ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកបរិស្ថានបានអះអាងថា ទោះជាកម្ពុជាមិនមែនជាប្រទេសឧស្សាហកម្មធំក្តី តែប្រទេសនេះនៅតែមានការចូលរួមបង្កើនការប្រែប្រួលអាកាសធាតុដែលពិភពលោកកំពុងផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការរិះរកវិធានការទប់ស្កាត់។
ការចូលរួមចំណែកធ្វើឲ្យប៉ះពាល់បរិស្ថានរបស់កម្ពុជាគឺរាប់បញ្ចូលទាំងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការប្រើប្រាស់លាមកបង្កើតមេតាន ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធទឹកមិនត្រឹមត្រូវ ភាពក្រីក្រ ការប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិហួសកម្រិតជាដើម។
លោក ប៉ិច សុខេម អ្នកជំនាញផ្នែកបរិស្ថានក្នុងប្រទេសកាណាដា បានថ្លែងថា កម្ពុជាជាប្រទេសទី១០ ដែលគេរកឃើញថា ងាយរងគ្រោះដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ហើយថា កម្ពុជាជាប្រទេសពឹងពាក់លើធនធានធម្មជាតិខ្លាំងនៅឡើយ។
«ជាពិសេសដោយសារថា ខ្មែរយើងទី១ ពឹងពាក់លើធនធានធម្មជាតិខ្លាំង ប្រជាជនយើងជាង៨០ភាគរយដែលរស់នៅជនបទ គាត់ពឹងលើធនធានទឹក ជលផល ហើយទី៣ ទៀតប្រជាជនយើងភាគច្រើនគាត់មានភាពក្រីក្រ។ ទោះបីជាអត្រានៃភាពក្រីក្រស្រកចុះ តែសមត្ថភាពរបស់គាត់ គាត់រស់នៅប្រដំប្រសងនឹងបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ»។
លោកបន្ថែមថា ពលរដ្ឋកម្ពុជានឹងរងការប៉ះពាល់ដល់ជីវភាព ហើយពួកគាត់នឹងកាន់តែក្រីក្រទៅៗ បើមានទឹកជំនន់ គ្រោះរាំងស្ងួត មានកូនឈឺ គាត់ត្រូវប៉ះពាល់បាត់បង់ធនធានខ្លាំងថែមទៀត ដូចជាត្រូវលក់ផ្ទះដី ដើម្បីយកលុយទប់ទល់នឹង គ្រោះមហន្តរាយទាំងនោះ។
ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវគេដឹងថាមានគម្របព្រៃឈើ៥៧ភាគរយក្នុងពេលដែលមានការរិះគន់ខ្លាំងថា ព្រៃឈើកម្ពុជាត្រូវកាប់បំផ្លាញដោយក្រុមឈ្មួញទុច្ចរិតដ៏មានឥទ្ធិពលហើយស្និទ្ធនឹងមន្ត្រីកាន់អំណាច។
Shannon Siyao Wang អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងបរិស្ថាននៃធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ADB ពាក់ព័ន្ធនឹងមហាអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គ ហើយនឹងកម្មវិធីបរិស្ថានស្នូល បានថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានវិធីដែលអាចធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងផ្នែកការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន ដែលរដ្ឋ និងផ្នែកឯកជនអាចធ្វើបានដើម្បីទាញយកចំណូលរដ្ឋ និងផ្តល់ឱកាសឬទាក់ទាញក្រុមហ៊ុនវិនិយោគសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនិងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។
លោកស្រីថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះដោយយោងថា រដ្ឋអាចយកពន្ធលើឥណទានកាបូន និងពន្ធលើថាមពល ក៏ដូចជាការដកចេញចំណាយគាំទ្រដល់ការប្រើប្រាស់ទំនិញដែលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន ដូចជាជីរជាដើម។ លោកស្រីថ្លែងថា នេះជាវិធីដ៏រហ័ស ដែលរដ្ឋាភិបាលអាចបង្កើនចំណូលរដ្ឋ ហើយដោយឡែក រដ្ឋក៏ត្រូវតែគិតគូរដល់ការវិនិយោគឯកជនដែរ ដើម្បីឲ្យក្រុមហ៊ុនចាប់អារម្មណ៍ដល់ការវិនិយោគផ្នែកបច្ចេកវិជ្ជាថាមពលដែលកកើតឡើងវិញ និងការវិនិយោគលើថាមពលតាមគោលការណ៍ប្រសិទ្ធភាព។ ការណ៍នេះរដ្ឋអាចបង្កើតបាននូវប្រភពចំណូលហិរញ្ញវត្ថុ។
«ដូច្នេះវាជារឿងសំខាន់ដែលថា តាមរយៈការបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្របរិស្ថានជាតិ កម្ពុជាអាចសម្លឹងមើលឃើញវិធីដែលអាចកាត់បន្ថយដ៏ខ្លាំងក្លានូវការបំផ្លាញបរិស្ថានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ តាមរយៈគោលនយោបាយបរិស្ថាន ច្បាប់ ក៏ដូចជាការបង្កើតជម្រើសនៃចំណូលហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ»។
លោកស្រីបានទទួលស្គាល់ថា ផលិតផលសរុបក្នុងស្រុក GDP មានកំណើនខ្លាំង និងកើនលឿន នៅច្រើនទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ ហើយមានការចង្អុលបង្ហាញថា កំណើនផលិតផលសរុបក្នុងស្រុក GDP នឹងកើនថែមទៀត តាមរយៈការប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិជាច្រើន ដែលជាហេតុនាំឲ្យមានការពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ។
«ខ្ញុំគិតថា ស្ថានភាពបរិស្ថានបច្ចុប្បន្នក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពិតជាមានការល្បីរន្ទឺខ្លាំង ថា ប្រទេសនេះមានការប្រឈមនឹងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ មានការធ្វើឲ្យក្រខ្វក់ទឹក មានការធ្វើឲ្យដីមានកម្រិតក្រខ្វក់ ដោយសារផលិតកម្មផ្នែកកសិកម្ម ក៏ដូចជាការប៉ះទង្គិចដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ តែកម្ពុជាមានការចាត់ចែងធ្វើគោលនយោបាយរួចហើយក្នុងការបញ្ចៀសនិន្នាការដែលប៉ះទង្គិចនេះ។ ដូច្នេះកម្ពុជាកំពុងស្ថិតនៅលើផ្លូវត្រូវ តែកម្ពុជាត្រូវការការចូលរួមពីរដ្ឋាភិបាលទាំងស្រុង ហើយគ្រប់គ្នាគួរចូលរួមសហការក្នុងការធានាឲ្យគោលនយោបាយនេះដំណើរការជាប់លាប់ដោយប្រសិទ្ធភាព»។
លោកស្រី Shannon Siyao Wang បានចាត់ទុកថា កម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តទាន់ពេលក្នុងការបង្កើតគោលនយោបាយ ដោយមានការគាំទ្រពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍អន្តជាតិនានា។
ស្របគ្នានោះដែរ លោកសៅ សុភាព ទីប្រឹក្សាក្រសួងបរិស្ថាន និងជានាយកខុទ្ទកាល័យក្រសួងបរិស្ថានបានថ្លែងថា៖
«កម្ពុជាយើងចូលរួមយ៉ាងខ្លាំងក្លាហើយការងារដោះស្រាយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ គឺយើងបានអនុវត្តច្រើននៅកម្ពុជា ជាពិសេសនៅផ្នែក បន្ស៉ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការកសាងភាពធន់ទៅនឹងបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការកសាងភាពធន់ទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ក៏ដូចជាយើងឈានទៅដល់ការដែលយើងហៅថា ការកាត់បន្ថយ យើងហៅថា ការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកក៏ដូចជាឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់»។
លោកសៅ សុភាពបានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបានដាក់របាយការណ៍ជូនទៅអ.ស.ប.ដើម្បី បញ្ជាក់ពីគោលជំហរ ក៏ដូចជាចំណុចដែលកម្ពុជាចូលរួមនិងរួមចំណែកដោះស្រាយ បញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ទាំងនៅកម្ពុជាក៏ដូចជាក្នុងសាកល។
«យុទ្ធសាស្ត្រនេះគឺយើងត្រូវយកឯកសារ ក៏ដូចជាគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងវិស័យបរិស្ថានទាំងមូល និយាយដោយឡែកបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ យកមកគិតគូរដាក់បញ្ចូលក្នុងនេះដើម្បីដំណើរការអនុវត្តនៅពេលអនាគត»។
កម្ពុជាកំពុងដំណើរការរៀបចំឯកសារយុទ្ធសាស្ត្រ និងផែនការសកម្មភាពបរិស្ថានជាតិពីឆ្នាំ២០១៦ដល់២០២៣ ដោយបានហៅក្រុមអ្នកជំនាញបរិស្ថានជាតិ ក្នុងតំបន់និងពិភពលោកចូលរួមតាក់តែងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រនេះ។
លោក Pavit Ramachandran អ្នកជំនាញជាន់ខ្ពស់ផ្នែកបរិស្ថាននៃធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ អាស៊ី ADB បានថ្លែងថា ប្រទេសកម្ពុជាបានបោះជំហានច្រើនរួចហើយក្នុងការចូលរួមទប់ស្កាត់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ហើយលោកគិតថា កម្ពុជាបានប្តេជ្ញាចិត្តចូលរួមដល់កម្រិតថ្នាក់ជាតិរបស់ខ្លួន។
«ខ្ញុំគិតថា ការប្តេជ្ញាចិត្តនេះវានឹងក្លាយជាគម្រោងពិតៗក្នុងការតាមមើលវិធី ដែលកម្ពុជាត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ខ្ញុំចង់និយាយថា បើគិតពីបរិបទ និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខ្ញុំគិតថា សម្រាប់តំបន់ជនបទ វិស័យកសិកម្ម នៅតែជាវិស័យសំខាន់ដែលត្រូវដោះស្រាយ បើមើលទៅដល់ការប៉ះទង្គិច ដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការប៉ះពាល់ដល់ផលិតផល ប៉ះពាល់ដល់កសិករនៅជនបទ និងពលរដ្ឋជនបទ។ តែតំបន់ក្រុងក៏រងការប៉ះពាល់ដែរ ដោយសារការប្រើប្រាស់ទឹក ធនធានដី ហើយនឹងការប៉ះពាល់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុលើវិស័យនោះ ខ្ញុំគិតថា វាជារឿងដែលត្រូវតាមដាន មើលគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់»។
លោកបានបន្ថែមថា ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ អាស៊ី ADB បានផ្តល់ការគាំទ្រដល់គម្រោងសាកល្បងទាក់ទងនឹងភាពស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុហៅថា PPCR ក្រោមការឧបត្ថម្ភជាថវិកាជាងបីឆ្នាំហើយ។ ការគាំទ្រនោះគឺមានជាបន្តបន្ទាប់ទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ការពារអាកាសធាតុ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានការជឿជាក់ជាប្រាកដលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលមានភាពស៊ាំនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
«ដូច្នេះរឿងមួយនេះគឺថា យើងបានប្រមូលជំនួយច្រើន តែទៅមុខទៀត តាមរយៈកម្មវិធីបរិស្ថានស្នូលនៃមហាអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គ GMS និងមជ្ឈមណ្ឌលប្រតិបត្តិផ្នែក បរិស្ថាន យើងសង្ឃឹមថា នឹងអាចប្រមូលបានធនធានគាំទ្របន្ថែមទៀត។ ដូចលោកអ្នកដឹងស្រាប់ហើយថា យើងមានមូលនិធិសម្រាប់គាំទ្រផ្នែកអាកាសធាតុបៃតង ដែល ពេលនេះកំពុងតែប្រតិបត្តិការ ហើយបន្ទាប់ទៀត យើងមានយន្តការហិរញ្ញវត្ថុតំបន់និងពិភពលោកនិងមូលនិធិដែលអាចប្រើបានទៀត។ ដូច្នេះ យើងគិតថា យើងចង់ជួយកម្ពុជាឲ្យទទួល និងម្រមូលធនធានទាំងនោះតាមរយៈថវិកានោះ ហើយធានាថា គម្រោងនោះមានលុយប្រើប្រាស់ និងដំណើរការបាន ដោយទាញចេញពីការប្រើប្រាស់លុយដែលទាញចេញពីមូលនិធិទាំងនេះ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកបណ្ឌិត ប៉ិច សុខេម បានអះអាងថា ប្រទេសកម្ពុជាប្រឈមមុខនឹងការប្រកួតប្រជែងក្នុងការទាក់ទាញថវិកាពីប្រទេសមានឧស្សាហកម្មធំៗ មកប្រើប្រាស់ បើធៀបនឹងប្រទេសជិតខាង។
លោកបានបន្ថែមថា ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ដូចជាស.រ.អា. ចិន ឥណ្ឌា ប្រ៊េស៊ីល និង ប្រទេសនៅអឺរ៉ុបមានការចូលរួមធំ ដោយសារការដុតឧស្ម័នធ្យូងថ្ម ដុតឧស្ម័នផ្សេងៗបង្កើតថាមពលសម្រាប់វិស័យឧស្សាហកម្ម ហើយថា ប្រទេសទាំងនោះត្រូវមានតួនាទីក្នុងការផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ប្រទេសក្រីក្រដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនោះ។
«កម្ពុជាយើងជាប្រទេសមួយដែរ ដែលយើងទាមទារឲ្យមានយុត្តិធម៌ដល់អ្នកដែលបានអភិវឌ្ឍ តែអ្នកបានធ្វើឲ្យមានការប៉ះពាល់ អ្នកត្រូវមានកាតព្វកិច្ចជួយដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់គេ»។
លោកក៏បានអះអាងថា ពិភពលោកមានការជជែកគ្នាច្រើនចំពោះតួនាទីនិងភារកិច្ចរបស់ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ដែលត្រូវផ្តល់ជំនួយដល់ប្រទេសក្រីក្រដែលរងផលប៉ះពាល់មួយផ្នែកដោយសារការប៉ះពាល់បរិស្ថានបណ្តាលមកពីប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ឬប្រទេសអ្នកមាននោះ។
ក្រុមអ្នកជំនាញបរិស្ថាននានាបានអះអាងថា មានការចង្អុលបង្ហាញថា ទិន្នផលត្រីមានការថយចុះ ហើយទឹកទន្លេមេគង្គនៅឆ្នាំនេះមានការថយចុះខ្លាំង ដែលប៉ះពាល់ ដល់ពលរដ្ឋ និងកសិករជាច្រើនគ្រួសារ ដែលពឹងផ្អែកលើទឹកទន្លេសម្រាប់ការស្រោចស្រប់ផលដំណាំពួកគាត់ និងការប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ។
ក្រុមមន្ត្រីនិងមេដឹកនាំប្រទេសជាង១៩០ គ្រោងនឹងជួបប្រជុំគ្នានៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំងដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលទាក់ទងនឹងបញ្ហាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលគេបានដឹងថា មានការជំរុញចង់ឲ្យមានសន្ធិសញ្ញាថា តើពិភពលោកនឹងរួមគ្នាទប់ស្កាត់បញ្ហាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកើតឡើងដោយវិធីណាខ្លះ។ កិច្ចប្រជុំនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសនេះត្រូវគេគ្រោងនឹងចាប់ធ្វើពីថ្ងៃ៣០ខែវិច្ឆិកាដល់ថ្ងៃទី១១ខែធ្នូខាងមុខនេះ៕
