អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទម្លាក់បទចោទប្រឆាំងអតីតអ្នកកាសែតពីររូបរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី (RFA) នៅពេលដែលសាលាឧទ្ធរណ៍គ្រោងបើកសវនាការជម្រះក្តីរបស់អតីតអ្នកកាសែតទាំងពីរ នៅថ្ងៃសុក្រនេះ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីប្រកាសរបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃពុធថា បទចោទប្រឆាំងអតីតអ្នកកាសែតទាំងពីរ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សដដែលបានស្នើឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជា លុបចោលការដាក់ឲ្យអតីតអ្នកកាសែតរបស់ RFA ទាំងពីរនេះ ស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការផងដែរ។
លោក Brad Adams នាយកអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី ត្រូវបានគេស្រង់សម្តីក្នុងសេចក្តីប្រកាសនោះតាមអត្ថន័យដើមថា៖ «អតីតអ្នកកាសែត RFA ពីរនាក់ គឺជាជនរងគ្រោះនៃការវាយប្រហាររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៅលើស្ថាប័នសារព័ត៌មាន ដែលហ៊ានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ដែលមានលក្ខណៈរិះគន់រដ្ឋាភិបាល»។
លោកត្រូវបានស្រង់សម្តីបន្ថែមថា៖ «គ្មានមូលដ្ឋានណាដើម្បីគាំទ្របទចោទប្រកាន់ដែលគ្មានហេតុផលប្រឆាំងនឹងអ្នកយកព័ត៌មានទាំងពីរនោះទេ ឬក៏សម្រាប់គាំទ្រការបង្ខំឲ្យពួកគេស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការនោះដែរ។ តុលាការគួរតែទម្លាក់ទាំងបទចោទប្រកាន់ និងការរៀបចំឲ្យពួកគេទាំងពីរស្ថិតក្រោមការពិនិត្យរបស់តុលាការជាបន្ទាន់»។
ការអំពាវនាវរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) ធ្វើឡើងមុនពីរថ្ងៃនៃការត្រៀមឡើងសវនាការនៅសាលាឧទ្ធរណ៍របស់អ្នកកាសែតទាំងពីរគឺលោក យាង សុធារិន្ទ ហៅ យាង សុជាមេត្តា និងលោក អ៊ួន ឈិន។ អ្នកទាំងពីរនឹងត្រូវចូលបង្ហាញខ្លួននៅសាលាឧទ្ធរណ៍ នៅវេលាម៉ោង៨ព្រឹកស្អែកនេះ។
លោក យាង សុធារិន្ទ បានប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃពុធថា សហការីលោក គឺលោក អ៊ួន ឈិន និងលោកផ្ទាល់ គ្រោងស្នើសុំឲ្យសាលាឧទ្ធរណ៍ដកចេញការឃ្លាំមើលរបស់តុលាការមកលើរូបលោកទាំងពីរ ដោយហេតុថា ការដាក់ឲ្យស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលនេះ បានរំខានដល់ការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នកទាំងពីរ ព្រោះអ្នកទាំងពីរត្រូវទៅបង្ហាញខ្លួននៅប៉ុស្តិ៍នគរបាលជារៀងរាល់មួយខែម្តង។ លោកក៏ទាមទារឲ្យតុលាការប្រគល់សម្ភារៈដែលអាជ្ញាធរបានរឹបអូស ក្រោយពេលពួកលោកត្រូវបានចាប់ខ្លួនផងដែរ។
«ព្រោះបច្ចុប្បន្ន ខ្ញុំមានការងារនៅអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយ ហើយយើងតែងតែចំណាយពេលទៅបង្ហាញខ្លួន ហើយពេលខ្លះទៅតែម្តង អត់ទាន់បានសម្រេចទេ ពីព្រោះអត់បានជួបអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវផ្នែកកត់ត្រា សម្រាប់ខ្លួនយើង យើងត្រូវចាំពួកគាត់ប្រជុំយូរពេលអ៊ីចឹងទៅ យើងខ្លាចពេលវេលាប៉ះពាល់ការងារ ក៏យើងត្រឡប់មកវិញ ហើយក៏ទៅឡើងវិញម្តងទៀត ហើយត្រូវមានការចាំអ៊ីចឹង ត្រូវចំណាយពេលវេលាអ៊ីចឹង»។
លោក អំ សំអាត នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលនិងការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (Licadho) ប្រាប់ VOA ថា រឿងក្តីរបស់អ្នកយកព័ត៌មាន RFAទាំងពីរនាក់នេះ មិនបានផ្តល់ផលចំណេញដល់ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មាននោះទេ តែរឿងក្តីនេះអាចនឹងធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលខូចឈ្មោះ ដោយសារមានមតិសាធារណៈខ្លះយល់ថា ជាការគាបសង្កត់លើអ្នកសារព័ត៌មាន។
ហេតុដូច្នេះ លោកថា តុលាការគួរសម្រេចឲ្យអ្នកទាំងពីរបានរួចផុតពីការឃ្លាំមើលដូចអ្វីដែលពួកគេបានទាមទារ ដើម្បីឲ្យអ្នកទាំងពីរមានលទ្ធភាពបានជួបជុំគ្រួសារសាច់ញាតិដែលនៅឆ្ងាយ ដោយក្នុងនោះគឺលោក យាង សុធារិន្ទ ដែលមានស្រុកកំណើតនៅទឹកដីកម្ពុជាក្រោមនោះ។
«ទីមួយគឺសិទ្ធិសេរីភាពរបស់គាត់ ទីពីរគឺកត្តញ្ញូតាធម៌របស់គាត់ ឪពុកម្តាយ និងកូនដោយសារ គាត់ចាស់ជរា មិនអាចមកកម្ពុជាបានអ៊ីចឹង កូនគួរតែទៅសួរសុខទុក្ខម្តាយអ៊ីចឹងទៅ ហើយទីពីរគួរតែមានការអនុញ្ញាត ដកអាស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យដើម្បីឲ្យគាត់ បំពេញការងាររបស់គាត់ឡើងវិញ ឬក៏អាច អាចចេញចូលទៅរៀនសូត្របន្ថែមពីវិជ្ជាជីវៈរបស់គាត់អីបន្ថែមទៀតផងដែរ ហើយអ្វីដែលសំខាន់ បើសិនជាអាច គួរតែទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ សម្រាប់អ្នកទាំងពីរហ្នឹងផងដែរបាទ»។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានទាំងពីរគឺលោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ពីបទផ្តល់ព័ត៌មានដល់រដ្ឋបរទេសដែលអាចធ្វើឲ្យអន្តរាយដល់ការការពារជាតិ។ អ្នកទាំងពីរប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគារពី ៧ដល់១៥ឆ្នាំ។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ប្រាប់ VOA តាមសារឆ្លើយឆ្លងលើបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមមួយថា ភាគីពាក់ព័ន្ធដែលជួយឈឺឆ្អាលនឹងរឿងក្តីរបស់អតីតអ្នកកាសែត RFA ទាំងពីរនាក់ គួរចូលរួមជាមួយតុលាការកម្ពុជាផ្តល់ភស្តុតាង និងសាក្សីរឹងមាំដើម្បីដោះបន្ទុក ជាជាងការធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍មានលក្ខណៈនយោបាយនោះ។
«អ៊ីចឹងការលើកឡើងរបស់ភាគីផ្សេងៗ ដែលខ្ញុំពិនិត្យមើលទៅ គឺគាត់ផ្តោតទៅលើទិដ្ឋភាពនយោបាយច្រើនជាង ហើយដោយមិនផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានច្បាប់ ការវិភាគវែកញែក ផ្លូវច្បាប់មូលដ្ឋាន ភស្តុតាងសក្ខីកម្មដែលរឹងមាំក្នុងការដោះបន្ទុកទេ។ អ៊ីចឹង ការលើកឡើងបែបនេះ មិនមានឥទ្ធិពលអីទៅដល់ការសម្រេចរបស់តុលាការទេ ផ្អែកទៅលើទិដ្ឋភាពច្បាប់របស់កម្ពុជា»។
សំណុំរឿងរបស់អ្នកយកព័ត៌មាន RFA ទាំងពីរនាក់នេះ បានស្ថិតក្រោមការតាមដានរបស់ក្រុមការងារអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីការឃុំខ្លួនដោយបំពាន (Working Group on Arbitrary Detention) ដែលបានវាយតម្លៃតាមច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិថា អតីតអ្នកកាសែតពីរនាក់របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី គ្មានទោស ហើយពួកគេទាំងពីររូបគួរទទួលបានសេរីភាពពេញលេញ និងលទ្ធភាពទទួលបានសំណង។
ក្រុមការងារបានផ្តល់ហេតុផលថា ការឃុំខ្លួនពួកគេគឺជាការឃុំខ្លួនដោយបំពាន ដោយសារមិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ណាមួយអាចយកមកប្រើប្រាស់ ដើម្បីធ្វើយុត្តិកម្មដកហូតសេរីភាពរបស់ពួកគេឡើយ ហើយការឃុំខ្លួនពួកគេកើតចេញពីការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពនៃគំនិត និងការបញ្ចេញមតិដោយសន្តិវិធី។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សបានបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីប្រកាសរបស់ខ្លួនចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃពុធថា ការកើនឡើងនៃការរំលោភសិទ្ធិពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានធ្វើឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបពិចារណា ដកយកវិញនូវបុព្ធសិទ្ធិកម្ពុជា ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម «អ្វីៗទាំងអស់លើកលែងអាវុធ» ឬ ហៅថា EBA។
លោក Brad Adams នាយកអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី បានថ្លែងបន្ថែមថា សហភាពអឺរ៉ុប គួរតែបានដឹងពីសវនាការរបស់លោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន នៅពេលដែលត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្តថាតើត្រូវកាត់ផ្តាច់ផលប្រយោជន៍ EBA នេះ ពីកម្ពុជាឬយ៉ាងណានោះ៕
