អង្គការ Freedom House ដែលជាស្ថាប័នឃ្លាំមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅទូទាំងសកលលោក បានវាយតម្លៃថា ប្រទេសកម្ពុជាមិនសេរី (Not Free) ដំណាលពេលមានការគាបសង្កត់លើក្រុមអ្នកនយោបាយជំទាស់ និងមានការបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ថ្មីមួយរបស់អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះ ដែលទើបចេញផ្សាយកាលពីពេលថ្មីៗ។
គិតចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ចុងក្រោយកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ ជាពេលដែលសំឡេងរបស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកើនឡើងខ្លាំងនៅរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវអ្នកសង្កេតការណ៍សិទ្ធិមនុស្សមើលឃើញថាបានធ្លាក់ទៅក្នុងការគ្រប់គ្រងដែលសំឡេងរបស់អ្នកនយោបាយជំទាស់ ឬអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលត្រូវបានរឹតត្បិត។
របាយការណ៍សេរីភាពសកលរបស់អង្គការ Freedom House សម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៤ នេះ បានបង្ហាញថា ប្រទេសកម្ពុជាគឺពិតជារដ្ឋដែលស្ថិតក្រោមការដឹកនាំដោយគណបក្សតែមួយ ដោយរដ្ឋាភិបាលបានរារាំងក្រុមអ្នកជំទាស់សំខាន់ៗ និងបើកផ្លូវឱ្យមានការបិទសំឡេងសារព័ត៌មានឯករាជ្យដែលនៅសល់តិចតួច។
របាយការណ៍កត់ចំណាំទៀតថា មេដឹកនាំនយោបាយជំទាស់បានប្រឈមនឹងការចោទប្រកាន់បទព្រហ្មទណ្ឌ និងការផ្តន្ទាទោស។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរារាំងនៅមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៨ ខណៈគណបក្សភ្លើងទៀនត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣។
ដោយផ្អែកលើស្ថានភាពរឹតបន្តឹងលើក្រុមនយោបាយជំទាស់ និងសេរីភាពសារព័ត៌មាន ប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានតែ ៤ ពិន្ទុនៃពិន្ទុខ្ពស់បំផុត ៤០ សម្រាប់ការចាត់ថ្នាក់លើកម្រិតសិទ្ធិនយោបាយ ហើយទទួលបានតែ ១៩ ពិន្ទុនៃពិន្ទុខ្ពស់បំផុត ៦០ សម្រាប់ការចាត់ថ្នាក់លើសេរីភាពសិទ្ធិស៊ីវិល។ ជារួមប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុសរុប ២៣ នៃពិន្ទុខ្ពស់បំផុត ១០០ ដែលបញ្ជាក់ថាប្រទេសនេះ មិនសេរី។
នាយកប្រតិបត្តិនៃសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខេមបូចា លោក ណុប វី ប្រាប់វីអូអេថា ការដាក់ប្រទេសកម្ពុជាថាជាប្រទេសមិនសេរី មិនមែនជារឿងថ្មីទេ ព្រោះការវាយតម្លៃនេះបានធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំកន្លងទៅផងដែរ។ លោកបន្ថែមថា ការបន្តទទួលចំណាត់ថ្នាក់មិនល្អបែបនេះពីអង្គការអន្តរជាតិធំៗ មិនមែនជារឿងល្អសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «វាមានឥទ្ធិពល វាមានផលប៉ះពាល់ មុខដល់មុខមាត់ មកដល់រូបភាពនៃប្រទេសរបស់យើងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ហើយជារួមយើងដឹងហើយនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គម យើងអត់អាចធ្វើកិច្ចការងារតែឯងបានទេ។ យើងអត់អាចដំណើរការតែឯងបានទេ។ អីចឹងហើយវាចាំបាច់ត្រូវការកសាងនូវរូបភាពមួយសំខាន់ ហើយនិងមុខមាត់របស់យើងនៅក្នុងសហគមន៍អន្តរជាតិផងដែរ។ អ៊ីចឹង ខ្ញុំគិតថា យើងគួរតែមានការយកចិត្តទុកដាក់ចូលរួម ធ្វើឱ្យមានការប្រសើរឡើង ចំពោះស្ថានភាព សេរីភាពសារព័ត៌មាន ក៏ដូចជាសេរីភាពបញ្ចេញមតិ នៅក្នុងប្រទេសយើង»។
អង្គការ Freedom House ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានរកឃើញការវិវឌ្ឍសំខាន់ៗកាលពីឆ្នាំ ២០២៣ ដែលមានដូចជាការបញ្ចប់អាជ្ញាបណ្ណរបស់សារព័ត៌មានសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) ការបោះឆ្នោតដែលគ្មានការប្រកួតប្រជែងកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣ ដែលនាំឱ្យបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឈ្នះអាសនៈស្ទើរតែទាំងអស់នៅសភាជាតិ នៅពេលគណបក្សជំទាស់ភ្លើងទៀនត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យចូលរួមឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត។
បន្ថែមលើនោះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានស្នងតំណែងពីឪពុករបស់គាត់ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីខែសីហា ឆ្នាំមុន។ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីដែលបានបង្កើតឡើង គឺជាកូនចៅរបស់រដ្ឋមន្ត្រីដែលចាកចេញពីតំណែង និងធ្លាប់ស្ថិតក្នុងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House។
របាយការណ៍របស់អង្គការនេះបានសរសេរថា៖ «រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានរក្សាការគាបសង្កត់លើអ្នកជំទាស់ អង្គភាពសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងអ្នកចេញតវ៉ាជាមួយនឹងការគំរាមកំហែង ឬការចោទប្រកាន់ដែលជាប់ហេតុផលនយោបាយ ឬជាមួយនឹងអំពើហិង្សា »។
របាយការណ៍បន្ថែមថា៖ «លោកហ៊ុន ម៉ាណែតបានស្នងតំណែងពីឪពុក គឺលោក ហ៊ុន សែនជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅឆ្នាំ ២០២៣ បើទោះបីអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅបន្តមានឥទ្ធិពលដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់»។
យ៉ាងណាមិញ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា យល់ថា ការចាត់ចំណាត់ថ្នាក់របស់អង្គការ Freedom House ជាការវាយតម្លៃដែលយកជាការមិនបាន ព្រោះកម្ពុជាជាប្រទេសដែលបើកទូលាយឱ្យមានគណបក្សចម្រុះ និងអាចចូលរួមឈរ បោះឆ្នោត។
លោកថ្លែងថា៖ «ទី ១ អ្នកសរសេររបាយការណ៍ហ្នឹង គាត់អត់ចេះរាប់លេខ។ នៅ ត្រង់ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣ មានគណបក្សនយោបាយ ១៨ បានចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងនោះ មានគណបក្សនយោ បាយ២បានជាប់ឆ្នោត នៅក្នុងរដ្ឋសភា។ ចំណែកការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាកាលពីថ្ងៃ ២៥ កុម្ភៈកន្លងទៅ មានគណបក្សនយោបាយ ៤ បានចូលរួមប្រកួតប្រជែង និងមានគណបក្ស ២ បានជាប់ឆ្នោត។ តើអង្គការនេះ ចេះរាប់លេខទេ បានជាហៅប្រទេសកម្ពុជាថាជាប្រទេសដែលដឹកនាំដោយឯកបក្ស ដោយសារតែគាត់រាប់លេខខុសហ្នឹងហើយ ដែលធ្វើឱ្យរបាយការណ៍របស់គាត់អស់តម្លៃ»។
លោកបន្ថែមថា នៅលើលោកនេះ គ្មានប្រទេសណាមួយដែលផ្តល់អភ័យឯកសិទ្ធិដល់អ្នកបើកគណបក្សនយោបាយ ឬអង្គភាពព័ត៌មានឱ្យរួចខ្លួនពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់នោះទេ និងថា ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសដែលដើរតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន ហើយគោលការណ៍នេះកំពុងតែចាក់ឫសជ្រៅទៅៗនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា និងបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ក៏ប៉ុន្តែនាយកទូទៅអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត យល់ថារបាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House លើកនេះ មិនខុសគ្នាខ្លាំងពីរបាយ ការណ៍មុនៗ ហើយក៏ស្រដៀងគ្នានឹងរបាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិផ្សេងទៀត ដែលបានបន្តលើកឡើងម្តងហើយម្តងទៀតថាលម្ហប្រជាធិបតេយ្យ ស្ថានភាពនៃគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានៅមានកម្រិត ដែលតម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវខិតខំថែមទៀត ក្នុងការសា្តឱ្យមានវឌ្ឍនភាពនៃប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេស ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រទេស។
កាលពីឆ្នាំ ២០២៣ អង្គការ Freedom House ក៏បានវាយតម្លៃដែរថាកម្ពុជាជា ប្រទេសមិនសេរី ដោយទទួលបាន ២៤ ពិន្ទុលើ ១០០ ពិន្ទុ ដោយសារតែដំណើរការមិនទៅមុខនៃប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរីនៅក្នុងប្រទេស៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ