ខណៈពេលដែលប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាប្រុងប្រៀបធ្វើការបោះឆ្នោតសាកលលើកដំបូងរបស់ខ្លួនក្នុងរយៈពេលប្រហែល២៥ឆ្នាំ នៅក្នុងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យនេះ មានសេចក្ដីសង្ឃឹមលាយឡំជាមួយក្តីបារម្ភនៅតាមដងផ្លូវនៃទីក្រុងធំបំផុតរបស់ប្រទេសនេះ។
នាង Yu Yu Khine បុគ្គលិកការិយាល័យមួយនិយាយថា៖ «ខ្ញុំមានការព្រួយបារម្ភ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំសង្ឃឹមថា យើងនឹងឆ្លងកាត់រយៈកាលនេះបានយ៉ាងរលូន និងមិនមានការរំខាននោះទេ។ ខ្ញុំចង់ឃើញការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងត្រឹមត្រូវមួយ»។
អ្នកបើកតាក់ស៊ី Mg Mg Than ទស្សន៍ទាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា វាអាចនឹងមានការក្លែងបន្លំបន្តិចបន្តួចក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតនេះ ដោយសារតែពួកយោធាបានជ្រើសរើសសមាជិកគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោត។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនគិតថា វានឹងធ្ងន់ធ្ងរពេកនោះទេ»។
លោក Phil Robertson នៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ប្រចាំតំបន់អាស៊ីបានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា ជាមួយនឹងការកើនឡើងនយោបាយជាតិនិយមជ្រុលនៅក្នុងប្រទេសអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាភាគច្រើននេះធ្វើឲ្យ «មានការព្រួយបារម្ភច្រើនអំពីអំពើហិង្សាដែលអាចកើតមានឡើង រួមបញ្ចូលទាំងទីកន្លែងដែលជនមូស្លីមនឹងត្រូវទៅបោះឆ្នោត»។
មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោកស្រី អ៊ុងសានស៊ូជី (Aung San Suu Kyi) និងគណបក្ស NLD របស់លោកស្រី បានទទួលជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ១៩៩០ ប៉ុន្តែឧត្តមសេនីយ៍កាន់អំណាចក្នុងប្រទេសនៅពេលនោះ បានរារាំងគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (NLD) ពីការឡើងកាន់អំណាច។ គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានគេរំពឹងថា នៅពេលនេះពួកគេនឹងទទួលជ័យជម្នះម្ដងទៀតដើម្បីប្រឆាំងនឹងសត្រូវរបស់ខ្លួន ដែលគ្រប់គ្រងគណបក្សសាមគ្គីសហព័ន្ធនិងការអភិវឌ្ឍន៍ USDP ដែលមានការគាំទ្រពីអ្នកមានអំណាចក្នុងជួរកងទ័ព។
សេចក្ដីព្រាងច្បាប់មួយដែលត្រូវតាក់តែងនៅក្រោមរបបយោធាបានចែងថា ប្រធានាធិបតីមីយ៉ាន់ម៉ាមិនអាចមានស្វាមីឬភរិយា ឬកូនដែលមានសញ្ជាតិបរទេសទេ។ បទបញ្ញត្តិក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០០៨ នេះ ត្រូវបានសរសេរឡើងដោយសំដៅទៅលោកស្រីស៊ូជី ពីព្រោះស្វាមីទី២របស់លោកស្រីជាជនជាតិអង់គ្លេស។ បើទោះជាដឹងថាមានការហាមឃាត់ផ្នែកច្បាប់ក៏ដោយ ក៏លោកស្រីបានប្ដេជ្ញាថា នឹងក្លាយមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលប្រសិនបើគណបក្ស NLD ឈ្នះនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត។
លោកស្រីស៊ូជីបាននិយាយក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នៅក្រុងរ៉ង់ហ្គូន (Yangon) ថា៖ «ខ្ញុំបាននិយាយថា ប្រសិនបើយើងឈ្នះ ហើយគណបក្ស NLD បានបង្កើតរដ្ឋាភិបាលមួយ ខ្ញុំនឹងមានឋានៈខ្ពស់ជាងលោកប្រធានាធិបតី។ វាជាសារដ៏សាមញ្ញ»។
លោកស្រីស៊ូជីបានរៀបរាប់អំពីដំណើរការបោះឆ្នោតនោះថា មានភាពមិនប្រក្រតីនិងមានសំណួរពីភាពត្រឹមត្រូវរួចទៅហើយ។
បើយោងតាមលោក Robertson ដែលជានាយករងនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សក្នុងតំបន់អាស៊ី ថាសូម្បីតែមុនពេលមានការបោះឆ្នោតនេះ ដំណើរការនេះ មានបញ្ហានៅក្នុងវិធីសំខាន់ៗរបស់ខ្លួន។ លោកបានលើកឡើងថា៖ «មានភាពលម្អៀងក្នុងគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតសហព័ន្ធ ការខ្វះឯករាជ្យភាពសម្រាប់ដំណើរការបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ និងភាពលម្អៀងក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរដ្ឋ» ដែលលម្អៀងទៅរកគណបក្ស USDP ហួសហេតុពេក និងស្ទើរតែមិនបង្ហាញគណបក្សផ្សេងទៀតឡើយ»។
កាលពីថ្ងៃពុធ ទីប្រឹក្សាពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីការទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ លោក Adana Dieng និង លោកស្រី Jennifer Welsh ដែលជាទីប្រឹក្សាពិសេសសម្រាប់កិច្ចការកាតព្វកិច្ចការពារ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដែលសម្ដែងនូវការព្រួយបារម្ភអំពី «និន្នាការនយោបាយជាតិសាសន៍និងសាសនា ក្នុងអំឡុងពេលយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត»។ ពួកគេបានអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា «ឲ្យចាត់វិធានការទាំងអស់ដែលអាចធ្វើបាន ដើម្បីធានាថាការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខនៅថ្ងៃទី ៨ ខែវិច្ឆិកា ត្រូវបានប្រារព្ធឡើង នៅក្នុងបរិយាកាសដែលមានសន្តិភាពមួយ»។
គណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតរបស់រដ្ឋ (UEC) បានសន្យាថា នឹងគ្មានការរារាំងនៅក្នុងស្ថានីយបោះឆ្នោតនោះទេ សម្រាប់អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតជាងមួយពាន់នាក់ ដែលរួមទាំងអ្នកឃ្លាំមើលរបស់អន្តរជាតិផងដែរ។
លោក Jonathan Stonestreet នាយករងនៅនៃគម្រោងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៃមជ្ឈមណ្ឌល Carter បាននិយាយថា៖ «ប្រសិនបើយើងព្យាយាមចូលទៅកាន់កន្លែងណាមួយ ហើយយើងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាត ទោះវាជាមូលដ្ឋានយោធាឬស្ថានីយបោះឆ្នោតក៏ដោយ យើងនឹងរាយការណ៍វាក្នុងរបាយការណ៍របស់យើង»។
ជនជាតិមូស្លីមRohingyaក្នុងរដ្ឋ Rakhine ក៏ដូចជាជនជាតិភាគតិចចិន និងឥណ្ឌាដែលបានរស់នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជាច្រើនជំនាន់ ស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកមិនមានសិទ្ធិអាចបោះឆ្នោតបាន។ គណៈកម្មាធិការ UEC បាននិយាយផងដែរថា ការបោះឆ្នោតនេះ នឹងមិនធ្វើឡើងទេនៅតាមទីប្រជុំជននិងភូមិជាច្រើននៅក្នុងរដ្ឋ Shan ដែល «ស្ថានភាពមិនអំណោយផលដល់ការបោះឆ្នោតសេរីនិងត្រឹមត្រូវ» ដោយសារតែមានការបន្តជម្លោះប្រដាប់អាវុធ រវាងកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិច។
ជារួម មានមនុស្សប្រមាណជាមួយភាគប្រាំនៃអ្នកមានលក្ខណៈសម្បត្តិអាចបោះឆ្នោតបាន ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា មិនមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតដោយហេតុផលផ្សេងៗ។ ហើយទោះបីគណបក្សកាន់អំណាចដែលគាំទ្រដោយយោធាឈ្នះឬមិនឈ្នះឆ្នោតក៏ដោយ ក៏យោធានៅរក្សាអំណាចដដែល។ នេះគឺដោយសារអាសនៈសភាចំនួនមួយភាគបួនត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់មន្ត្រីយោធា៕
ប្រែសម្រួលដោយ មាន ឥស្សរាយស
