មនុស្សជាច្រើនបានតម្រង់ជួរគ្នាយ៉ាងវែងព័ទ្ធជុំវិញអាគារលេខាធិការដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនៅកណ្ដាលទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែកក្កដា កន្លងទៅនេះ។ ក្នុងនោះរួមមានសិស្សសាលា មនុស្សពេញវ័យ និងក្រុមមិត្តភក្តិជាច្រើន ដែលរង់ចាំមើលទស្សនីយភាពដ៏កម្រមួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ដោយបានបិទទ្វារមិនទទួលសាធារណជនឲ្យចូលទស្សនាភាគច្រើនបំផុតនៅក្នុងឆ្នាំនេះ អគារឥដ្ឋក្រហមនេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលអង់គ្លេស និងត្រូវបានប្រគល់ជូនរដ្ឋាភិបាលភូមា ក្នុងអំឡុងពេលទទួលបានឯករាជ្យនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៤៨។ ប៉ុន្តែ កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៤៧ អំពើហិង្សាដ៏អាក្រក់មួយបានកើតឡើងនៅក្នុងបរិវេណអគារនេះ។
គូប្រជែងនយោបាយនានាបានបាញ់សម្លាប់មនុស្ស ៩ នាក់ ដែលក្នុងនោះមានទាំងលោក Aung San ដែលជាឪពុករបស់ម្ចាស់ជ័យលាភីពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi។ ៧០ ឆ្នាំក្រោយមក ការសម្លាប់នេះនៅតែដក់ជាប់ក្នុងចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ានៅទូទាំងប្រទេសដដែល។ ថ្ងៃទី ១៩ ខែកក្កដា ត្រូវបានកំណត់ថាជាថ្ងៃទុក្ករកម្ម។
ប៉ុន្តែប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលគេក៏ស្គាល់ផងដែរថាជាប្រទេសភូមានោះ កើតចេញពីការគ្រប់គ្រងដោយរបបយោធាអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមក ហើយកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់លោក Aung San កំពុងស្ថិតក្រោមការពិនិត្យពិច័យសារជាថ្មី ដោយអ្នកខ្លះមានចម្ងល់ថា តើខ្សែជីវិតផ្លូវការរបស់លោកពិតជាមិនបានបង្ហាញពីទិដ្ឋភាពដែលមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញជាងនេះ ឬក៏យ៉ាងណានោះ។
លោក Khin Zaw Win នាយកវិទ្យាស្ថាន Tampadipa ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន បាននិយាយថា៖ «អស់ពេលជាងកន្លះសតវត្សមកហើយ វាហាក់បីដូចជាជីវប្រវត្តិផ្លូវការមួយ។ លោកគឺជាទុក្ករបុគ្គល ហើយរឿងរ៉ាវរបស់លោកត្រូវបានបង្រៀននៅតាមសាលាបឋមសិក្សានានា ហើយមនុស្សគ្រប់គ្នាចាំនៅក្នុងចិត្ត ហើយពួកគេបន្តនិយាយអំពីលោក។ ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ ជាពិសេសឥឡូវតែម្ដង ជាមួយនឹងការបើកចំហនាពេលថ្មីៗនេះ យុវជនជំនាន់ថ្មី និងសារប្រយោជន៍នៃអ៊ីនធឺណិត ច្បាស់ណាស់វានឹងធ្វើឲ្យមនុស្សចាប់ផ្ដើមគិតកាន់តែស៊ីជម្រៅថែមទៀតចំពោះរឿងហ្នឹង»។
ជីវប្រវត្តិនោះបានបង្ហាញថា លោក Aung San គឺជាអ្នកប្រយុទ្ធដើម្បីសេរីភាពម្នាក់ប្រឆាំងនឹងពួកអាណានិគម ដោយលោកបានបង្កើតកងទ័ព និងចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព «Panglong» ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាមួយនឹងក្រុមប្រដាប់អាវុធជនជាតិភាគតិច។ សោកនាដកម្មនៃការស្លាប់របស់លោកក្នុងវ័យជាង ៣០ ឆ្នាំ បានរារាំងឱកាសក្នុងការទទួលបានសន្តិភាព និងសហភាពសហព័ន្ធឯករាជ្យមួយ។
ប៉ុន្តែការរៀបរាប់នោះមានចន្លោះប្រហោង។
ព័ត៌មានលម្អិតមួយចំនួនត្រូវបានបិទបាំង ដូចជា តួនាទីរបស់លោក Aung San នៅក្នុងការបង្កើតគណបក្សកុម្មុយនិស្តភូមា ចំណងទាក់ទងរបស់លោកជាមួយនឹងជប៉ុននៅពេលដែលជប៉ុនគ្រប់គ្រងប្រទេសភូមាក្នុងសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ការដែលលោកងាកទៅជួយកងកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្ត ទំនាក់ទំនងមិនសូវប្រសើររបស់លោកជាមួយក្រុមជនជាតិភាគតិច និងឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់លោក ជាដើម។
លោក Khin Zaw Win បាននិយាយថា៖ «វាមិនមែនមានន័យថា ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាអាចនឹងដើរលើផ្លូវដែលប្រសើរជាងនេះនោះទេ ប្រសិនបើលោកជាអ្នកគ្រប់គ្រងនោះ។ វាប្រហែលជាគ្មានការបះបោរបន្ទាប់ពីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាទទួលបានឯករាជ្យនោះទេ ហើយមនុស្សដែលដឹកនាំបន្ទាប់ពីលោកដោះស្រាយបញ្ហានោះមិនបានល្អនោះទេ។ ប៉ុន្តែមានផ្នែកខ្លះនៃដំណើរជីវិតរបស់លោក ដែលគេបានមើលរំលង»។
លោក Khin Zaw Win បានបន្តថា៖ «លោកមានទំនោរយ៉ាងខ្លាំងចំពោះរដ្ឋផ្ដាច់ការបែបមជ្ឈិមបក្ស។ វាច្បាស់ណាស់ថា លោកបានដកស្រង់យកគំរូដឹកនាំតាមបែបលេនីនស្តាលីន នាពេលនោះ។ ហើយមានការសង្ស័យបន្តិចបន្តួចថាតើលោកពិតជាអាចប្រកាន់យករបបដឹកនាំបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សបានដែរឬក៏យ៉ាងណានោះ»។
កូនស្រីរបស់លោក គឺអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi ដែលបានឡើងកាន់អំណាចក្រោយពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៥ ដែលជាផ្នែកមួយនៃដំណើរការផ្លាស់ប្ដូរទៅរករបបប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានជួយពង្រឹងដល់ការរៀបរាប់ជាផ្លូវការនេះ ដោយការដាក់ឈ្មោះដល់ការចរចាសន្តិភាពដែលបានធ្វើឡើងកាលពីឆ្នាំមុនថា សន្និសីទ «Panglong សតវត្សទី ២១»។ គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (National League for Democracy) របស់អ្នកស្រីក៏បានប្រឈមនឹងទស្សនៈផ្ទុយគ្នាមួយចំនួនពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងការរំលឹកដល់លោក Aung San។
កាលពីខែមិនាកន្លងទៅនេះ ការតវ៉ាជាច្រើនបានផ្ទុះឡើង ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសំណើរបស់គណបក្សនេះ ក្នុងការយកឈ្មោះលោក Aung San មកដាក់ឈ្មោះស្ពានមួយខ្សែ នៅក្នុងរដ្ឋ Mon ខណៈពេលដែលការរំលឹកផ្សេងៗទៀតដើម្បីផ្ដល់កិត្តិយសដល់លោកត្រូវបានជំទាស់។ យោងតាមការរាយការណ៍នានា រដ្ឋមន្ត្រីនៃរដ្ឋ Mon បាននិយាយថា គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បានសម្រេចថា ស្ពាន «ដ៏វែងនិងធំបំផុត» នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា គួរតែដាក់ឈ្មោះតាមលោក Aung San ខណៈដែលសមាជិកសភាដែលដាក់សំណើនេះ បានច្រានចោលថា អ្នកតវ៉ាមានគំនិតចង្អៀតចង្អល់ និងបាននិយាយថា គម្រោងនេះនឹងផ្ដល់កិត្តិយសដល់ការលះបង់របស់អ្នកដឹកនាំ។ ឈ្មោះនេះត្រូវបានប្រើរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ប៉ុន្តែការពិតនៅតែដដែល គឺថាលោក Aung San នៅតែជាតួអង្គដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រភូមា ហើយការប្រកាន់គោលជំហរជានិមិត្តរូបណាមួយចំពោះកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់លោក ក៏ប្រហែលជាមិនត្រឹមត្រូវផងដែរ។
លោក Matthew Walton អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់អំពីលោកស្រី Aung San Suu Kyi នៃការសិក្សាអំពីប្រទេសភូមាសម័យទំនើប នៅសាកលវិទ្យាល័យ Oxford ចក្រភពអង់គ្លេស បានឆ្លើយតាមរយៈអ៊ីមែលថា លោកយល់ឃើញថា លោក Aung San គឺជាមនុស្សផ្ដោតលើភាពជាក់ស្ដែងមួយរូប។
«លោកផ្ដោតលើតែឯករាជ្យមួយមុខគត់ ដូច្នេះលោកធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងតាមដែលគិតឃើញដើម្បីបានឯករាជ្យនោះឲ្យបានឆាប់បំផុត។ លោកព្រមចូលរួមចរចាជាមួយនឹងក្រុមដែលមិនមែនជាជនជាតិភូមា ប៉ុន្តែវាមិនមែនដោយសារលោកយល់ឃើញបុព្វហេតុស្វយ័តរបស់ក្រុមនេះនៅក្នុងទឹកដីភូមាជាហេតុផលសមរម្យឡើយ។ ប៉ុន្តែមកពីលោកដឹងថា លោកត្រូវការពួកគេ (គឺពួកគេទាំងអស់ ទាំងអ្នកដឹកនាំចាស់ៗ និងអ្នកដឹកនាំវ័យក្មេង) ដើម្បីទទួលបានឯករាជ្យ»។
លោក Matthew Walton បាននិយាយថា មានអ្នកដឹកនាំតិចតួចណាស់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសនេះ ដែលមានការអាណិតអាសូរ ឬព្រមចូលរួមនឹងក្រុមដែលមិនមែនជាជនជាតិភូមា ហើយ «លោកគឺពូកែនូវអ្វីដែលលោកកំពុងធ្វើ»។
លោកនៅតែជាមនុស្សថ្លៃថ្នូរនិងល្បីដដែល ដួចដែលបានបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈមនុស្សជាច្រើនដែលតម្រង់ជួរគ្នាចូលទស្សនាអាគារលេខាធិការដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ។ ក្រុមហ៊ុនជួលអគារនេះ ដែលមានគម្រោងជួសជុលឡើងវិញ បានបើកអាគារនេះឲ្យសាធារណជនចូលទស្សនា កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែកក្កដា កន្លងទៅនេះ សម្រាប់រយៈពេល ៤ ឆ្នាំ។
អ្នកស្រី Ma Thandar Win អ្នកនាំពាក្យឲ្យអង្គការ Secretariat Conservation Group បាននិយាយថា ឆ្នាំនេះ ភ្ញៀវទេសចរអាចទស្សនាវត្ថុនានាដែលរក្សាទុកក្រោយពីការធ្វើឃាតលោក Aung Sanនិងវត្ថុនានាដែលរក្សាទុកដោយសុវត្ថិភាពនៅឯសារមន្ទីរជាតិ ដែលមានដូចជា ចិញ្ចៀនរបស់អ្នកស្លាប់ម្នាក់ និងបារីដែលមិនទាន់បានជក់ជាដើម។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «វត្ថុទាំងនេះ មិនដែលត្រូវបានដាក់តាំងជូនសាធារណជនទស្សនាអស់រយៈពេល៧០ឆ្នាំមកហើយ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ នូវ ពៅលក្ខិណា
