន្ទាប់ពីការបិទការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦។
លោកគល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបតិ្តនៃគណៈកម្មាធិការ Comfrel ថ្លែងក្នុងពិធីចេញផ្សាយរបាយការណ៍ ដែលធ្វើឡើងនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញថា ការចុះបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតគឺមិនបានពេញលេញទេ។
ក្រៅពីបញ្ហាចុះបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត លោកគល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតបានរកឃើញថា ដំណើរការនៃការដោះស្រាយពាក្យបណ្តឹង មិនត្រូវបានធ្វើឡើងដោយលម្អិតនៅតាមឃុំសង្កាត់នោះឡើយ ជាពិសេស គឺពាក្យបណ្តឹងពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាជនបរទេស។
«ការសង្កេតរបស់យើង ជាបឋមនៅក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះ បណ្តឹងនេះគឺមិនបានដំណើរការទៅតាមនីតិវិធីទេ គឺមិនមានការដេញដោល ចោទសួរទៅអ្នកដែលគេសង្ស័យ ជាពិសេសបណ្តឹងជំទាស់ ដែលអ្នកសង្ស័យថា មិនមានសញ្ជាតិខ្មែរហ្នឹង គឺថា មិនមានការសួរអីបានស៊ីជម្រៅទេនៅឯឃុំ-សង្កាត់»។
លោកសំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា Nicfec បានពន្យល់បន្ថែមអំពីការដោះស្រាយពាក្យបណ្តឹងថា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ និងគ.ជ.ប.មិនបានយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយពាក្យបណ្តឹងលើការចុះបញ្ជីបោះឆ្នោតឲ្យបានល្អិតល្អន់នោះឡើយ ដោយពួកគេផ្អែកតែទៅលើភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចដែលមានដូចជាអត្តសញ្ញាណបណ្ណ និងសៀវភៅគ្រួសារ។
«មានចុងចម្លើយខ្លះ គាត់បង្ហាញពីសៀវភៅគ្រួសារ សំបុត្របញ្ជាក់កំណើត ឬក៏អត្តសញ្ញាណបណ្ណអីចឹងទៅ ដូចច្នេះ គ.ជ.ប.មិនបានសួរពីសាវតាអីរបស់ជនដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្តឹងនោះទេ អត់បានសួរដេញដោលឲ្យបានស៊ីជម្រៅ ហើយជាពិសេសឯកសារច្បាប់ ដែលបញ្ជាក់ពីសញ្ជាតិក៏មិនបានលើកយកមកសួរនាំដែរ»។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតលើកឡើងថា ពួកគេមានផែនការសុំចូលជួបមន្ត្រីគ.ជ.ប.ដើម្បីពិភាក្សាអំពីការច្រានចោលពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សប្រឆាំង ដែលបានចោទថា មានប្រជាជនវៀតណាម១៨១នាក់ បានចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតថ្មី។
លោកហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប. បានប្រាប់ VOA ថា គ.ជ.ប.បានចាត់ទុក ថា ចំនួនអ្នកដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះគឺមានភាពប្រសើរ ព្រោះវាជាចំនួនខ្ពស់មួយ ហើយថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលត្រូវបង្កើនការចូលរួមឲ្យសកម្មជាងនេះ ដើម្បីពង្រីកការផ្សព្វផ្សាយអំពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដល់អ្នកដែលមានសិទ្ធិចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅក្នុងការចុះបញ្ជីឈ្មោះ នាពេលក្រោយទៀត។
លោកថ្លែងបន្ថែមថា គ.ជ.ប.មិនទាន់បានប្រកាសលទ្ធផលអំពីសវនាការ ដែលធ្វើឡើងដើម្បីដោះស្រាយពាក្យបណ្តឹងនានានោះឡើយ។ លោកថ្លែងថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លំាមើលកិច្ចដំណើរការចុះបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ ក៏ត្រូវបង្កើនពេលវេលាក្នុងការតាមដានដំណើរការដោះស្រាយពាក្យបណ្តឹងនេះ ដោយមិនអាចគ្រាន់តែមកសង្កេតក្នុងរយៈពេលខ្លី ហើយធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋាននោះឡើយ។
«គ.ជ.ប.ស្នើសុំឲ្យមានការចូលរួមឲ្យបានពេញលេញគ្រប់ម៉ោង ដើម្បីធ្វើការសន្និដ្ឋាន ចៀសវាងការសន្និដ្ឋានណាមួយដែលគ្រាន់តែ បន្លឺឲ្យចេញជាសំឡេងបាទ»។
អ្នកតាមដានដំណើរការចុះបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីក៏បានឲ្យដឹងផងដែរថា បញ្ហាចំណាកស្រុកគឺជាឬសគល់សំខាន់មួយនៃការធ្វើឲ្យការចុះបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនេះ មិនបានពេញលេញ។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការខុមហ្វ្រែល (Comfrel) រួមជាមួយសមាជិកនៃសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត បានឲ្យដឹងបន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលយល់ដឹងអំពីការបិទផ្សាយបញ្ជីបោះឆ្នោតដំបូង ហើយដែលបានចេញទៅពិនិត្យឈ្មោះ មានប្រមាណ៣០ភាគរយនៅតាមសាលាឃុំ-សង្កាត់។
ខេត្តដែលមានភាគរយប្រជាពលរដ្ឋចេញទៅពិនិត្យតិចជាងគេ រួមមានខេត្តត្បូងឃ្មុំ ខេត្តព្រៃវែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងខេត្តព្រះសីហនុ។ ដោយឡែក រាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និងខេត្តរតនៈគិរី ជាដើម គឺមានប្រជាពលរដ្ឋចេញទៅពិនិត្យឈ្មោះច្រើនមធ្យម។ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនក៏បានផ្ទៀងផ្ទាត់ឈ្មោះតាមរយៈគេហទំព័របញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតរបស់គ.ជ.ប.ដែរ។
របាយការណ៍នេះក៏បានរកឃើញថា មានការបង្កើតការិយាល័យ និងការចេញលិខិតបញ្ជាក់ទីលំនៅដល់នគរបាល និងយោធិន ដែលអាចត្រូវបានបកស្រាយថា ជាបញ្ហាទាក់ទិននយោបាយនៅក្នុងឃុំចំនួន១៩ ហើយវាអាចប៉ះពាល់ដល់ភាពសម្ងាត់នៃក្រុមចុះឈ្មោះ ដែលជាកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ជាពិសេសយោធា។
របាយការណ៍ឲ្យដឹងបន្តទៀតថា មានភាពមិនប្រក្រតីក្នុងដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសរុបចំនួន១៥៥៤០ករណី តែភាពមិនប្រក្រតីទាំងអស់នោះ មិនត្រូវបានចាត់ទុកថាធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ភាពមិនប្រក្រតីដែលកើតឡើងច្រើន ហើយដែលគួរឲ្យយកចិត្តទុកដាក់នោះ គឺការបញ្ចូលទិន្នន័យខុស និងការមិនពិនិត្យ និងផ្ទៀងផ្ទាត់ឈ្មោះនៅក្នុងការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។
របាយការណ៍ដដែលនេះបានឲ្យដឹងបន្ថែមថា ទាក់ទិនប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មី គ.ជ.ប.មានសមត្ថភាពផ្ទៀងផ្ទាត់ ហើយរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីឈ្មោះស្ទួនជាង២ម៉ឺនឈ្មោះ និងកំហុសទិន្នន័យប្រមាណ៣ភាគរយនៃអ្នកដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត តែប្រព័ន្ធនេះក៏អាចកែតម្រូវផងដែរ។
លោកគល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបតិ្តនៃគណៈកម្មាធិការ Comfrel បានប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានថា ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនឹងចេញរបាយការណ៍ថ្មីពីរបន្ថែមទៀត ស្តីពីការធ្វើសវនកម្មបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនេះនៅខែមីនា។ លោកពន្យល់ថា ការធ្វើសវនាកម្មនេះមានបំណងបញ្ជាក់ពីភាពត្រឹមត្រូវនៃបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ បន្ទាប់ពីរកឃើញឈ្មោះស្ទួន និងកំហុសនានាដែលត្រូវបានកែសម្រួលដោយគ.ជ.ប. ប៉ុន្តែកំហុសទាំងនោះនៅតែកើតមានដដែល៕
