សហរដ្ឋអាមេរិកមិនមែនជាប្រទេសតែមួយទេ ដែលងាកមកយកចិត្តទុកដាក់លើតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងព្យាយាមស្ដារឡើងវិញនូវឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះ។ ប្រទេសជប៉ុន និងរុស្ស៊ីក៏កំពុងបង្កើនកិច្ចប្រឹងប្រែង ដើម្បីបង្កើតចំណងការទូត ពាណិជ្ជកម្ម ហើយនិង យោធាផងដែរ។
ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំជាងគេរបស់ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាយូរមកហើយ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះប្រទេសផ្សេងៗទៀត កំពុងតែព្យាយាមធ្វើដូចប្រទេសចិន។
អស់រយៈពេលជាងបីឆ្នាំមកហើយ ដែលប្រទេសជប៉ុនបានវិនិយោគកាន់តែច្រើនឡើងៗ នៅក្នុងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថាអាស៊ាន ជាងនៅប្រទេសចិន និងទីក្រុងហុងកុង។ ហើយជាបណ្ដើរៗ ជប៉ុនក៏កំពុងតែផ្លាស់ប្ដូរពីការផ្ដល់ជំនួញផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ ទៅជាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗ ដូចដែលរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងបានកំពុងតែធ្វើនៅក្នុងតំបន់។
ការផ្ដោតចំណាប់អារម្មណ៍របស់អាមេរិក និងកំណើនការវិនិយោគរបស់ចិន គឺជាគន្លឹះសំខាន់នៃការផ្លាស់ប្ដូរ នេះបើតាមសម្ដីរបស់ នាង Titli Basu អ្នកស្រាវជ្រាវមកពីវិទ្យាស្ថានសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវ និងវិភាគវិស័យការពារជាតិ ប្រចាំទីក្រុងញូវដេលី។
នាងបាននិយាយថា៖ «ជប៉ុនបានចាប់ផ្ដើមគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់អាស៊ី ចាប់តាំងពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Shinzo Abe ឡើងកាន់តំណែងក្នុងឆ្នាំ ២០១២។ ហើយការមកដល់របស់ប្រទេសចិនក្នុងនាមជាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ច ធ្វើឲ្យប្រទេសជប៉ុនអន្ទះសា ក្នុងការកំណត់តួនាទីរបស់ខ្លួនឡើងវិញ ដើម្បីរៀបចំសណ្ដាប់ធ្នាប់ផ្នែកសន្តិសុខប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក»។
ឆាកនយោបាយដ៏ធំនៅតំបន់អាស៊ី
ប្រទេសជប៉ុន មិនត្រឹមតែផ្ដោតលើការអភិវឌ្ឍវិស័យពាណិជ្ជកម្មប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបានគិតគូរពីបញ្ហាសន្តិសុខ និងការទូតផងដែរ។ តួយ៉ាង ក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងថ្មីមួយ គឺទីក្រុងតូក្យូបានផ្ដល់ឲ្យប្រទេសវៀតណាម ហ្វីលីពីន និងម៉ាឡេស៊ី នូវនាវាឆ្មាំសមុទ្រ និងការហ្វឹកហាត់។
គ្រប់គ្រងដោយរបបកុម្មុយនិស្ត ប្រទេសវៀតណាមមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធរវាងបក្សនិងបក្ស ជាមួយប្រទេសចិន ប៉ុន្តែវៀតណាមក៏បានក្រឡេកមើលការរីកចម្រើននៃការរឹតចំណងមិត្តភាពរបស់ខ្លួនជាមួយអាមេរិក និងរុស្ស៊ីដែរ។ នៅដើមឆ្នាំនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រកាសលុបចោលការហាមឃាត់ជាច្រើនទសវត្សរ៍នៃការលក់អាវុធឲ្យប្រទេសវៀតណាម។
ក្រៅពីជួយវៀតណាមបង្កើតរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ រុស្ស៊ីក៏បានផ្ដល់ឲ្យវៀតណាមនូវនាវាមុជទឹក និងការកសាងមូលដ្ឋាននាវាមុជទឹកផងដែរ។ ការណ៍ នេះ ជួយប្រទេសវៀតណាមក្នុងការការពារដែនសមុទ្ររបស់ខ្លួន ក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលទីក្រុងមូស្គូគាំទ្រជំហររបស់ចិនក្នុងទាក់ទិននឹងជម្លោះដែនទឹកនេះក៏ដោយ។
អ្នកគ្រប់គ្នាជាមិត្តផងជាសត្រូវ
នៅពេលដែលប្រទេសជាច្រើនកំពុងតែប្រជែងអំណាចគ្នា ភាពតានតឹងតែងតែកើតមានឡើងជៀសមិនរួច។
ការខ្វែងគំនិតគ្នា និងការចង់បានផលប្រយោជន៍រៀងខ្លួន គឺពិតជាអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីសព្វថ្ងៃ នេះបើតាមសម្ដីរបស់ លោក Richard Bitzinger អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅសាលាកិច្ចការអន្តរជាតិនៃប្រទេសសិង្ហបុរី។
លោក Bitzinger និយាយថា៖ «យើងអាចនិយាយបានថា អ្នកគ្រប់គ្នាគឺជាមិត្តផង ជាសត្រូវផង»។
លោកបន្ថែមថា៖ «មានកន្លែងជាច្រើនដែលមានប្រទេសពីរដូចជា ចិន-រុស្ស៊ី ឬ ចិន-អាមេរិក សម្លឹងឃើញឱកាស និងផលប្រយោជន៍រួម ដែលធ្វើពួកគេមានបំណងចង់សហការគ្នា។ ស្របពេលគ្នានេះដែរក៏មានកន្លែងផ្សេងៗជាច្រើនទៀតដែលពួកគេដណ្ដើម និងប្រកួតប្រជែងគ្នា»។
កូរ៉េខាងជើងគឺជាកន្លែងដែលរុស្ស៊ី ជប៉ុន ចិន និងអាមេរិកអាចមានឱកាសធ្វើការជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែនៅពេលនិយាយពីសមុទ្រចិនខាងកើត និងខាងត្បូង ពួកគេចាប់អារម្មណ៍ទៅលើរឿងផ្សេងគ្នា នេះបើតាមលោក Bitzinger។
រុស្ស៊ីក៏ជាមហាអំណាចមួយនៅអាស៊ីដែរ
ក្នុងនាមជាប្រទេសមួយ ដែលទើបតែចូលខ្លួនក្នុងឆាកនយោបាយក្នុងតំបន់អាស៊ីនេះ ប្រទេសរុស្ស៊ីក៏កំពុងបង្កើនកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនដើម្បីលក់អាវុធទៅឲ្យវៀតណាម និងពង្រីកទីផ្សារថាមពលរបស់ខ្លួនផងដែរ។
ក្នុងអំឡុងពេលជាប្រទេសមហាអំណាចនៅឆ្នាំ១៩៨០ មូលដ្ឋានកងទ័ពក្រៅប្រទេសធំបំផុតរបស់អតីតសហភាពសូវៀត ស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។
«កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមក ប្រទេសរុស្ស៊ីជាប់រវល់ជាមួយព្រឹត្តិការណ៍នៅអឺរ៉ុប»។ នេះបើតាមសម្ដីរបស់លោក Lo Chih Cheng អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យ Soochow ប្រចាំទីក្រុងតៃប៉ិ។ លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយឥឡូវនេះលោក Putin កំពុងតែព្យាយាមបង្វែយុទ្ធសាស្ត្រពីអឺរ៉ុបទៅអាស៊ីវិញ ដែលនេះគឺ ងាកត្រឡប់ទៅរកអាស៊ីវិញរបស់រុស្ស៊ី ដើម្បីឲ្យមានតុល្យភាព និងឥទ្ធិពលដូចសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់នេះដែរ»។
ប៉ុន្តែខណៈពេលដែលរុស្ស៊ីប្ដេជ្ញាចិត្តងាកមករកអាស៊ីវិញបន្តិចម្ដងៗ ពាណិជ្ជកម្មរបស់រុស្ស៊ីមានទំហំតូច ធៀបទៅនឹងប្រទេសដទៃទៀត ហើយលោក Bitzinger បានហៅរុស្ស៊ីថា «ជាអ្នកចាប់ផ្ដើមក្រោយគេ» នៅក្នុងតំបន់ដែលកៀកនឹងខ្លួន។
លោក Bitzinger បន្ថែមថា៖ «បញ្ហារបស់រុស្ស៊ី គឺថារុស្ស៊ីមិនមានសម្ព័ន្ធមិត្តនៅក្នុងតំបន់»។
ផលប៉ះពាល់មិនបានគ្រោងទុក
យ៉ាងណាក៏ដោយ ដើម្បីពង្រឹងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់ រុស្ស៊ីបានសហការជាមួយចិន (បើទោះជាការលក់អាវុធឲ្យទៅវៀតណាម ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ចិនក៏ដោយ)។ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក Vladimir Putin សម្ដែងការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំង ដោយអះអាងថា ប្រទេសដទៃទៀតមិនគួរលូកដៃក្នុងរឿងជម្លោះសមុទ្រខាងត្បូងឡើយ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ មេដឹកនាំទាំងអស់ ជៀសវាងមិនជជែកពីបញ្ហា និងបរាជ័យក្នុងការកំណត់ជំហរជាក់លាក់លើបញ្ហាមួយចំនួន ដូចជាការធ្វើដំណើរតាមដែនសមុទ្រ និងការហោះហើរលើតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងជាដើម នេះបើតាមសម្ដីរបស់នាង Basu។
នាងនិយាយថា៖ «[ករណីនេះ] គ្មានការនិយាយអំពីការសម្រេចរបស់អាជ្ញាកណ្ដាលទេ។ ហើយក៏គ្មានការនិយាយអំពីការចាក់ដីពង្រីកកោះ ដែលចិនកំពុងតែធ្វើ ក្នុងតំបន់នោះដែរ»។ នាងបន្ថែមថា៖ «ការណ៍នេះប្រាប់យើងបានយ៉ាងច្រើន ពីឥទ្ធិពលរបស់ចិន ក្នុងវិស័យការទូត សេដ្ឋកិច្ច និងយោធា»។
នៅខណៈពេលដែលមេដឹកនាំក្នុងតំបន់អាស៊ីភាគច្រើន កំពុងប្ដេជ្ញាទប់ទល់កុំឲ្យមានវិបត្តិផ្ទុះឡើង លោក Bitzinger ថ្លែងថាលទ្ធភាពជម្លោះដែលមិនបានគ្រោងទុកអាចកំពុងតែរីកធំឡើង។
លោកនិយាយថា៖ «ប្រទេសជាច្រើនកំពុងតែបំពាក់អាវុធនៅក្នុងតំបន់បន្តបន្ទាប់ជាពិសេសអាវុធទំនើបៗ។ ទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែងមួយចំនួនដែលអ្នកកំពុងមើលឃើញ គឺការកើនឡើងនៃភាពតានតឹងដ៏គឃ្លើនរវាងគ្នា និងគ្នា ជាពិសេសជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង»។
ប្រឈមមុខដាក់គ្នាដ៏មានគ្រោះថ្នាក់ និងការកើនឡើងនៃភាពស្មុគស្មាញ ទាក់ទិននឹងការស្ដារទំនាក់ទំនងឡើងវិញទាំងនេះ ត្រូវបានក្រុមអ្នកវិភាគ វិភាគថា មិនថាគ្រោះថ្នាក់តិចឬច្រើន ការណ៍នេះសុទ្ធតែអាចបង្កឲ្យមានស្ថានការណ៍មិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។
ប្រែសម្រួលដោយ សឿន វឌ្ឍនា
