អតីតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Barack Obama បានកំណត់យុទ្ធសាស្ត្រ «ងាកឆ្ពោះ» ទៅរកទ្វីបអាហ្វ្រិក រីឯអតីតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Donald Trump ដែលឡើងកាន់តំណែងបន្ទាប់ពីលោកវិញបានងាកចេញពីយុទ្ធសាស្ត្រនេះ។ ចំណែកឯប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Joe Biden នៅពេលបច្ចុប្បន្នកំពុងមមាញឹកជាប់ដៃជាមួយនឹងវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ និងរឿងសង្គ្រាមនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន។
ប៉ុន្តែនៅក្នុងការថ្លែងទៅកាន់សមាជិកសភានៅវិមានសភាកាលពីដើមខែមេសាកន្លងទៅនេះ មេបញ្ជាការកងទ័ពសហរដ្ឋអាមេរិកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទ្វីបអាហ្វ្រិកបានចង្អុលបង្ហាញថា ភាពលុបលើរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់គឺសំខាន់សម្រាប់សន្តិសុខនិងការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកបានព្រមានថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកធ្វើព្រងើយកន្តើយចំពោះទ្វីបអាហ្វ្រិក នោះសហរដ្ឋអាមេរិកអាចប្រឈមនឹងហានិភ័យ។
លោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ Stephen Townsend មេបញ្ជាការនៃបញ្ជាការដ្ឋានសហរដ្ឋអាមេរិកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទ្វីបអាហ្វ្រិក បានបញ្ជាក់ប្រាប់គណៈកម្មាធិការកិច្ចការប្រាក់បម្រុងទុកនៃរដ្ឋសភាសហរដ្ឋអាមេរិកថា៖ «ការវិនិយោគដ៏ខ្លាំងក្លារបស់ចិននៅទ្វីបអាហ្វ្រិកក្នុងនាមជា «ទ្វីបទីពីរ» របស់ខ្លួន និងការបន្តបែបបង្ខំដើម្បីសម្រេចឲ្យបាននូវគម្រោងផ្ដួចផ្ដើម «ក្រវាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្ម» របស់ខ្លួន កំពុងជួយជំរុញដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន ជួយឱ្យចិនវ៉ាផ្ដាច់សហរដ្ឋអាមេរិក និងអនុញ្ញាតឲ្យចិនអាចកេងចំណេញពីឱកាសនានាដើម្បីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន»។
លោក Townsend ធ្លាប់បានបញ្ជាក់ដូច្នេះរួចមកហើយកាលពីខែមីនាជូនគណៈកម្មាធិការកិច្ចការការពារជាតិនៃព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក។
ការលើកឡើងរបស់លោក Townsend នេះបានធ្វើឡើងនៅចំពេលមានការកើនឡើងនូវផ្នែកការទូតរបស់ចិនជាមួយនឹងទ្វីបអាហ្វ្រិក។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោក Wang Yi ដែលបានធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសចំនួន ៣ នៅទ្វីបអាហ្វ្រិកនៅក្នុងឆ្នាំនេះ បានជួបជាមួយនឹងសមភាគីរបស់លោកចំនួន ៧ រូបកាលពីខែមីនា។
កាលពីខែមីនាផងដែរនោះ ប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping បានសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទ «ប្រកបដោយផ្លែផ្កា» ជាមួយនឹងលោក Cyril Ramaphosa មេដឹកនាំប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ដែលជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនជាងគេបំផុតនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក។
គេឃើញមានការសង្ស័យដែលថាប្រទេសចិនប្រហែលជាព្យាយាមបង្កើនការគាំទ្រសម្រាប់គោលជំហររបស់ខ្លួនលើវិបត្តិអ៊ុយក្រែន។
លោក Townsend បានកត់សម្គាល់ថា៖ «ដៃគូរបស់យើងនៅទ្វីបអាហ្វ្រិកកំពុងពិចារណាលើជម្រើសនៅក្នុងការពង្រឹងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រព័ន្ធរៀបរយអន្តរជាតិដែលបើកចំហដឹកនាំដោយសម្ព័ន្ធមិត្តនិងផ្អែកលើច្បាប់ ឬក៏បង្អោនទៅតាមយុទ្ធនាការដាក់សម្ពាធដោយអំណាចខ្លាំងក្លានៃគូប្រជែងនានានៅលើពិភពលោក»។
អ្នកស្រី Deborah Brautigam ប្រធានគម្រោងផ្ដួចផ្ដើមស្រាវជ្រាវចិនអាហ្វ្រិកនៃសាកលវិទ្យាល័យ Johns Hopkins បានប្រាប់ VOA ថា ប្រទេសចិនកំពុងព្យាយាមបង្កើតនូវសម្ព័ន្ធភាព «មិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ» ដោយសារតែ «រដ្ឋាភិបាលចិនមិនចង់ឲ្យសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនក្លាយជាសង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីដែលប្រទេសនានាត្រូវបង្ខំជ្រើសរើសរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងរុស្ស៊ី»។
ប៉ុន្តែចំណាប់អារម្មណ៍របស់ចិនលើទ្វីបអាហ្វ្រិកគឺមានជាយូរមកហើយមុនពេលសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្ដើមទៅទៀត។
លោក Townsend បានបញ្ជាក់ថា ទ្វីបអាហ្វ្រិកគឺជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយលោហធាតុផែនដីកម្រនានាដែលប្រើសម្រាប់ការផលិតទូរស័ព្ទដៃ រថយន្តប្រភេទ hybrid និងប្រព័ន្ធបញ្ជាមីស៊ីល។
លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «អ្នកឈ្នះនិងអ្នកចាញ់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចសាកលលោកនៅសតវត្សរ៍ទី ២១ នេះគឺអាស្រ័យលើថាតើធនធានទាំងនេះមាននៅលើទីផ្សារបើកចំហនិងមានតម្លាភាពកម្រិតណា ឬក៏ថាតើគេអាចទទួលបានធនធានទាំងនេះដែរឬក៏អត់ដោយសារតែការអនុវត្តបែបជញ្ជក់ឈាមរបស់គូប្រជែងនានា»។
តើមូលដ្ឋានទ័ពនៅតំបន់អាហ្វ្រិកខាងលិចគឺជាការព្រួយបារម្ភមែនឬ?
ទ្វីបអាហ្វ្រិកក៏ជាទីតាំងភូមិសាស្ត្រយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់មួយផងដែរ។ លោក Townsend បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភថា ប្រទេសចិន ដែលមានមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកនៅមាត់សមុទ្រក្រហមក្នុងប្រទេសជីប៊ូទីរួចទៅហើយនោះ កំពុងស្វែងរកបង្កើតមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកមួយទៀតនៅមាត់មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។
លោកបាននិយាយថា ករណីនេះ «ជាការពិតនឹងស្ទើរតែតម្រូវឱ្យក្រសួង [ការពារជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក] ពិចារណាផ្លាស់ប្ដូរគោលជំហររបស់កងទ័ពជើងទឹករបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងបង្កនូវហានិភ័យកើនឡើងចំពោះសេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍និងសមត្ថភាពចាត់វិធានការរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក»។
អ្នកស្រី Brautigam បាននិយាយថា អ្នកស្រីសង្ស័យថាវាគឺជាចំណាប់អារម្មណ៍របស់ចិននៅក្នុងការ «បង្កើតជំហរគំរាមកំហែងនៅក្នុងមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក»។
អ្នកស្រីបានប្រាប់ VOA ថា៖ «ដោយសារមានអំពើភេរវកម្មនិងអស្ថិរភាពជាបន្តនៅក្នុងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា កាមេរូន និងផ្នែកផ្សេងទៀតនៃឈូងសមុទ្រហ្គីណេ តំបន់នោះបានក្លាយជាចំណុចក្ដៅនៃចោរកម្មតាមសមុទ្រនៅលើពិភពលោក»។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា សម្រាប់ប្រទេសចិនក្នុងនាមជាប្រទេសដែលមានការធ្វើពាណិជ្ជកម្មច្រើនជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក «នេះគឺជាមូលហេតុគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការមាននូវមូលដ្ឋានជួរមុខមួយដើម្បីការពារពលរដ្ឋចិននិងប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិននៅឈូងសមុទ្រហ្គីណេ»។
អត្ថបទបញ្ចេញមតិមួយដែលបានចុះផ្សាយកាលពីខែមករានៅក្នុងកាសែត Global Times ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលចិន ហាក់ដូចជាគាំទ្រគំនិតនេះ ដោយអត្ថបទនោះបានកត់សម្គាល់ថា បើប្រៀបធៀបទៅនឹងមូលដ្ឋានកងទ័ពរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំនួនរាប់រយនៅជុំវិញពិភពលោក ប្រទេសចិនមានតែមូលដ្ឋានទ័ពមួយប៉ុណ្ណោះ ហើយតម្រូវការរបស់ចិននៅក្នុងការមានមូលដ្ឋានទ័ពនេះបន្ថែមទៀតគឺដើម្បី «ធានានូវសន្តិសុខនិងផលប្រយោជន៍ [របស់ចិន] នៅមូលដ្ឋាន»។
អត្ថបទបញ្ចេញមតិមួយទៀតនៅក្នុងកាសែត Global Times នោះផងដែរបានទទូចថា៖ «ប្រទេសចិនគឺជាប្រទេសដែលមានការប្រយ័ត្នប្រយែងនិងអត់ធ្មត់បំផុតពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កើតមូលដ្ឋានយោធានៅបរទេស ដោយសារតែចិនមិនមានបំណងពង្រីកអំណាចយោធារបស់ខ្លួននៅលើពិភពលោកដើម្បីគាំទ្រដល់ការប្រកួតប្រជែងយុទ្ធសាស្ត្រនៃមហាអំណាចធំៗនានានោះឡើយ»។
អត្ថបទនោះបានលើកឡើងទៀតថា៖ «ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារតែផលប្រយោជន៍របស់ចិននៅបរទេសនៅបន្តពង្រីកទៅមុខ គេនឹងឃើញមានតម្រូវការកើនឡើងសម្រាប់កងទ័ពជើងទឹកចិននៅក្នុងការការពារប្រយោជន៍ជាតិនៅតាមតំបន់ឆ្ងាយៗនានា ហើយដោយចៀសមិនរួចចាំបាច់ត្រូវមានមូលដ្ឋាននៅតាមដែនទឹកនៅតំបន់ឆ្ងាយៗពីប្រទេសចិន»។
បើទោះបីជាប្រទេសចិនមិនសូវផ្ដោតសំខាន់លើមហិច្ឆតានៅក្នុងការកសាងមូលដ្ឋានកងទ័ពណាមួយនៅតំបន់អាហ្វ្រិកខាងលិចក៏ដោយ ក៏អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រាប់ VOA ថា៖ «គេយល់ជាទូទៅថា ចិនកំពុងធ្វើការដើម្បីបង្កើតនូវបណ្ដាញមូលដ្ឋានយោធា។...ជំហានដែលអាចទៅរួចពិតប្រាកដណាមួយពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពនៃការបង្កើតមូលដ្ឋានកងទ័ពរបស់ចិននឹងបង្កជាក្ដីបារម្ភផ្នែកសន្តិសុខសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក»។
ការចោទប្រកាន់រឿងអន្ទាក់បំណុល
ស្របពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រទេសចិនប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នានៅទ្វីបអាហ្វ្រិក ក្រុមបស្ចិមប្រទេសតែងតែចោទប្រកាន់ប្រទេសចិនថាបានផ្ដល់កម្ចីបែប «អន្ទាក់បំណុល» ឱ្យប្រទេសនានានៅទ្វីបអាហ្វ្រិក និងថាកំពុងធ្វើការជាមួយនឹងមេដឹកនាំដែលមិនសូវមានកិត្តិយសមួយចំនួននៅទ្វីបអាហ្វ្រិក។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបម្រើរដ្ឋាភិបាលចិនដូចជាសារព័ត៌មាន Global Times និងទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Xinhua ជាដើម បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ទាំងនោះ ដោយអត្ថបទបញ្ចេញមតិមួយដែលបានចេញផ្សាយកាលពីខែមីនាបានតបថា៖ «ស្របពេលដែលប្រទេសចិនផ្ដល់ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុនិងសំណើដែលសក្ដិសមនឹងលទ្ធភាពចំណាយទៅឱ្យប្រទេសនានានៅទ្វីបអាហ្វ្រិកដើម្បីជួយដល់ការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចទប់ទល់នឹងការប្រឈមនានា គេឃើញប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួនបានផ្ដល់តែជំនួយដោយមានភ្ជាប់នឹងលក្ខខណ្ឌនយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ»។
ជាងនេះទៀត នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍មួយកាលពីពេលថ្មីៗនេះជាមួយនឹងកាសែត The East African របស់ប្រទេសកេនយ៉ា លោក Xue Bing ដែលជាប្រសិតពិសេសរបស់ប្រទេសចិនសម្រាប់តំបន់ជ្រោយខាងកើតនៃទ្វីបអាហ្វ្រិក (Horn of Africa) បានរិះគន់ថា បញ្ហាអស្ថិរភាពនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកគឺបណ្ដាលមកពីការជ្រៀតជ្រែករបស់ក្រុមបស្ចិមប្រទេស។
លោកបានបញ្ជាក់ប្រាប់កាសែតនោះថា៖ «រដ្ឋាភិបាលចិននឹងបញ្ជូនវិស្វករនិងនិស្សិតទៅ [ទ្វីបអាហ្វ្រិក]។ យើងមិនមែនបញ្ជូនសព្វាវុធទៅនោះទេ។ យើងមិនដាក់កំហិតឱ្យប្រទេសដទៃធ្វើតាមទស្សនៈរបស់យើងដោយសំអាងលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឬក៏សិទ្ធិមនុស្សនោះឡើយ»។
នៅពេលសួរថាតើប្រទេសចិនបាននាំមុខសហរដ្ឋអាមេរិករួចហើយឬនៅនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកមិនចង់ដាក់កំហិតភាពជាដៃគូរបស់ទ្វីបអាហ្វ្រិកជាមួយនឹងប្រទេសផ្សេងនោះទេ។ សហរដ្ឋអាមេរិកគឺគ្រាន់តែចង់ធ្វើឱ្យភាពជាដៃគូរបស់ទ្វីបអាហ្វ្រិកជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកកាន់តែខ្លាំងក្លាជាងមុន»។
ប៉ុន្តែ អ្នកស្រី Brautigam បាននិយាយថា ក្រៅពីជំនួយបរទេស ប្រទេសចិនគឺជាអ្នកដើរតួសេដ្ឋកិច្ចនៅទ្វីបអាហ្វ្រិកធំជាងសហរដ្ឋអាមេរិកគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់។ អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «គេនៅមិនច្បាស់ទេថាតើសហរដ្ឋអាមេរិកបានងាកឆ្ពោះទៅរកទ្វីបអាហ្វ្រិកហួសពីអ្វីដែលខ្លួនបាននិយាយហើយឬក៏យ៉ាងណានោះ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក កោះ សុគន្ធី
