លោក ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសនៃប្រទេសកម្ពុជា នៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ បានថ្លែងកោតសរសើរតួនាទីរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងការសម្របសម្រួលវិវាទនៅក្នុងសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង និងបានជំរុញឲ្យយុវជនកម្ពុជាត្រៀមខ្លួន ដើម្បីធ្វើសមាហរណកម្មនៅក្នុងសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន (Asean Economic Community)។
ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគយល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាគួរប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រិត្យ នៅក្នុងជម្លោះមួយនេះ។ រីឯការត្រៀមខ្លួនរបស់យុវជនខ្មែរទៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន ក៏ត្រូវបានអ្នកមើលឃើញថា មានភាពយឺតយ៉ាវ ហើយរដ្ឋាភិបាលគួរពន្លឿនគោលនយោបាយបណ្តុះបណ្តាលយុវជនខ្មែរឲ្យមានជំនាញខ្ពស់ក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ ដើម្បីបញ្ចៀសមិនឲ្យយុវជនខ្មែរនៅតែប្រើកម្លាំងបាយក្នុងការធ្វើការ។
ថ្លែងទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មានបន្ទាប់ពីការធ្វើបាឋកថាស្តីពីយុវជន និងសហគមន៍អាស៊ានឆ្នាំ២០១៥ នៅឯវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជា លោក ហោ ណាំហុង មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាបានជួយឲ្យសម្រេចបាននូវសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងឆ្នាំ២០០២ដែលហៅថា (DOC)។ លោកបានហៅការសម្រេចបាននូវសេចក្តីថ្លៃងការណ៍នេះថា ជាកិច្ចការប្រវត្តិសាស្រ្តដែលកម្ពុជាបានធ្វើក្នុងនាមជាសមាជិកអាស៊ាន។
«យើងបានខិតខំសម្រេចបាននូវឯកសារ DOC នេះ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានទាំង១០ និងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន។ នេះជាឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្ត ដោយសារសព្វថ្ងៃនេះ ពី២០០២រហូតដល់២០១៥នេះ គឺ១៣ឆ្នាំ ហើយភាគីពាក់ព័ន្ធក្នុងជម្លោះទាមទារអធិបតេយ្យភាពក្នុងសមុទ្រខាងត្បូងនៅតែទាមទារឲ្យអនុវត្តពេញលេញនូវ DOCនេះ»។
ទាក់ទិននឹងការត្រៀមខ្លួនរបស់យុវជនខ្មែរទៅក្នុងសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន ដែលនឹងចាប់ផ្តើមឡើងនៅខែធ្នូឆ្នាំ២០១៥ខាងមុខនេះ លោក ហោ ណាំហុង ថ្លែងថា យុវជនខ្មែរមានតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មនេះ។«ដោយសារយុវជនខ្មែរយើងតំណាងឲ្យ៣៥ភាគរយនៃប្រជាជនជាងមួយភាគបី ហេតុនេះយុវជនមានតួនាទីសំខាន់ណាស់ ក្នុងការចូលរួមកសាងសហគមន៍អាស៊ាន»។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា យុវជនខ្មែរក៏ត្រូវរួមចំណែកក្នុងការជួយកសាងប្រទេសកម្ពុជាដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផងដែរ នៅមុនពេលដែលពួកគេធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន។
លោក ហ៊ុន មានី កូនប្រុសទីបីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងជាសមាជិកសភាផងដែរនោះ បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា យុវជនខ្មែរត្រូវតែត្រៀមខ្លួនចូលក្នុងសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានចាប់ពីពេលនេះទៅ ដោយមិនត្រូវចាំដល់ខែធ្នូឆ្នាំ២០១៥នោះទេ។
«ខ្ញុំគិតថា យុវជនខ្មែរយើង ហើយជាពិសេសគឺធនធានរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាពោរពេញដោយសក្តានុពល ក៏ដូចជាគំនិតច្នៃប្រឌិត។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលត្រូវការចាំបាច់នោះ គឺទីមួយគឺមិនត្រូវចាំដល់ថ្ងៃ៣១ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ ពេលយើងក្លាយទៅជាសហគមន៍អាស៊ាន នៅថ្ងៃ១ខែមករាឆ្នាំ២០១៦ជាផ្លូវការនោះទេ។ តាមពិតគឺយើងត្រូវត្រៀមខ្លួនឯងតែម្តង ដោយក្នុងនោះគឺការរៀនសូត្រ រៀនភាសាឬក៏រៀនជំនាញ តែលើសពីនោះថែមទៀតបំផុសការយល់ដឹង ហើយស្វែងយល់ពីសក្តានុពល និងឱកាសនៅក្នុងសហគមន៍អាស៊ានដែលមានស្រាប់»។
នៅក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង ភាគីនីមួយៗនៃសមាគមន៍អាស៊ាន និងចិនបានព្រមព្រៀងគ្នាថា ត្រូវគោរព និងអនុវត្តការទប់ចិត្ត (self-restraint) ដើម្បីចៀសវាងជម្លោះ និងចៀសវាងការតាំងទីលំនៅលើកោះដែលសព្វថ្ងៃគ្មានមនុស្សរស់នៅ និងតំបន់ដែលមានការប្រទាញប្រទង់ដទៃទៀត។
ភាគីទាំងពីរក៏កំពុងធានាថា បញ្ហាសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងមិនបង្កបញ្ហាដល់ទំនាក់ទំនងជាទូទៅរវាងអាស៊ាននិងចិនទេ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ ពួកគេធ្វើការចរចាដើម្បីបង្កើតក្រមប្រតិបត្តិ COC ឲ្យបានលឿនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ខណៈដែលមានការពង្រីកការជឿជាក់និងទំនុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក។
ចិនចង់បានជាចម្បងឲ្យមានការរក្សាទំនាក់ទំនងរឹងមាំជាមួយអាស៊ាន ហើយនឹងរក្សាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចេញពីសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម DOC ឆ្នាំ២០០២ ដែលបានទទូចឲ្យមានសន្តិភាព ស្ថិរភាព មិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជុំវិញបញ្ហាសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង។
លោក អ៊ូ វីរៈ នាយកវេទិកាអនាគតដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយក្នុងស្រុក មានប្រសាសន៍ប្រាប់វីអូអេខ្មែរថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរយកគម្រូតាមអតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរគឺព្រះបរមរតនៈកោដ្ឋនរោត្តម សីហនុ ក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយអព្យាក្រិត្យ។
«យកល្អ ប្រទេសកម្ពុជាគួររៀនសូត្រទៅតាមសម្តេចតា គឺកុំឲ្យមានគោលជំហរទាល់តែសោះតែម្តងក្នុងរឿងជម្លោះ។ បើយើងកុំឲ្យលូកដៃទាល់តែសោះទាក់ទងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងគឺជារឿងល្អ ព្រោះអីយើងលូកដៃយ៉ាងម៉េចក៏យើងអត់ចំណេញដែរ»។
សម្រាប់កិច្ចការធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានវិញ អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយយ៉ាងដិតដល់រូបនេះ ឲ្យដឹងថា យុវជនកម្ពុជានឹងមានភាពយឺតយ៉ាវបន្តិចក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្ម ហើយថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរពន្លឿនគោលនយោបាយបណ្តុះបណ្តាលជំនាញនៅក្នុងវិស័យធុនធ្ងន់ ប្រយោជន៍ដើម្បីឲ្យយុវជនខ្មែរគេចចេញផុតពីការធ្វើការត្រឹមតែជាកម្មករនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មធុនស្រាល។
«ខ្ញុំសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងជំរុញវិស័យឧស្សហកម្មឲ្យបានខ្លាំង ហើយកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយដើម្បីឲ្យយុវជនយើងមានឱកាសក្នុងការប្រកួតប្រជែង។ រឿងយុវជនត្រៀមខ្លួនគឺគាត់ត្រៀមមិនងាយលឿនទេ។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាល គោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាលអាចលឿនបាន ប្រសិនបើមានការដឹកនាំបានខ្ពស់ ហើយនៅក្នុងកំណែទម្រង់បានខ្ពស់ នៅក្នុង២ និង៣ឆ្នាំខាងមុខនេះ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីដើមខែសីហា បានប្រតិកម្មជាថ្មីថា វាជារឿងមិនសមរម្យទេក្នុងការស្តីបន្ទោសរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា លម្អៀងទៅរកចិន ហើយមិនអាចធ្វើឲ្យកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានកាលពីឆ្នាំ២០១២ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានលទ្ធផល ជាពិសេសក្រមប្រតិបត្តិ COC ។ លោកថា ប្រទេសជាច្រើនរាប់ទាំង ភូមា ប្រ៊ុយណេ និងម៉ាឡេស៊ីក៏មិនអាចធ្វើឲ្យចេញលទ្ធផលបានដែរ តែមិនរងការស្តីបន្ទោសទេ៕
