លោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សជំទាស់នៅថ្ងៃនេះ ប្រកាសយក«វប្បធម៌សន្ទនា» និងកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយ ចុះនៅថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៤រវាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មកធ្វើជាជំនួយក្នុងការដោះលែងមន្ត្រី និងសកម្មជននយោបាយ១១នាក់ដែលត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញកាត់ទោស និងបញ្ជូនទៅពន្ធនាគារព្រៃសកាលពីសប្តាហ៍មុន។
ការប្រកាសរបស់លោកកឹម សុខាធ្វើឡើងក្រោយពីមានប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ពីអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ស្នើសុំឱ្យពិនិត្យមើលឡើងវិញ លើការសម្រេចរបស់តុលាការ ដោយយល់ថា សំណុំរឿងនេះមានលក្ខណៈនយោបាយ។
ថ្លែងទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននៅច្រកចូលពន្ធនាគារព្រៃស ពេលលោកទៅសួរសុខទុក្ខសកម្មជននៅក្នុងពន្ធនាគារ លោកកឹម សុខា អនុប្រធានទីមួយនៃរដ្ឋសភាជាតិ មានប្រសាសន៍ថា ការកាត់ទោសនេះមិនត្រូវបានធ្វើឡើងទៅតាមនីតិវិធីរបស់តុលាការនោះទេ ពីព្រោះគ្មានការចូលរួមពីមេធាវីរបស់ជនជាប់ចោទទាំង១១នាក់ទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយ ចុះនៅថ្ងៃទី២២ខែកក្កដា និងវប្បធម៌សន្ទនា អាចរកច្រកចេញដោះស្រាយការដោះលែងមន្ត្រី និងសកម្មជននយោបាយទាំងនោះ។
«ខ្ញុំសង្ឃឹមថា សព្វថ្ងៃនេះគណបក្សទាំងពីរនៅតែគោរពនូវវប្បធម៌សន្ទនាដដែល ហើយគេបានបញ្ជាក់ ទាំងពីរបក្សហ្នឹងបានបញ្ជាក់ហើយ នៅតែគោរពវប្បធម៌សន្ទនា។ អញ្ចឹងវប្បធម៌សន្ទនាក៏អាចជាច្រកទីបីដើម្បីឲ្យដោះលែងអ្នកហ្នឹង»។
តុលាការក្រុងភ្នំពេញបានកាត់ទោសមន្ត្រី និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន១១នាក់ កាលពីថ្ងៃអង្គារសប្តាហ៍មុន ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាពី៧ឆ្នាំដល់២០ឆ្នាំទាក់ទងនឹងសំណុំរឿងហិង្សានៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យដែលបានប្រព្រឹត្តឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៤។
លោកសុខ ឦសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានឲ្យវីអូអេដឹងថា វប្បធម៌សន្ទនា ហើយនិងកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយនេះមិនអាចដាក់សម្ពាធទៅលើផ្លូវច្បាប់សម្រាប់ការដោះលែងសកម្មជនទាំង១១នាក់នេះទេ។
«ខ្ញុំមិនអាចប៉ាន់ស្មានបានទេ ក៏ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថា វប្បធម៌សន្ទនាគឺថា ដោះស្រាយបញ្ហានយោបាយ មិនអាចដោះស្រាយខាងផ្លូវច្បាប់ទេ ព្រោះពីរនេះវាដាច់គ្នា។ ផ្លូវច្បាប់ ហើយផ្លូវនយោបាយវាខុសគ្នា»។
មន្ត្រី និងសកម្មជនទាំង១១នាក់ដែលត្រូវបានកាត់ឲ្យជាប់ទោសនោះ រួមមានមន្ត្រីព័ត៌មានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺលោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា ជនជាតិអាមេរិកាំងដើមកំណើតខ្មែរ និងលោកអឿ ណារិទ្ធផងដែរ ដែលត្រូវតុលាការចោទថា បានបង្កឲ្យមានហិង្សា ធ្វើឲ្យអ្នកបម្រើការសន្តិសុខរបួសជាច្រើននាក់ក្នុងពេលប៉ះទង្គិចគ្នា ដែលមានការចោទប្រកាន់ទៅវិញទៅមករវាងក្រុមសន្តិសុខ និងក្រុមបាតុករកាលពីពាក់កណ្តាលខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៤។
ការផ្តន្ទាទោសនេះកើតឡើងដោយគ្មានវត្តមានរបស់មេធាវីតំណាងឲ្យ១០រូបក្នុងចំណោមជនជាប់១១នាក់នោះ នៅក្នុងសវនាការនោះទេ។ រឿងនេះត្រូវក្រុមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកច្បាប់និយាយថា តុលាការគួរតែពន្យារពេលសវនាការ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការដាក់ទោសទណ្ឌនេះបានកើតឡើងចំពេល ដែលមានការពុះកញ្ជ្រោលរឿងជាតិនិយមប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ហើយនឹងវៀតណាម អំពីបញ្ហារំលោភបំពានព្រំដែន ដែលក្រុមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សចាត់ទុកថា ជាសម្ពាធនយោបាយមួយ។
លោកអំ សំអាត ប្រធានបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានអះអាងថា តុលាការពុំបានកាត់ក្តីក្តាំនេះត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីនោះទេ។
«យើងថា ការសម្រេចក្តីនេះមានចរិកនយោបាយជាងការណ៍ដែលជំនុំជម្រះតាមនីតិវិធី»។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃសៅរិ៍ សម្តែងការព្រួយបារម្ភទាក់ទិននឹងការដាក់ទោសរបស់តុលាការទៅលើមន្ត្រី និងសកម្មជនរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននោះបានបញ្ជាក់ថា៖ «យើងសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិនិត្យមើលឡើងវិញ ឲ្យបានហ្មត់ចត់នូវដំណើរក្តីនៃតុលាការរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យវាមានលក្ខណៈពេញលេញ តម្លាភាព ហើយស្របទៅនឹងច្បាប់ក្នុងប្រទេស និងបទដ្ឋានអន្តរជាតិ»។
ភ្លាមៗនោះ អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័សនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី ចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រិៈគន់ធ្ងន់ៗតបទៅនឹងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក។ អង្គភាពព័ត៌មាននិងប្រតិកម្មរហ័សនេះនិយាយថា ជាទង្វើខុសឆ្គងដ៏ធ្ងន់ធ្ងររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលប្រមាថ ដល់ជនរងគ្រោះ ហើយថា ការថ្លែងរបស់ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ជាចេតនាបង្កើនភាពអនាធិបតេយ្យ បំផ្លាញសន្តិសុខ និងភាពសុខដុមរមនាក្នុងសង្គមជាតិកម្ពុជាទាំងមូល។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័សនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តីបានសរសេរថា៖ «អ្នកនាំពាក្យអង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស សូមទាត់ចោលនូវសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមិនបានគោរពគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ និងពុំបានផ្តល់នូវយុត្តិធម៌ចំពោះជនរងគ្រោះទាំង៣៩នាក់ ហើយក៏សូមបដិសេធការបង្គាប់បញ្ជា ណាមួយមកលើរាជរដ្ឋាភិបាល ឲ្យជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងកិច្ចការតុលាការ»។
លោក Courtney Woods អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក បដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័សនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តីទេ ដោយបានឆ្លើយតបតាមសារអេឡេចត្រូនិក ឬអ៊ីម៉េលថា៖ «យើងគ្មានការអធិប្បាយបន្ថែមទៀតនោះទេ»។
រីឯលោកទិត សុធា អ្នកនាំពាក្យអង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយទេ ដោយលោកជាប់ប្រជុំបន្ទាន់មួយ។
ដោយឡែកឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិចេញផ្សាយសេចក្តីថ្លែងការណ៍នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ ដោយសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការផ្តន្ទាទោសសកម្មជននយោបាយទាំង១១នាក់នេះ ដោយបានលើកឡើងថា មិនមានបង្ហាញភស្តុតាងនៅក្នុងតុលាការដែលអាចបញ្ជាក់ថា ជនជាប់ចោទបានប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាដោយផ្ទាល់ ឬក៏ហិង្សានោះបានធ្វើឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រទេសកម្ពុជានោះទេ៕
