វ៉ាស៊ីនតោន —
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) បានដាក់ប្រទេស កម្ពុជាឲ្យស្ថិតក្នុងលំដាប់ទី១៤៤ ក្នុងចំណោម១៨០ ប្រទេស ឬនៅក្នុងចំណាត់ ថ្នាក់«ស្ថានភាពលំបាក» សម្រាប់សេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងឆ្នាំ២០១៤។ នេះបើ តាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ ដែលអង្គការនេះបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គារក្នុង រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន។
ចំណាត់ថ្នាក់នេះគឺនៅខ្ពស់ជាងប្រទេសចិន អ៊ីរ៉ង់ វៀតណាម ស៊ូដង់និងប្រទេសមួយចំនួនតូចទៀត ដែលរបាយការណ៍នេះបានចាត់ទុកថាមាន «ស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ»ឬប្រទេសដែលគ្មានសេរីភាពព័ត៌មានទាំងស្រុង។
លោកស្រី ឌែលហ្វីន ហាល់ហ្គែន (Delphine Halgand) នាយិកាអង្គការអ្នក កាសែតគ្មានព្រំដែនប្រចាំរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានអះអាងថា ការដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជាដូច្នេះគឺយោងថា ប្រទេសកម្ពុជានៅមានការចាប់ខ្លួន ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ការគំរាមកំហែងអ្នកកាសែតនិងការសម្លាប់អ្នកកាសែតដែលលោកស្រីបានអះអាងបន្តថា គ្មានជនល្មើសត្រូវនាំយកមកទទួលទោស។
«ដូច្នេះជារឿងអាភ័ព្វគឺថា រឿងនេះហើយដែលកើតឡើងក្នុងប្រទេសជាច្រើន នោះ។ បញ្ហាវប្បធម៌រួចទោសកំពុងលើកទឹកចិត្តការវាយប្រហារអ្នកសារព័ត៌មាន កាន់តែច្រើនឡើងៗដោយព្រោះថា គេមិនខ្លាចក្នុងការវាយប្រហារលើអ្នកសារព័ត៌មាន»។
លោកស្រីបានលើកយកឧទាហរណ៍មួយចំពោះការសម្លាប់លោកសួន ចាន់ អ្នកកាសែតមាគ៌ាកម្ពុជា (Meakea Kampuchea) ម្នាក់កាលពីដើមខែកុម្ភៈ ដែលបានយកព័ត៌មានអំពីការនេសាទត្រីខុសច្បាប់ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាម្នាក់បានអះអាងថា របាយការណ៍នេះនិយាយមិនពិតពីស្ថានភាពកម្ពុជាដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា សេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានលក្ខណៈសេរីជាងប្រទេសជាច្រើន។
«យើងមិនយល់ចំពោះការសរសេររបស់គេ។ ចំពោះខ្ញុំគុណភាពរបស់អ្នកសរសេរគឺសរសេរគ្រាន់បើ ហើយសង្គមខ្មែរក៏ទទួលការផ្តល់ព័ត៌មានក៏បានប្រសើរ ដែលគេអាចទទួលយកបានអំពីចំណែកនៃការទិតៀន»។
លោកថ្លែងថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺថា ច្បាប់ក៏មិនមែនជាឧបសគ្គសម្រាប់ អ្នកកាសែត ការរិះគន់ក៏មានការទទួលយកបាន សេរីភាពប្រព័ន្ធអ៊ីនធ័រនេតមាន លក្ខណៈសេរី និងសេរីភាពនៃការវាយប្រហារធ្ងន់ធ្ងរមួយចំនួនក៏នៅមានការ ទទួលយកបានដែរ។ តែលោកថ្លែងថា អ្នកកាសែតដែលមានបញ្ហាចាប់ខ្លួន ការសម្លាប់ភាគច្រើននោះទំនងជាមានបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួន ដោយសារតែការដើរតួនាទីចម្រុះជាប៉ូលិស ជាគយ ជាមន្ត្រីបរិស្ថានផងដែរ ដែលលោកសង្គត់ធ្ងន់ថា វាប្រាសចាកពីវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន។
«អាស្រ័យដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានចំនួនមនុស្សមួយចំនួនដែល ទទួលការវាយប្រហារ ជួនកាលរហូតដល់ស្លាប់។ ក៏ប៉ុន្តែការស្លាប់ ការបាត់បង់ ជីវិតនោះមិនមែនមានន័យថា នៅក្នុងការបំពេញបេសកកម្មឬពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងការ សរសេរនោះឡើយ ព្រោះយើងឃើញថា មានសភាពការណ៍គេបានប្តឹងអ្នកសារ ព័ត៌មានទៅតុលាការ។ នេះជាឥរិយាបទថ្មីនៃសង្គមកម្ពុជារបស់យើង»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយអង្គការមួយរបស់ស.រ.អា.មួយឈ្មោះ Freedom House ដែលត្រួតពិនិត្យមើលពីសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពនៅជុំវិញពិភពលោក បានដាក់ ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងប្រទេសដែលគ្មានសេរីភាពផ្នែកសារព័ត៌មានជាប់ៗគ្នាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដូចជាបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីមួយចំនួនផងដែរ។
លោកស៊ូមិត ហ្គាល់ហ័រត្រា (Sumit Galhotra) អ្នកស្រាវជ្រាវតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការអ្នកកាសែតរបស់ស.រ.អា.មួយឈ្មោះ Committee to Protect Journalists (CPJ) ក្នុងទីក្រុង New York ស.រ.អា.បានអះអាងពីនិន្នាការក្នុងតំបន់អាស៊ីនិង ពិភពលោក បានឲ្យដឹងថា រយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះគឺជាស្ថានភាពដ៏រំខានណាស់សម្រាប់បញ្ហាសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
«ដូច្នេះពាក់ព័ន្ធនឹងវិធានការគឺថា យើងនឹងបន្តរក្សាសម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលជុំវិញតំបន់អាស៊ី»។
លោកថ្លែងថា មានការសម្លាប់ ចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកកាសែត ការចោទប្រកាន់ ការរិតត្បិតសេរីភាពសារព័តមាន និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្សេងៗ។ លោកថ្លែងថា អង្គការ CPJ បានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលប្រទេសទាំងនោះបញ្ឈប់ការបង្ក្រាប និងធ្វើទុក្ខបុក្ខម្នេញអ្នកសារព័ត៌មាន តែត្រូវដោះលែងក្រុមអ្នកកាសែតដែលត្រូវចាប់ខ្លួន ដោយសារការបំពេញកិច្ចការងាររបស់ពួកគេ៕
ចំណាត់ថ្នាក់នេះគឺនៅខ្ពស់ជាងប្រទេសចិន អ៊ីរ៉ង់ វៀតណាម ស៊ូដង់និងប្រទេសមួយចំនួនតូចទៀត ដែលរបាយការណ៍នេះបានចាត់ទុកថាមាន «ស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ»ឬប្រទេសដែលគ្មានសេរីភាពព័ត៌មានទាំងស្រុង។
លោកស្រី ឌែលហ្វីន ហាល់ហ្គែន (Delphine Halgand) នាយិកាអង្គការអ្នក កាសែតគ្មានព្រំដែនប្រចាំរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានអះអាងថា ការដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជាដូច្នេះគឺយោងថា ប្រទេសកម្ពុជានៅមានការចាប់ខ្លួន ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ការគំរាមកំហែងអ្នកកាសែតនិងការសម្លាប់អ្នកកាសែតដែលលោកស្រីបានអះអាងបន្តថា គ្មានជនល្មើសត្រូវនាំយកមកទទួលទោស។
«ដូច្នេះជារឿងអាភ័ព្វគឺថា រឿងនេះហើយដែលកើតឡើងក្នុងប្រទេសជាច្រើន នោះ។ បញ្ហាវប្បធម៌រួចទោសកំពុងលើកទឹកចិត្តការវាយប្រហារអ្នកសារព័ត៌មាន កាន់តែច្រើនឡើងៗដោយព្រោះថា គេមិនខ្លាចក្នុងការវាយប្រហារលើអ្នកសារព័ត៌មាន»។
លោកស្រីបានលើកយកឧទាហរណ៍មួយចំពោះការសម្លាប់លោកសួន ចាន់ អ្នកកាសែតមាគ៌ាកម្ពុជា (Meakea Kampuchea) ម្នាក់កាលពីដើមខែកុម្ភៈ ដែលបានយកព័ត៌មានអំពីការនេសាទត្រីខុសច្បាប់ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាម្នាក់បានអះអាងថា របាយការណ៍នេះនិយាយមិនពិតពីស្ថានភាពកម្ពុជាដែលរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា សេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានលក្ខណៈសេរីជាងប្រទេសជាច្រើន។
«យើងមិនយល់ចំពោះការសរសេររបស់គេ។ ចំពោះខ្ញុំគុណភាពរបស់អ្នកសរសេរគឺសរសេរគ្រាន់បើ ហើយសង្គមខ្មែរក៏ទទួលការផ្តល់ព័ត៌មានក៏បានប្រសើរ ដែលគេអាចទទួលយកបានអំពីចំណែកនៃការទិតៀន»។
លោកថ្លែងថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺថា ច្បាប់ក៏មិនមែនជាឧបសគ្គសម្រាប់ អ្នកកាសែត ការរិះគន់ក៏មានការទទួលយកបាន សេរីភាពប្រព័ន្ធអ៊ីនធ័រនេតមាន លក្ខណៈសេរី និងសេរីភាពនៃការវាយប្រហារធ្ងន់ធ្ងរមួយចំនួនក៏នៅមានការ ទទួលយកបានដែរ។ តែលោកថ្លែងថា អ្នកកាសែតដែលមានបញ្ហាចាប់ខ្លួន ការសម្លាប់ភាគច្រើននោះទំនងជាមានបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួន ដោយសារតែការដើរតួនាទីចម្រុះជាប៉ូលិស ជាគយ ជាមន្ត្រីបរិស្ថានផងដែរ ដែលលោកសង្គត់ធ្ងន់ថា វាប្រាសចាកពីវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន។
«អាស្រ័យដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានចំនួនមនុស្សមួយចំនួនដែល ទទួលការវាយប្រហារ ជួនកាលរហូតដល់ស្លាប់។ ក៏ប៉ុន្តែការស្លាប់ ការបាត់បង់ ជីវិតនោះមិនមែនមានន័យថា នៅក្នុងការបំពេញបេសកកម្មឬពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងការ សរសេរនោះឡើយ ព្រោះយើងឃើញថា មានសភាពការណ៍គេបានប្តឹងអ្នកសារ ព័ត៌មានទៅតុលាការ។ នេះជាឥរិយាបទថ្មីនៃសង្គមកម្ពុជារបស់យើង»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយអង្គការមួយរបស់ស.រ.អា.មួយឈ្មោះ Freedom House ដែលត្រួតពិនិត្យមើលពីសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពនៅជុំវិញពិភពលោក បានដាក់ ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងប្រទេសដែលគ្មានសេរីភាពផ្នែកសារព័ត៌មានជាប់ៗគ្នាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដូចជាបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីមួយចំនួនផងដែរ។
លោកស៊ូមិត ហ្គាល់ហ័រត្រា (Sumit Galhotra) អ្នកស្រាវជ្រាវតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការអ្នកកាសែតរបស់ស.រ.អា.មួយឈ្មោះ Committee to Protect Journalists (CPJ) ក្នុងទីក្រុង New York ស.រ.អា.បានអះអាងពីនិន្នាការក្នុងតំបន់អាស៊ីនិង ពិភពលោក បានឲ្យដឹងថា រយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះគឺជាស្ថានភាពដ៏រំខានណាស់សម្រាប់បញ្ហាសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
«ដូច្នេះពាក់ព័ន្ធនឹងវិធានការគឺថា យើងនឹងបន្តរក្សាសម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលជុំវិញតំបន់អាស៊ី»។
លោកថ្លែងថា មានការសម្លាប់ ចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកកាសែត ការចោទប្រកាន់ ការរិតត្បិតសេរីភាពសារព័តមាន និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្សេងៗ។ លោកថ្លែងថា អង្គការ CPJ បានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលប្រទេសទាំងនោះបញ្ឈប់ការបង្ក្រាប និងធ្វើទុក្ខបុក្ខម្នេញអ្នកសារព័ត៌មាន តែត្រូវដោះលែងក្រុមអ្នកកាសែតដែលត្រូវចាប់ខ្លួន ដោយសារការបំពេញកិច្ចការងាររបស់ពួកគេ៕
