កំណត់និពន្ធ៖ នៅក្នុងខ្សែភាពយន្តឯកសារ ដែលមានចំណងជើងថា «ឫសគល់នៃដួងព្រលឹងខ្មែរកំពុងត្រូវគាស់រំលើង» អ្នកសរសេរអត្ថបទពណ៌នាឲ្យ VOA គឺផលិតការិនី ម៉ម កល្យាណនី ដែលជាជនជាតិខ្មែរសញ្ជាតិអាមេរិក នឹងបង្ហាញខ្សែវីដេអូឯកសារចំនួន៦ រួមទាំងសំណេរអត្ថាធិប្បាយក្នុងរយៈពេល១ឆ្នាំ ដើម្បីស្វែងយល់ថា តើការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏ឆាប់រហ័ស និងមិនមានការត្រួតពិនិត្យកំពុងបណ្តាលឲ្យកម្ពុជា«គាស់រំលើងឫសគល់»របស់ខ្លួនយ៉ាងណា និងថា តើកម្ពុជាត្រូវធ្វើយ៉ាងណាទើបអាចស្វែងរក«ឫសគល់»របស់ខ្លួនសារជាថ្មីបាន។ តាមរយៈការប្រើប្រាស់វីដេអូដែលបានថតអស់រយៈពេល៥ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ហើយអមដោយសេចក្តីអត្ថាអធិប្បាយផងនោះ ខ្សែភាពយន្តឯកសារទាំង៦នេះនឹងឆ្លុះបញ្ចាំងពីបញ្ហាបរិស្ថាន និងបញ្ហាសង្គមសំខាន់ៗ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការកាប់ព្រៃឈើ ការរឹបអូសដីធ្លី វិស័យកសិកម្មតាមបែបទំនើប ការនេសាទហួសកម្រិត ការបូមខ្សាច់ ចំណាកស្រុក និងការអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងជាដើម។ ខ្សែភាពយន្តឯកសារទាំងនេះនឹងបង្ហាញឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា លុះត្រាតែកម្ពុជាការពារប្រជាពលរដ្ឋ និងបរិស្ថានរបស់ខ្លួន ទើបកម្ពុជាអាចស្វែងរក និងកសាងកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ និងធម្មជាតិដែលបន្សល់ទុកពីដូនតាខ្មែរឡើងវិញបាន។
ស្តាប់បទសម្ភាសន៍របស់ VOA ជាមួយអ្នកនាង ម៉ម កល្យាណនី៖ ទឹក និងដី ជាអត្តសញ្ញាណរបស់យើង
ថ្ងៃទី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥
ខ្សែវីដេអូទីមួយនេះបង្ហាញពីពិធីបុណ្យប្រពៃណីដ៏ពិសេសមួយនៅតំបន់ជ្រលងភ្នំ អារ៉ែង ដែលស្ថិតនៅភាគនិរតីនៃប្រទេសកម្ពុជា និងពោរពេញទៅដោយជីវចម្រុះដ៏សម្បូរបែបបំផុតមួយនៅកម្ពុជា។ ពិធីបុណ្យនេះតែងតែប្រារព្ធធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល៣ឆ្នាំម្តង ដើម្បីគោរពបូជាដល់អ្នកតាព្រៃ និងដើម្បីសុំការថែរក្សាការពារពីអ្នកតាព្រៃ។ ក្នុងអំឡុងពេលប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះ ចាស់ទុំក្នុងភូមិរៀបរាប់ពីសារៈសំខាន់នៃដី និងទឹក។ លោកតាម្នាក់និយាយថា មនុស្សយើងកើតចេញពីដី និងទឹក។ បើគ្មានដី គ្មានទឹកទេ នោះយើងមិនអាចមានជីវិតទេ។ ដី និងទឹកគឺជាដើមកំណើតនៃអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ និងធម្មជាតិរបស់យើង។
សារនេះស្តាប់ទៅធម្មតាទេ ក៏ប៉ុន្តែ វាឆ្លុះបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីការបំផ្លិចបំផ្លាញវប្បធម៌ និងធម្មជាតិដែលកំពុងតែកើតមានឡើងនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់រស់នៅដោយពឹងផ្អែកលើធម្មជាតិ ទន្លេ ស្ទឹងបឹងបួរ និងព្រៃព្រឹក្សា មានន័យថា ពលរដ្ឋខ្មែរពឹងផ្អែកលើប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដ៏ល្អ និងការទាញយកប្រយោជន៍ពីធម្មជាតិដោយចីរភាព។ ការបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នារវាងមនុស្ស និងធម្មជាតិដ៏រាប់ពាន់ឆ្នាំនេះ មិនត្រឹមតែនាំមកនូវវិនាសកម្មដល់ប្រទេសកម្ពុជា និងពលរដ្ឋខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះទេ តែវាថែមទាំងបំផ្លាញអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ ដែលកំពុងតែរងការរំខានផងដែរ។ សំណួរគឺថា តើយើងអាចស្វែងរក ទាញយក និងក្លាយជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិនៃដើមកំណើតរបស់យើងម្តងទៀតបានដោយរបៀបណា? ដូច្នេះ ខ្សែវីដេអូនេះជំរុញឲ្យមានការថែរក្សាការពារកេរ្តិ៍ដំណែលដូនតាយើង រួមមានទឹក និងដី ដើម្បីជួយឲ្យយើងអាចសម្រេចកិច្ចការនេះបាន។
ឫសគល់នៃដួងព្រលឹងយើង
ខ្ញុំតែងតែឆ្ងល់ពីនិយមន័យនៃពាក្យស្រុកកំណើត ចាប់តាំងពីពេលដែលខ្ញុំ និងគ្រួសារខ្ញុំបានភៀសខ្លួនចេញពីស្រុកកំណើតរបស់យើង។ ខ្ញុំធំដឹងក្តីឡើងនៅក្នុងប្រទេសពីរខុសគ្នា ហើយខ្ញុំជឿថា ខ្ញុំត្រូវតែជ្រើសរើសយកវប្បធម៌មួយក្នុងចំណោមវប្បធម៌របស់ប្រទេសទាំងពីរនេះ។ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ខ្ញុំដឹងថា ខ្ញុំបានព្យាយាមស្វែងរកមាតុភូមិពិតប្រាកដរបស់ខ្ញុំ និងទីកន្លែងដែលខ្ញុំចង់រស់នៅ។ ដោយសារតែរងរបួសផ្លូវចិត្តដែលបណ្តាលមកពីសង្រ្គាម និងការជម្លៀស ខ្ញុំយល់ថា យើងគ្រប់គ្នា ដែលជាអ្នកភៀសខ្លួន និងជាជនអន្តោប្រវេសន៍ ឬក៏ជាកុមារក្នុងសម័យសង្គ្រាមដែលកើតមានឡើងនៅកម្ពុជានោះ កំពុងតែស្វែងរកប្រវត្តិសាវតា និងដើមកំណើតរបស់យើង។ ប៉ុន្តែ យើងបែរជាមើលរំលងដើមកំណើតនៃអត្តសញ្ញាណយើង ដែលចាក់ឫសនៅក្នុងខ្លួនរបស់យើង និងនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជាស្រុកកំណើតរបស់យើងទៅវិញ។
ពេលព្រឹកព្រលឹមមួយ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅកាន់ភូមិប្រឡាយ ដែលជាភូមិមួយក្នុងចំណោមភូមិទំាង៦នៅតំបន់អារ៉ែង នៅជើងជួរភ្នំក្រវ៉ាញផ្នែកកណ្តាល។ ពេលនោះ ខ្ញុំបានរស់នៅក្នុងភូមិជុំណប់ ជាមួយនឹង រាម សាវ ស៊ី និងគ្រួសាររបស់គាត់ ដើម្បីឲ្យស្គាល់គាត់ ហើយចងក្រងវីដេអូឯកសារមួយស្តីពីជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់គ្រួសារគាត់។ ប៉ុន្តែនៅព្រឹកមួយនោះ ខ្ញុំចង់ចូលរួមពិធីបុណ្យដែលប្រារព្ធធ្វើឡើងតែម្តងប៉ុណ្ណោះក្នុងរយៈពេល៣ឆ្នាំ ហើយដែលត្រូវបានប្រារព្ធឡើងអស់រយៈពេល៦សតវត្សរ៍កន្លងមកនេះ គឺចាប់តាំងពីពេលដែលជនជាតិភាគតិច«ជង»ចាប់កំណើត និងរស់នៅក្នុងតំបន់នេះមកម្ល៉េះ។ ពិធីបុណ្យនេះមានឈ្មោះថា ឡើងព្រៃដំរី ដែលប្រារព្ធធ្វើឡើងដើម្បីគោរពបូជាអ្នកតា និងដួងព្រលឹងព្រៃព្រឹក្សា ទឹក និងដី និងបួងសួងសុំការថែរក្សាការពារពីអ្នកតាព្រៃ។ ឆ្នាំនេះ ចាស់ទុំក្នុងភូមិបានបួងសួងសុំឲ្យអ្នកតាព្រៃជួយការពារតំបន់អារ៉ែងឲ្យរួចផុតពីការគំរាមគំហែងនៃគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី។
ខ្ញុំបានដើរទៅផ្ទះរបស់លោកតាម្នាក់ ដែលជាអ្នកចាត់ចែងពិធីបុណ្យនេះ។ គាត់បានហៅខ្ញុំមកអង្គុយជាមួយគាត់នៅលើគ្រែរនាបឫស្ស៊ីនៅផ្ទះបុរាណបែបជនជាតិ«ជង»របស់គាត់ ខណៈពេលដែលគាត់កំពុងតែរៀបចំឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរមួយចំនួន ដូចជា ខ្លុយ ស្គរ និងទ្រ ដែលត្រូវយកទៅប្រគុំសម្រាប់ពិធីនៅព្រឹកនោះ។
លោកតាបាននិយាយថា៖ «យើងមានឧបករណ៍ភ្លេងជនជាតិដើមច្រើនទៀត»។ គាត់និយាយដូចនេះ ខណៈពេលដែលគាត់ផ្លុំខ្លុយដែលធ្វើពីឫស្ស៊ី ដែលមានសម្លេងដូចគ្នានឹងបក្សីតូចមួយដែលគាត់បានព្យាយាមចាប់នៅរដូវនេះ។ លោកតានិយាយទៀតថា៖ «តែគ្មាននរណាគេនៅចាំ ហើយចេះលេងឧបករណ៍ភ្លេងទាំងនោះទៀតទេ»។
ដៃលោកតាមានភាពជ្រីវជ្រួញ គគ្រៀត ដូចឧបករណ៍ភេ្លងទាំងនោះដែរ។ មើលទៅប្រហែលជាគាត់មិនដែលបានសម្រាក គិតតែខិតខំលេងភ្លេង ភ្ជួររាស់ កាប់គាស់ និងឆ្លាក់ឈើ។ អាកប្បកិរិយារបស់គាត់គឺម៉ាត់ៗ ហើយការនិយាយរបស់គាត់ខ្លីៗ ប៉ុន្តែសុភាពរម្យទម ដោយទឹកមុខពោរពេញដោយស្នាមញញឹម ឬសំណើច។ នៅពេលដែលគាត់ផ្លុំខ្លុយ ខ្ញុំគិតថា សម្លេងខ្លុយគាត់នឹងមិនអាចនៅយូរទៀតទេ ហើយសម្លេងខ្លុយនេះអាចនឹងបាត់បង់ទៅជារៀងរហូត។ ខណៈដែលខ្ញុំកំពុងតែគិតពីរឿងនេះ លោកតាបានសើចដាក់ខ្ញុំ ហើយនិយាយថា «ក្មេងៗឥឡូវមិននឹងចេះធ្វើខ្លុយនេះផង»។ គាត់និយាយហាក់បីដូចជាដឹងថា ខ្ញុំកំពុងគិតពីអី្វ។
ពេលព្រឹកប្រហែលម៉ោង៩ អ្នកភូមិបានជួបជុំគ្នានៅមុខផ្ទះរបស់លោកតា និងក្បែរផ្ទះចាស់ទុំក្នុងភូមិផ្សេងទៀត។ មានអ្នកចូលរួមមកពីភូមិប្រឡាយ និងភូមិក្បែរៗនោះ រួមទាំងភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងបរទេស និងនិស្សិតផ្នែកទេសចរណ៍ ដែលចាប់អារម្មណ៍លើកកម្ពស់តំបន់ទេសចរណ៍អារ៉ែង ក៏បានចូលរួមក្នុងពិធីបុណ្យនេះផងដែរ។ នារីវ័យក្មេងម្នាក់ឈរនៅមុខគេ បានស្រក់ទឹកភ្នែក។ នាងរៀបរាប់អំពីសម្រស់ធម្មជាតិគ្មានគូប្រៀបក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលនាងបានឃើញនៅទីនេះ។ នាងក៏និយាយអំពីសារៈសំខាន់ដែលអ្នកភូមិនៅតំបន់នេះខិតខំថែរក្សាសម្រស់ធម្មជាតិនេះ។
បន្ទាប់ពីនាងរៀបរាប់រួច ខ្ញុំក៏ដើរសំដៅទៅប្អូនស្រីម្នាក់នោះ។ ហើយយើងបានឱបគ្នាទាំងទឹកភ្នែក។ យើងទាំងពីរនាក់មិនមែនយល់ចិត្តគ្នាដោយពាក្យសម្តីទេ តែយើងយល់ចិត្តគ្នាថា យើងនៅមានសង្ឃឹម។
ក្រោយពីជួបជុំគ្នាហើយ យើងបាននាំគ្នាដើរជាក្បួនទាំងដីហុយត្រលោម កាត់មុខផ្ទះបងប្អូនក្នុងភូមិ រួចចូលទៅក្នុងព្រៃជ្រៅរហូតទៅដល់ទីកន្លែងប្រារព្ធពិធី ដែលជាតំបន់ព្រៃសក្ការៈ ដែលត្រូវបានការពារដោយដើមឈើដ៏ធំមួយ។ ចាស់ទុំក្នុងភូមិបាននាំគ្នាដាក់សំណែន មាន់ស្ងោរ ស្រាស ហើយអុជធូបទាននៅលើពែរធ្វើពីដើមចេក និងស្លឹកចេក។ នៅពេលរៀបចំសំណែននោះរួច ចាស់ៗនាំគ្នាបួងសួងដល់ដើមឈើដ៏ធំនៅពីមុខយើង ហើយលេងភ្លេងបុរាណដែលអមដោយសម្លេងបួងសួងរបស់ចាស់ៗ។
អ្នកចូលរួមទាំងអស់ រួមទាំងខ្ញុំដែលដៃកាន់កាម៉េរាដើម្បីថតពិធីបុណ្យនេះ ក៏បានផឹកស្រាសមួយគម្របដបម្នាក់គ្រប់ៗគ្នាដែរ។ ខ្ញុំផឹកស្រានោះដោយក្តីគោរព ហើយក៏មានអារម្មណ៍ថាក្តៅពោះភ្លាមតែម្តង។ តែខ្ញុំពិតជារំភើបដោយដឹងថា ស្រាដែលខ្ញុំបានផឹកនេះក៏ត្រូវបានសែនជូនដើមឈើជាទីសក្ការៈដ៏ត្រឈឹងត្រឈៃនៅពីលើយើងដែរនោះ។ ហើយស្រាដែលយើងយកមកចិបនឹងមាត់យើង ក៏បានជ្រាបចូលទៅក្នុងឬសដើមឈើដ៏ពិសេសមួយនេះដែរ។
ពិធីនេះបានធ្វើឲ្យខ្ញុំនឹកដល់កាលដែលខ្ញុំនៅតូច ធ្លាប់អុជធូប បួងសួងសុំសិរីសួស្តីពីជីដូនជីតាដែលបានចាកឋានទៅ ហើយខ្ញុំក៏ធ្លាប់បានសែនព្រេនម្ហូបអាហារដល់លោកឳពុករបស់ខ្ញុំ ដែលបានចាកឋានទៅ និងជីដូនជីតាទាំងអស់។ ឳពុកម្តាយខ្ញុំធ្លាប់ប្រាប់ខ្ញុំថា ការសែនព្រេននេះគឺដើម្បីសម្តែងគុណូប្បការៈ និងគោរពដួងព្រលឹង និងដើម្បីចងចាំជីដូនជីតា និងបុព្វបុរសយើង។
ដើមកំណើតរបស់យើងផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងដើមឈើ និងដី ដែលជាទីកន្លែងកំណើតរបស់ដើមឈើ និងទឹកដែលផ្តល់អំណោយផលដល់ការលូតលាស់របស់ដើមឈើ។ ដូចដើមឈើដែរ យើងទាំងអស់គ្នាផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងដី និងទឹក ហើយបើគ្មានដី និងទឹកទេ យើងមិនអាចមានជីវិតរស់នៅបានទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ មូលហេតុអ្វីដែលបណ្តាលឲ្យយើងភ្លេចដើមកំណើតរបស់យើងទៅវិញ?
របបខ្មែរក្រហមដែលបានឆក់យកជីវិតប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រមាណជិត២លាននាក់ បានបំបែកបំបាក់គ្រួសារយើង បំផ្លិចបំផ្លាញសហគមន៍រស់នៅរបស់យើង បង្ខំឲ្យយើងរស់នៅដោយមិនជឿជាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ដោយភ័យខ្លាច ហើយបានធ្វើឲ្យបាត់បង់ឫសគល់ដ៏សំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិ និងវប្បធម៌របស់យើង។
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនធំបានបន្តរស់នៅក្នុងប្រទេស ក៏ប៉ុន្តែមួយចំនួនធំទៀត ដូចជាគ្រួសាររបស់ខ្ញុំបានរត់ភៀសខ្លួនទៅរស់នៅក្រៅប្រទេស។ មិនថាយើងរស់នៅក្នុង ឬក្រៅប្រទេសទេ ស្លាកស្នាមសង្គ្រាមនៅតែតាមលោងបន្លាចយើងគ្រប់ៗគ្នា ហើយដួងព្រលឹងរបស់យើងកំពុងតែរសាប់រសាយដូចព្រលឹងខ្មោចដាច់សង្វែង។
សព្វថ្ងៃនេះ កម្ពុជាកំពុងតែប្រឈមនឹងវិបត្តិនៃការផ្លាស់ទីលំនៅដ៏ធំមួយទៀត ដោយសារតែយើងខំអភិវឌ្ឍខ្លាំងពេក ដើម្បីឲ្យដើរទាន់ប្រទេសធំៗផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់ ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើផលប៉ះពាល់នៃការអភិវឌ្ឍន៍មកលើជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងធនធានធម្មជាតិទឹក និងដី ដែលជាដើមកំណើតរបស់យើងទាល់តែសោះ។
កាលពីខែសីហាកន្លងទៅនេះ សកម្មជនដ៏ក្លាហានបីនាក់របស់មាតាធម្មជាតិគឺ លោក ស៊ីម សំណាង លោក សាន់ ម៉ាឡា និងលោក ទ្រី សុវិគា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយសារតែអ្នកទាំងបីបានព្យាយាមបញ្ឈប់សកម្មភាពបូមខ្សាច់របស់ក្រុមហ៊ុនបូមខ្សាច់ចំនួនពីរនៅខេត្តកោះកុង។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦មក ការបូមខ្សាច់នៅកម្ពុជាបានក្លាយជាឧស្សាហកម្មនាំចេញដ៏ធំមួយ ដោយបូមយកដីដ៏ធំល្វឹងល្វែយរបស់កម្ពុជាយកទៅលក់ តាមតម្រូវការដីដ៏កើនឡើងពីប្រទេសជាដែនដីកោះ ដូចជាប្រទេសសង្ហិបុរី និងដោយសារតែវាផ្តល់ជាចំណូលរាប់រយលានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំដល់ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ និងបុគ្គលពាក់ព័ន្ធ។
ប៉ុន្តែ ការបូមខ្សាច់អាចបំផ្លិចបំផ្លាញបរិស្ថានក្នុងតំបន់ ដូចជាបណ្តាលឲ្យមានកង្វក់បរិស្ថាន ការបាក់ច្រាំងទន្លេ និងការបំផ្លាញដល់ព្រៃកោងកាងដ៏ពិសេសមួយនៅតំបន់អាស៊ី។ ពៃ្រកោងកាងមិនត្រឹមតែជួយការពារប្រទេសកម្ពុជាពីព្យុះផ្សេងៗ និងព្យុះសមុទ្រស៊ូណាមីតែប៉ុណ្ណោះទេ តែវាថែមទាំងផ្តល់ជីវជាតិ និងចំណីអាហារដល់សត្វស្លាប និងសត្វពាហនៈដែលកំពុងផុតពូជរបស់កម្ពុជា ក៏ដូចជាត្រី និងក្តាម ដែលគ្រួសារអ្នកនេសាទក្នុងតំបន់ពឹងផ្អែកដើម្បីជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេ។
ការប្រឆាំងនឹងការបូមខ្សាច់របស់យុវជនដ៏ក្លាហានទាំងបីនាក់គឺ សំណាង ម៉ាឡា និងវិគា នេះ មានន័យថា ពួកគេកំពុងតែតស៊ូការពារដី និងទឹក ប្រជាពលរដ្ឋ អត្តសញ្ញាណជាតិ និងវប្បធម៌របស់យើង និងជាពិសេសគឺការពារដីដែលយើងឈរពីលើ តែកំពុងតែត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរនោះ។
ខ្ញុំបានចំណាយពេលជាច្រើនខែ រស់នៅក្នុងតំបន់អារ៉ែងនេះ ដើម្បីព្យាយាមស្វែងយល់ពីដើមកំណើតរបស់ខ្ញុំ និងរបស់យើងទាំងអស់គ្នាក្នុងនាមយើងជាមនុស្ស។ ខ្ញុំបានដឹងថា យើងនឹងបាត់បង់ និងមិនអាចបាត់បង់ដើមកំណើតរបស់យើងបានទេ បើសិនជាយើងទាំងអស់គ្នាអាចស្វែងយល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់ពីអត្តសញ្ញាណខ្លួនយើង។ ក៏ប៉ុន្តែ តើយើងអាចស្វែងរក ទាញយក និងក្លាយជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិនៃដើមកំណើតរបស់យើងសារជាឡើងវិញបានដោយរបៀបណា? ខ្សែវីដេអូនេះជំរុញឲ្យយើងការពារកេរ្តិ៍តំណែលដូនតាយើង ដូចជា ទឹក និងដី ដែលជាដំណោះស្រាយឲ្យយើងស្គាល់ដើមកំណើតរបស់យើងសារជាថ្មីម្តងទៀត៕
-----
កញ្ញា ម៉ម កល្យាណនី គឺជាផលិតករភាពយន្តខ្មែរអាមេរិកាំង។ ខ្សែភាពយន្តរូបភាពឯកសារលើកដំបូងបង្អស់របស់នាងគឺ «ក្បង់ទឹកទន្លេ» ឬ A River Changes Course ដែលនិយាយអំពីការតស៊ូរបស់គ្រួសារខ្មែរ៣គ្រួសារ ក្នុងអំឡុងនៃការផ្លាស់ប្តូរដ៏ឆាប់រហ័សរបស់ពិភពលោក បានឈ្នះពាន់រង្វាន់ Grand Jury Prize សម្រាប់ខ្សែភាពយន្តឯកសារពិភពលោកនៅឯមហោស្រពភាពយន្តទីក្រុងសាន់ដាន (Sundance Film Festival) នៅឆ្នាំ២០១៣។
