កិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅនាទីចុងក្រោយបង្អស់នៅក្រោយមានការចរចាគ្នាយ៉ាងតឹងតែងខ្លាំងអស់រយៈពេល១១ម៉ោងដើម្បីបានទទួលពេជ្រមិនទាន់ច្នៃច្រើនជាងមុនពីដៃគូចំនួន៥៤ឆ្នាំ។
ក្រុមអ្នកជំនាញខាងឧស្សាហកម្មពេជ្រស្វាគមន៍ការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីមួយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ទី១ ខែកក្កដា។
លោក Edward Asscher អតីតប្រធានក្រុមប្រឹក្សាពេជ្រពិភពលោកនិយាយប្រាប់វីអូអេថាការព្រមព្រៀងនេះនឹងបន្ធូរការថប់អារម្មណ៍ក្នុងឧស្សាហកម្មពេជ្រ៖ «ដំបូងឡើយ ការណ៍នេះជាការធានារ៉ាប់រងមួយអំពីការផ្គត់ផ្គង់ពេជ្រមិនទាន់ច្នៃហើយយើងទាំងអស់គ្នាបានរង់ចាំការណ៍នេះយូរមកហើយ។ ចូរកុំភ្លេចថាក្រុមហ៊ុន De Beers ជាមេដឹកនាំក្នុងឧស្សាហកម្មពេជ្រមិនទាន់ច្នៃ តែវាក៏ធ្វើឱ្យមានស្ថិរភាពក្នុងទីផ្សារហើយវាជាក្រុមហ៊ុនតែមួយគត់ក្នុងឧស្សាហកម្មពេជ្រដែលបណ្តាក់ទុនក្នុងការលូតលាស់និងការជួញដូរពេជ្រច្នៃរួច»។
លោក Hans Merket អ្នកស្រាវជ្រាវខាងការជីករករ៉ែពេជ្រមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសបែលហ្ស៊ិកនិយាយថាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះផ្តល់ឱ្យប្រទេសបុតស្វាណានូវឱកាសធំជាងមុនក្នុងការបានប្រយោជន៍ពីប្រាក់ចំណូលនៃការធ្វើអាជីវកម្មពេជ្រ។
លោកបានបានបន្ថែមថា៖
«កិច្ចព្រមព្រៀងបច្ចុប្បន្នមានបន្តពីសមិទ្ធផលកាលពីពេលមុន ហើយនៅពេលនេះប្រទេសបុតស្វាណាអាចបានកម្រៃពីការទាញយកធនធានធម្មជាតិរបស់ខ្លួន។ ប្រទេសនេះមានសក្តានុពលស្រេចហើយ តែគេគួររង់ចាំមើលថាបានផលបែបណាខ្លះ»។
តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោក Hans Merket និយាយថាមានសេចក្តីត្រូវការឱ្យមានតម្លាភាពពីភាគីទាំងពីរនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដែលជាកង្វល់មួយលើកឡើងដោយសមាជិកខ្លះនៃរដ្ឋសភាបុតស្វាណា។
«អ្វីដែលត្រូវបានផ្សាយឱ្យដឹងអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះរហូតមកដល់ពេលនេះ គឺនៅមិនដឹងជាច្រើននិងអំពីលក្ខខណ្ឌ។ កាលពីពីរបីឆ្នាំមុននេះមានការជជែកដេញដោលគ្នាជាសាធារណៈផ្តល់ព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវអាចនាំឱ្យមានការមិនទុកចិត្តគ្នារវាងភាគីទាំងពីរឬរវាងក្រុមហ៊ុននេះនិងសាធារណជន។
ដូច្នេះ ជាការមានសារៈសំខាន់ក្នុងការវិនិយោគដោយតម្លាភាពនិងបង្កើនការដឹងឮដើម្បីបញ្ចៀសកុំឱ្យមានការមិនទុកចិត្តគ្នា។ វិធីល្អមួយសម្រាប់ឱ្យសម្រេចការណ៍នេះគឺចូលរួមក្នុងអង្គការគំនិតផ្តួចផ្តើមតម្លាភាពខាងឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម (Extractive Industry Transparency Initiative)»។
អង្គការគំនិតផ្តួចផ្តើមតម្លាភាពខាងឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្មជាស្តង់ដារសាកលមានគោលដៅធ្វើឱ្យប្រាកដប្រជាថាធនធានប្រេងនិងរ៉ែមានតម្លាភាពល្អ។
នៅពេលជាមួយគ្នានេះ នៅពេលថ្លែងពេលចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះក្នុងទីក្រុងហ្គាបូរ៉ូនកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ទី១ ខែកក្កដា លោក Al Cook ប្រធានប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុន De Beers បាននិយាយថាក្រុមហ៊ុនលោករីករាយបន្តដៃគូរបស់ខ្លួនជាមួយបុតស្វាណា។
«យើងនៅក្រុមហ៊ុន De Beers នឹងមិនភ្លេចជាដាច់ខាតថានេះជាបុព្វសិទ្ធិមួយជាដៃគូជាមួយប្រទេសដ៏ឆ្នើមនេះ។ វាជាបុព្វសិទ្ធិមួយ វាមិនមែនជាសិទ្ធិទេ។ យើងនឹងនឹកឃើញជានិច្ចថាវាជាបុព្វសិទ្ធិមួយ»។
កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ បុតស្វាណាបានទទួលប្រាក់ប្រមាណ៥០០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំពីក្រុមហ៊ុន De Beers។
នៅក្នុងការចរចា ប្រធានាធិបតីប្រទេសបុតស្វាណា លោក Mokgweetsi Masisi បាននិយាយច្រើនដងថាប្រទេសលោកប្រុងប្រៀបដើរចេញពីកិច្ចចរចានោះប្រសិនបើគ្មានការសម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងល្អជាងមុនទេនោះ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែលោក Lefhoko Moagi ថ្លែងថាកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនេះតំណាងឲ្យការប៉ងប្រាថ្នារបស់ប្រជារាស្ត្របុតស្វាណា។
«ខ្ញុំសប្បាយរីករាយណាស់នៅថ្ងៃនេះដែលយើងសម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងនេះហើយទាំងនេះទាក់ទិននឹងប្រជារាស្ត្រ។ អ្វីៗឯទៀតៗនឹងមានបន្ទាប់។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះគឺសម្រាប់ប្រជារាស្ត្រយើង ហើយវានឹងបន្តជាអ្វីដើម្បីប្រជារាស្ត្រយើង។ យើងនឹងបន្តធ្វើការនេះសម្រាប់ភាពល្អប្រសើរជាងមុននៃប្រជារាស្ត្របុតស្វាណានិងដៃគូទាំងអស់របស់យើង»។
បុតស្វាណាលក់ពេជ្រមិនទាន់ច្នៃដែលជាចំណែករបស់ខ្លួនពីក្រុមហ៊ុន De Beers តាមរយៈអង្គភាពរដ្ឋគឺក្រុមហ៊ុនពេជ្រ Okavango។
ភាគីទាំងពីរក៏បានយល់ស្របបន្តអាជ្ញាបណ្ណរករ៉ែត្បូងចំនួន២៥ឆ្នាំទៀត។ អាជ្ញាបណ្ណទាំងនេះនឹងមានរយៈពេលរហូតដល់ឆ្នាំ២០៥៤៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកឈឹម សុមេធ
