លោក ចន ឃែរី (John Kerry) រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ទៅដល់ទីក្រុងប៉េកាំងនៅថ្ងៃអង្គារនេះ ដែលជាប្រទេសចុងក្រោយបង្អស់នៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់តំបន់អាស៊ី ដែលប្រឈមនឹងជម្លោះដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ជម្លោះនេះទំនងស្ថិតនៅក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចពិភាក្សារបស់លោកនៅទីនោះ។
មុនធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសចិន លោក ឃែរី បានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជា។ ប្រទេសទាំងពីរនេះគឺជាប្រទេសដែលរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយរដ្ឋាភិបាលរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនកំពុងតែពង្រីកទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងប្រទេសទាំងពីរនេះដែរ។
អ្នកវិភាគថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសទាំងពីរនេះគឺធ្វើឡើងមួយផ្នែក ដើម្បីពិភាក្សាអំពីកិច្ចប្រជុំកំពូល ដែលរដ្ឋាភិបាលរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននឹងជួបជាមួយនឹងមេដឹកនាំអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅកន្លែងលំហែកាយ Sunnylands នៅរដ្ឋកាលីហ្វរញ៉ា នៅខែក្រោយនេះ។ លោក ឃែរី បានព្យាយាមបង្កើតមតិរួមមួយ ក្នុងការឆ្លើយតបនឹងសកម្មភាពរបស់ចិនក្នុងជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោក Nicholas Thomas អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយម្នាក់ នៅសាកលវិទ្យាល័យទីក្រុងហុងកុង បានឲ្យដឹងថា៖«បញ្ហាមួយដែលខ្ញុំទាញថា លោក ឃែរី សម្រេចបានពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកនោះ គឺអំពីជំហរដែលប្រទេសឡាវនឹងប្រឆាំងលើសេចក្តីសម្រេចចិត្តផ្សេងៗក្នុងបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង»។
ប្រទេសឡាវនឹងធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំង១០ប្រទេស ឬអាស៊ាននៅឆ្នាំនេះ ហើយនឹងរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលមួយ ដែលមេដឹកនាំពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិននឹងចូលរួម។
សមាជិកអាស៊ានបានធ្វើការជាមួយគ្នាអស់រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍មកហើយ ដើម្បីកំណត់បទប្បញ្ញត្តិមួយសម្រាប់បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ស្របពេលដែលរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបន្តពង្រីកដែនទឹករបស់ខ្លួន ហើយសង្កត់ធ្ងន់ពីការអះអាងរបស់ខ្លួនលើតំបន់ដែនទឹកដែលស្ថិតក្នុងជម្លោះដ៏ក្តៅគគុកនោះ។
សិទ្ធិដែនទឹក
ក្រោយពីបានជួបជាមួយនឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឡាវមក លោក ឃែរី បានប្រាប់ទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មានថា ប្រទេសឡាវដែលមិនមានដែលដែនទឹកនេះ ចង់ឃើញការគោរពសិទ្ធិដែនទឹក ហើយបញ្ចៀសការប្រឈមមុខគ្នាខាងយោធានៅក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ការណ៍ដែលចិនសាងសង់កោះសិប្បនិមិត្តនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលអាចជាមូលដ្ឋានយោធានោះ គឺជាក្តីកង្វល់ដ៏ធំមួយរបស់ប្រទេសជិតខាងចិននៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ចិនបដិសេធលើការចោទប្រកាន់ដែលថា ការសាងសង់នេះគឺសម្រាប់គោលដៅយោធានោះ។
អត្ថបទអត្ថាធិប្បាយកាលពីថ្ងៃអង្គារ នៅទីក្រុងប៉េកាំង បង្ហាញមន្ទិលសង្ស័យលើដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ឃែរី និងសមត្ថភាពរបស់អាមេរិកក្នុងការទាក់ទាញ«ប្រទេសទាំងពីរ[ឡាវ និងកម្ពុជា] ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ចិន»។ អត្ថបទនេះបានអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងកំពុងតែទទួលបានឥទ្ធិពលជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងតំបន់ ប្រសើរជាងឥទ្ធិពលរបស់រដ្ឋាភិបាលរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន។
កាសែត Global Times របស់បក្សកុម្មុយនិស្តចិន បានដកស្រង់សម្តីរបស់ Shen Shishun អ្នកស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានចិនស្តីពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ថា វាជាការគិតដ៏ប្រសើរ ដែលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ឃែរី ទៅកាន់ប្រទេសកម្ពុជា និងឡាវ នឹងផ្តល់ជាអត្ថប្រយោជន៍ដល់ការប្រឆាំងនឹងចិនក្នុងបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
កម្ពុជាគាំទ្រចិន
នៅប្រទេសកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃអង្គារនេះ ការគាំទ្ររបស់កម្ពុជាដល់ចិនបានកើតមានឡើង។ លោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា ហោ ណាំហុង បានបញ្ជាក់ពីគោលជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងលើជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាន ដោយអះអាងថា សមាគមអាស៊ានមិនមែនជាបក្សនយោបាយដែលដោះស្រាយជម្លោះដែនដីទេ ហើយថាជម្លោះដែនដីត្រូវដោះស្រាយដោយទ្វេភាគី។
នៅប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជា លោក ឃែរី ផ្តោតសំខាន់លើទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម។ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ លោកបានកត់សម្គាល់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាទីផ្សារនាំចេញដ៏ធំបំផុតរបស់កម្ពុជា ហើយថា ប្រទេសទាំងពីរកំពុងស្វែងរកវិធីដើម្បីពង្រឹងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគទុនឲ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ។
នៅប្រទេសឡាវ លោក ឃែរី បានពិភាក្សាអំពីបញ្ហាជាច្រើនដែលប្រទេសទាំងពីរអាចធ្វើការជាមួយគ្នាបាន។ លោក ឃែរី បាននិយាយទៅកាន់សិស្សមួយក្រុមដែលជាសមាជិកនៃគម្រោងផ្តួចផ្តើមសម្រាប់ភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់យុវជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍ថា៖«សហរដ្ឋអាមេរិកប្តេជ្ញាចិត្តនឹងធ្វើការឲ្យបានជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងប្រទេសឡាវ និងប្រទេសផ្សេងទៀត ដែលជាសមាជិករបស់សមាគមអាស៊ាន។ លោកប្រធានាធិបតី អូបាម៉ា បានអញ្ជើញមេដឹកនាំអាស៊ានទាំងអស់ឲ្យមកជួបជុំគ្នានៅរដ្ឋកាលីហ្វរញ៉ានៅខែក្រោយនេះ»។
លោកក៏បានបន្ថែមថា៖«បច្ចុប្បន្ននេះ យើងកំពុងធ្វើការជាមួយនឹងប្រទេសឡាវ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការស្នើសុំរបស់ប្រទេសឡាវ ដើម្បីចូលជាសមាជិករបស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO) ដែលនឹងបើកឱកាសធ្វើពាណិជ្ជកម្មដល់ប្រទេសនេះ»។
ក៏ប៉ុន្តែ លោក Thomas បានយល់ថា ការធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសទាំងពីរនេះមិនមែនងាយស្រួលនោះទេ ដោយសារតែប្រទេសទាំងពីរនេះជាប្រទេសដ៏តូច ហើយជាប្រទេសដែល«ស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ឥទ្ធិពលដ៏ពិតប្រាកដរបស់ចិន»។
លោក បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ ជាក់ស្តែងនៅប្រទេសឡាវ «គេឃើញមានពាណិជ្ជកម្មឆ្លងព្រំដែនដ៏ធំរបស់ចិន និងការបណ្តាក់ទុនរបស់ចិនក្នុងវិស័យកសិកម្ម ដែលជួយផ្តល់ស្ថិរភាពស្បៀងអាហារដល់ឡាវ។ បើទោះបីជាមានភាពតានតឹងដែលកើតមានឡើង ដោយសារតែការឆ្លងព្រំដែនរបស់ចិនចូលក្នុងប្រទេសក្តី ក៏រដ្ឋាភិបាលឡាវនៅតែគាំទ្រគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ចិនយ៉ាងពិតប្រាកដ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ទែន សុខស្រីនិត
