នៅថ្ងៃនេះទី២៨ខែកក្កដាគឺមួយឆ្នាំគត់ក្រោយពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រសម្រាប់បង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីអាណត្តិទី៥។
ប៉ុន្តែលោកបណ្ឌិតកែម ឡី អ្នកស្រាវជ្រាវកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍សង្គមកត់សម្គាល់ថា មួយឆ្នាំមកនេះ វិបត្តិក្រោយពីការបោះឆ្នោតកម្ពុជារស់ចន្លោះភាពវិជ្ជមាននិងអវិជ្ជមាន។ ប៉ុន្តែវិបត្តិនយោបាយមិនបានជួយជំរុញសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឲ្យរីកចម្រើននោះទេ។
«ប្រជាជនបានផ្លាស់ប្តូរមកជាប្រជាជនសកម្មតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ តាមបាតុកម្ម កូដកម្ម តាមប្រព័ន្ធសង្គម តាមហាងកាហ្វេ នេះជាការវិវត្ត។ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយប្លែកពីមុន និងបែរមកចាប់អារម្មណ៍ មករកអ្នកឯករាជ្យ។ ចំណែកឯកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅលើប្រព័ន្ធតុលាការ បញ្ហាដីធ្លី ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ជាដើម ដូចជានៅដដែល និងកើនច្រើនជាងមុនផង»។
លោកយឹម សុវណ្ណ តំណាងរាស្ដ្រ និងជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកត់សម្គាល់ពីផលប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។
«សេដ្ឋកិច្ចមិនអាចដើរទៅមុខ ឬដើរដោយយឺតៗ។ ហើយជីវភាពប្រជាជនកាន់តែមានការលំបាក ជាពិសេសកម្មករ កម្មការិនី គឺប្រាក់ខែរបស់គាត់មិនអាចឡើងបានទេ ទោះជាពួកគាត់ខំប្រឹងទារឲ្យបាន១៦០ដុល្លារក្នុងមួយខែក៏ដោយ។ ចំណែកឯអ្នកនយោបាយនៅទ្រឹងនៅឡើយ ដោយរង់ចាំការដោះស្រាយនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ហើយការរំលោភសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមានការកើនឡើង មិនអាចដោះស្រាយបាន។ យើងក៏ឃើញមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិមិនទាន់មានការដោះស្រាយជាដុំកំភួន និងមានកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ»។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបាន៦៨អាសនៈក្នុងរដ្ឋសភាគឺចំនួន១៣អាសនៈច្រើនជាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគូប្រជែង។ ប៉ុន្តែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានជំទាស់នឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះ ដោយចោទប្រកាន់ថា មានការលួចបន្លំជាច្រើន។ ហើយគណបក្សនេះបានធ្វើពហិការចូលប្រជុំសភា និងបន្តធ្វើការតវ៉ាដោយប្រើកម្លាំងមហាជន។
មួយឆ្នាំនៃវិបត្តិនយោបាយក្រោយពីការបោះឆ្នោត អំពើហិង្សាបានផ្ទុះឡើងដោយការបង្រ្កាបរបស់រដ្ឋាភិបាល។ មនុស្សយ៉ាងតិចចំនួន៧នាក់បានស្លាប់ដោយការបាញ់បង្រ្កាប។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋវិញបានលើកពីបញ្ហាជីវភាព និងការព្រួយបារម្ភ។
អ្នកស្រីឆាយ ធារីជាអ្នកលក់ធូរេនម្នាក់នៅលើផ្លូវព្រះសីហនុ ក្បែរស្តុបពេទ្យចិន។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា មួយឆ្នាំក្រោយពីការបោះឆ្នោត ការលក់ដូរផ្លែឈើតាមរដូវកាលរបស់អ្នកស្រីទទួលរងផលប៉ះពាល់។
«ដូចជាពិបាក។ លក់ដូចមិនសូវដាច់ ដោយសារជម្លោះនយោបាយ»។
នៅក្បែរចំណតឡានផ្សារអូឡាំពិក ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ លោកម៉ម សុផា អ្នករត់ម៉ូតូឌុបអស់រយៈពេលប្រាំមួយឆ្នាំមកហើយនោះ កំពុងអង្គុយលើម៉ូតូរង់ចាំការចូលចតរបស់រថយន្តឈ្នួល។ អតីតកម្មកររោងចក្រកាត់ដេររូបនេះកត់សម្គាល់ថា ក្រោយពីការបោះឆ្នោតមួយឆ្នាំមកនេះហាក់ដូចជាមិនទាន់បាននាំឲ្យប្រទេសរីកចម្រើនគួរកត់សម្គាល់នោះទេ។
«ខ្ញុំឃើញស្អីៗនៅដដែល អត់មានរីកចម្រើនអ្វីផង។ ប្រជាជននៅបារម្ភពីការកៀបសង្កត់ មិនសូវហ៊ានចេញមុខ។ ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតមក មានការជ្រួលច្របល់រហូត។
អ្នកស្រីម្នាក់ដែលជាអ្នកលក់ដូរនៅក្បែរវិទ្យាល័យយុគគន្ធរ និយាយថា៖ «មួយឆ្នាំក្រោយពីការបោះឆ្នោត លក់ដូរមិនសូវដាច់ ដូចប៉ុន្មានឆ្នាំមុនទេ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកជាម យៀប មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាប្រធានគណៈកម្មការធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុបានស្តីបន្ទោសដល់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអំពីមូលហេតុនៃការជាប់គាំងនយោបាយក្រោយពីការបោះឆ្នោត។ ហើយលោកបានលើកពីការរីកចម្រើនមួយចំនួន។
«ទោះបីជាគ្មានវត្តមានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ដោយ យើងឃើញថា ប្រទេសជាច្រើន អង្គទូតជាច្រើនបានទទួលស្គាល់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ មានវិនិយោគិនជាច្រើនបានមកធ្វើវិនិយោគបន្តទៀត។ ហើយក្រៅពីនោះទៀត យើងបន្តនិរន្តភាពរបស់យើងតាមច្បាប់ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាធរមាន»។
ដោយឡែក លោកជាម យៀបឲ្យដឹងថា រដ្ឋសភាបានអនុម័តច្បាប់ និងកិច្ចព្រមព្រៀងសរុបចំនួន១៨ ក្នុងខណៈពេលដែលគណបក្សជំទាស់កំពុងធ្វើពហិការ។
នៅក្នុងបរិបទក្រោយពីការបោះឆ្នោត ចលនាសង្គមនិងនយោបាយបានកើតឡើងដំណាលគ្នា។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋរាប់សែននាក់បានធ្វើការតវ៉ាដើម្បីអ្វីដែលគេហៅថា ជាការទាមទារយុត្តិធម៌សម្រាប់ការបោះឆ្នោត។ ហើយដំណាលគ្នានោះ ក្រុមកម្មកររោងចក្រក៏បានធ្វើការតវ៉ាដើម្បីទាមទារដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលទាបបំផុតរបស់ខ្លួនឲ្យដល់១៦០ដុល្លារអាមេរិកដែរ។
លោកអាត់ ធន់ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យ កម្មករកាត់ដេរកម្ពុជាហៅកាត់ថា C-CAWDU មើលឃើញថា ប្រាក់ខែកម្មករទទួលបានភាពល្អប្រសើរបន្តិច ប៉ុន្តែកម្មកររោងចក្រ ត្រូវបានរារាំងមិនឲ្យធ្វើសកម្មភាពតវ៉ាតាមទីសាធារណៈឡើយ។
«ក្រោយពីការបោះឆ្នោតឃើញថា គណបក្សកាន់អំណាចបានចាប់ផ្តើមគិតគូរពីបញ្ហាប្រាក់ឈ្នួល។ កម្មករទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលប្រសើរជាងមុនគឺពី៨០ដុល្លារនៅមុនពេលបោះឆ្នោតមកត្រឹម១០០ដុល្លារក្នុងពេលនេះ។
ទោះជាយ៉ាងណា ចំនួននេះនៅតែមិនបានឆ្លើយតប ដែលអាចធ្វើឲ្យកម្មករអាចរស់នៅសមរម្យបានទេ។ បញ្ហាទី២ គឺសិទ្ធិកម្មករត្រូវបានរាំងខ្ទប់ហើយពេលខ្លះគេថា អ្វីដែលកម្មករធ្វើគឺពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ។ ដូច្នេះសិទ្ធិមួយចំនួនរបស់កម្មករ ដូចជាសិទ្ធិជួបប្រជុំ សិទ្ធិតវ៉ា ឬសិទ្ធិជជែកផ្សេងៗត្រូវបានបិទ ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០១៤ ហើយរហូតមកទល់ពេលនេះអត់ទាន់បានបើកវិញទេ»។
ជាមួយគ្នានោះ បើផ្អែកតាមលោកអាត់ ធន់ឲ្យដឹងថា ក្រោយពីការបោះឆ្នោត កម្មករនិងតំណាងកម្មករប្រមាណ៥០នាក់យ៉ាងតិចទទួលរងរបួសដោយការបង្រ្កាបរបស់រដ្ឋាភិបាល។ មនុស្សចំនួនជាង៣០នាក់ត្រូវចាប់ខ្លួននិងកម្មករ និងតំណាងកម្មករប្រមាណ២០០នាក់ទទួលរងបណ្តឹងពីក្រុមថៅកែរោងចក្រ នៅក្នុងនោះមានរូបលោកផងដែរ៕
