វ៉ាស៊ីនតោន —
ក្រុមមន្ត្រីគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសនិងគណបក្សជំទាស់បានឆ្លើយតបយ៉ាង ប្រយ័ត្នប្រយែងនៅឡើយចំពោះការស្ទង់មតិរបស់វិទ្យាស្ថានសាធារណរដ្ឋ អន្តរជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកហៅកាត់ថា អង្គការ IRI កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ដែលបានរកឃើញថា សុទិដ្ឋិនិយមរបស់សាធារណជនអំពីទិសដៅរបស់ប្រទេសជាតិមានការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ហើយពលរដ្ឋជាច្រើនគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការកែទម្រង់ប្រជាធិបតេយ្យ។
ការស្ទង់មតិចុងក្រោយនេះរកឃើញថា ពលរដ្ឋប្រមាណ៥៥%យល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែដើរក្នុងទិសដៅត្រឹមត្រូវ ដែលចំនួននេះជាការធ្លាក់ចុះចំនួន២៤% ពីចំនួនពលរដ្ឋប្រមាណ៨០%ដែលយល់ឃើញដូច្នេះ ក្នុងលទ្ធផលដើមឆ្នាំ ២០១៣។ នេះគឺជាតួលេខដ៏ទាបបំផុតដែល IRI បានរកឃើញចាប់តាំងពីអង្គការនេះចាប់ផ្តើមធ្វើការស្ទង់មតិនៅកម្ពុជាជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ២០០៦។ ការស្ទង់មតិចុងក្រោយនេះក៏បានបង្ហាញថា នេះជាកត្តាសំខាន់បំផុតក្នុងការសម្រេចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋថា បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សមួយណានៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣កន្លងទៅនេះ។ អ្នកបោះឆ្នោតបានឆ្លើយភាគច្រើនថា «ប្រទេសត្រូវការការផ្លាស់ប្តូរ»។
លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរបស់រដ្ឋាភិបាល បានអះអាងថា ការស្ទង់មតិឬ ហៅថា Surveyនេះគ្រាន់តែជាចំណាំងនៃការបោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ តែមិនមែនជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពពិតនៃសេចក្តីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទេ។
«អ្វីដែលគេនិយាយថា ដើរផ្លូវត្រូវ ឬផ្លូវខុស វាមិនបញ្ជាក់ភាពពិតរបស់កម្ពុជាទេ។ តែយើងមើលថា ពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដែលគេធ្វើយុទ្ធនាការទៅថា គេត្រូវតែប្តូរនាយករដ្ឋមន្ត្រី តែនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅតែទទួលបានការគាំទ្រតទៅទៀត»។
លោកបន្តថា សេដ្ឋកិច្ចមានកំណើន៧ភាគរយនៃផលិផលសរុប ការកាត់បន្ថយ ភាពក្រីក្រមានប្រសិទ្ធិភាពច្រើន ហើយបញ្ហាយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមនិងបញ្ហា ប្រជាធិបតេយ្យជាបញ្ហាដាច់ដោយឡែកមួយផ្សេងដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងធ្វើ កំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅ។
លោកឈាង វុន ប្រធានគណៈកម្មការការបរទេសសភាមកពីគណបក្សប្រជា ជនកម្ពុជា បាននិយាយការពាររដ្ឋាភិបាល ហើយអះអាងថា កម្ពុជានៅតែដើរតាមផ្លូវត្រឹមត្រូវដែលមានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ។
«ខ្ញុំអត់យល់ផង អត់មានអីខុស។ មានអីខុសឥឡូវ? បើដំណើររបស់យើងខុសបានន័យថា ប្រជាពលរដ្ឋលែងគាំទ្រហើយ។ បើប្រជាពលរដ្ឋនៅតែគាំទ្រ បានន័យថា យើងនៅតែទៅមុខអញ្ចឹងហើយ»។
តែលោកសុន ឆ័យ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញ បានបង្ហាញ ជំហរប្រយ័ត្នប្រយែងចំពោះការស្ទង់មតិរបស់អង្គការ IRI។ លោកបានអះអាង ថា លោកមិនដឹងថា មានសំណួរយ៉ាងម៉េចខ្លះទេ។
«ព្រឹកមិញមានការបញ្ជាក់ថា មានការចុះថយពីរឿងថា ដើរផ្លូវត្រូវហ្នឹង។ ដូច្នេះខ្ញុំ យល់ថា វាសំខាន់។ តើប្រជាពលរដ្ឋយល់ពីសំណួរនេះចង់និយាយអំពីអី»។
លោកថ្លែងថា ការបកស្រាយកន្លងមកមានការយល់ច្រឡំច្រើនចំពោះសំណួរដែលអង្គការ IRI បានធ្វើនោះ។
IRI បញ្ជាក់ក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនថា អ្នកបោះឆ្នោតមានជំនឿលើគណបក្ស កាន់អំណាចក្នុងការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ការអប់រំ ការប្រយុទ្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្ម និងថ្នាំញៀន ព្រមទាំងការពារស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ ប៉ុន្តែពួកគេជឿជាក់លើ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងការការពារសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិការពារ សិទ្ធិមនុស្ស និងការពារសិទ្ធិកម្មករដែលជាចំនួនខ្ពស់បំផុតឡើងដល់៥៦ភាគរយ៕
ការស្ទង់មតិចុងក្រោយនេះរកឃើញថា ពលរដ្ឋប្រមាណ៥៥%យល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែដើរក្នុងទិសដៅត្រឹមត្រូវ ដែលចំនួននេះជាការធ្លាក់ចុះចំនួន២៤% ពីចំនួនពលរដ្ឋប្រមាណ៨០%ដែលយល់ឃើញដូច្នេះ ក្នុងលទ្ធផលដើមឆ្នាំ ២០១៣។ នេះគឺជាតួលេខដ៏ទាបបំផុតដែល IRI បានរកឃើញចាប់តាំងពីអង្គការនេះចាប់ផ្តើមធ្វើការស្ទង់មតិនៅកម្ពុជាជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ២០០៦។ ការស្ទង់មតិចុងក្រោយនេះក៏បានបង្ហាញថា នេះជាកត្តាសំខាន់បំផុតក្នុងការសម្រេចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋថា បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សមួយណានៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣កន្លងទៅនេះ។ អ្នកបោះឆ្នោតបានឆ្លើយភាគច្រើនថា «ប្រទេសត្រូវការការផ្លាស់ប្តូរ»។
លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរបស់រដ្ឋាភិបាល បានអះអាងថា ការស្ទង់មតិឬ ហៅថា Surveyនេះគ្រាន់តែជាចំណាំងនៃការបោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ តែមិនមែនជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពពិតនៃសេចក្តីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទេ។
«អ្វីដែលគេនិយាយថា ដើរផ្លូវត្រូវ ឬផ្លូវខុស វាមិនបញ្ជាក់ភាពពិតរបស់កម្ពុជាទេ។ តែយើងមើលថា ពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដែលគេធ្វើយុទ្ធនាការទៅថា គេត្រូវតែប្តូរនាយករដ្ឋមន្ត្រី តែនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅតែទទួលបានការគាំទ្រតទៅទៀត»។
លោកបន្តថា សេដ្ឋកិច្ចមានកំណើន៧ភាគរយនៃផលិផលសរុប ការកាត់បន្ថយ ភាពក្រីក្រមានប្រសិទ្ធិភាពច្រើន ហើយបញ្ហាយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមនិងបញ្ហា ប្រជាធិបតេយ្យជាបញ្ហាដាច់ដោយឡែកមួយផ្សេងដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងធ្វើ កំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅ។
លោកឈាង វុន ប្រធានគណៈកម្មការការបរទេសសភាមកពីគណបក្សប្រជា ជនកម្ពុជា បាននិយាយការពាររដ្ឋាភិបាល ហើយអះអាងថា កម្ពុជានៅតែដើរតាមផ្លូវត្រឹមត្រូវដែលមានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ។
«ខ្ញុំអត់យល់ផង អត់មានអីខុស។ មានអីខុសឥឡូវ? បើដំណើររបស់យើងខុសបានន័យថា ប្រជាពលរដ្ឋលែងគាំទ្រហើយ។ បើប្រជាពលរដ្ឋនៅតែគាំទ្រ បានន័យថា យើងនៅតែទៅមុខអញ្ចឹងហើយ»។
តែលោកសុន ឆ័យ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញ បានបង្ហាញ ជំហរប្រយ័ត្នប្រយែងចំពោះការស្ទង់មតិរបស់អង្គការ IRI។ លោកបានអះអាង ថា លោកមិនដឹងថា មានសំណួរយ៉ាងម៉េចខ្លះទេ។
«ព្រឹកមិញមានការបញ្ជាក់ថា មានការចុះថយពីរឿងថា ដើរផ្លូវត្រូវហ្នឹង។ ដូច្នេះខ្ញុំ យល់ថា វាសំខាន់។ តើប្រជាពលរដ្ឋយល់ពីសំណួរនេះចង់និយាយអំពីអី»។
លោកថ្លែងថា ការបកស្រាយកន្លងមកមានការយល់ច្រឡំច្រើនចំពោះសំណួរដែលអង្គការ IRI បានធ្វើនោះ។
IRI បញ្ជាក់ក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនថា អ្នកបោះឆ្នោតមានជំនឿលើគណបក្ស កាន់អំណាចក្នុងការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ការអប់រំ ការប្រយុទ្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្ម និងថ្នាំញៀន ព្រមទាំងការពារស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ ប៉ុន្តែពួកគេជឿជាក់លើ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងការការពារសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិការពារ សិទ្ធិមនុស្ស និងការពារសិទ្ធិកម្មករដែលជាចំនួនខ្ពស់បំផុតឡើងដល់៥៦ភាគរយ៕
