ជំងឺគ្រុនចាញ់ដែលមានភាពសុំាទៅនឹងថ្នាំបានរីករាលដាល និងវិវឌ្ឍខ្លួនឯងយ៉ាងឆាប់រហស័ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គ នាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ អ្នកជំនាញសុខាភិបាលកំពុងរិះរកវិធីផ្សេងៗ រួមទាំងការផ្លាស់ប្តូរថ្នាំជាញឹកញយ ដើម្បីទប់ទល់នឹងការសុំាថ្នាំយ៉ាងឆាប់រហ័សនេះ។ ការណ៍នេះដែលជាក្តីបារម្ភរបស់អង្គការសុខពិភពលោក និងអង្គការដៃគូនានា។
ទោះជាអត្រាឆ្លងនៃជំងឺគ្រុនចាញ់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងក្នុងប្រទេសតំបន់ទន្លេមេគង្គធា្លក់ចុះក៏ដោយនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ក៏ការរីករាលដាលនៃជំងឺគ្រុនចាញ់ដែលមានភាពសុំាទៅនឹងថ្នាំ នៅតែជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់មន្ត្រីសុខាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិ។ នេះបើយោងតាមក្រុមមន្ត្រីសុខាភិបាលកម្ពុជា។ ស្ថិតិនាឆ្នាំ២០១៥កន្លងមកបានបង្ហាញពីការជោគជ័យនៃការកាត់បន្ថយភាពឆ្លងនៃជំងឺគ្រុនចាញ់ធម្មតាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក៏ប៉ុន្តែ ជំងឺគ្រុនចាញ់ ដែលមានភាពសុំាទៅនឹងថ្នាំអាតេម៉ីសានិន (Artemisinin) ដែលគេចាត់ទុកថា ជាថ្នាំតែមួយប្រទេសភេទដែលមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់នេះ។ ភាពសុំាថ្នាំនៃជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រភេទនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញដំបូងបង្អស់នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៦ នៅខេត្តបៃលិន ដែលជាអតីតតំបន់កាន់កាប់ដោយពួកខ្មែរក្រហម។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ុយ រ៉េកុល ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់ នៃក្រសួងសុខាភិបាល បានប្រាប់ VOA ថា ករណីឆ្លង និងជំងឺគ្រុនចាញ់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានធ្លាក់មកត្រឹម៥,១២០០ករណីនាឆ្នាំ២០១៥។ ចំនួននេះគឺធ្លាក់ចុះ៩ភាគរយ បើធៀបនឹងរយៈពេលមួយឆ្នាំពេញនាឆ្នាំ២០១៤។ លោកបន្តថា អ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់ក៏ធ្លាក់មកនៅត្រឹម១០នាក់ បើប្រៀបធៀបទៅឆ្នាំ២០១៤ ដែលមានដល់ទៅ១៨នាក់នោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកវេជ្ជបណ្ឌិតរូបនេះ បានឲ្យដឹងផងដែរថា ជំងឺគ្រុនចាញ់ដែលមានប្រភេទសុំាទៅនឹងថ្នាំ បានឆ្លងរាលដាលយ៉ាងលឿនពីខេត្តមួយចំនួន ដែលនៅភាគខាងលិចប្រទេសកម្ពុជាទៅភាគឦសាន្តនៃប្រទេសនេះ រួមទាំងខេត្តរតនៈគីរី និងមណ្ឌលគីរីជាដើម។
«នៅក្នុងនេះ យើងបានធ្វើការកំណត់តាមរយៈការសិក្សា ដែលយើងធ្វើការអង្កេតតាមដានរហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១៣កន្លងមកនេះ។ កាលលើកមុនយើងបានកំណត់ថា ការសុំាថ្នំាហ្នឹងមានត្រឹមតែ៦ខេត្តទេ។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ វាមានការរីករាលដាលទៅកាន់បីខេត្តទៀត ឡើងទៅដល់៩ខេត្តឥឡូវនេះ»។
ជនចំណាកស្រុក ដែលធ្វើដំណើរពីតំបន់មួយទៅតាមតំបន់ច្រើនទៀតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺជាភ្នាក់ងារមួយដ៏សកម្ម ដែលចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់ និងធ្វើឲ្យភាពសុំានៃជំងឺទៅនឹងថ្នាំកាន់តែខ្លាំងឡើង ពេលដែលពួកគាត់មិនបានប្រើប្រាស់ថ្នាំតាមវេជ្ជបញ្ជា ឬឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។ នេះបើតាមការឲ្យដឹងរបស់លោក ហ៊ុយ រ៉េកុល។
ក្នុងរបាយការណ៍មួយដែលចេញផ្សាយដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) កាលពីខែកញ្ញាកន្លងទៅនេះ បានបញ្ជាក់ថា ការប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រភេទអាតេម៉ីសានិន(Artemisinin) លាយនឹងថ្នាំផ្សេងទៀត នៅតែជាពិធីតែមួយគត់អាចជួយឲ្យមានការកម្ចាត់បរាសិត Plasmodium falciparum ដែលជាដើមចងនៃភាពសុំាថ្នាំនេះ។
ក៏ប៉ុន្តែ វិធានការនេះបានចាប់ផ្តើមបរាជ័យក្នុងការព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រភេទសុំាថ្នាំជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងក្នុងតំបន់។ អ្នកវេជ្ជសាស្ត្រជឿជាក់ថា ការវិវឌ្ឍរបស់បរាសិតជំងឺគ្រុនចាញ់នេះ គឺធ្វើឡើងនៅក្នុងអ្វី ដែលគេហៅថា K13 ដែលវាបានវិវឌ្ឍន៍ខ្លួនឯងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិ ហ៊ុយ រ៉េកុល នៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់ បានប្រាប់ VOA ថា ដោយហេតុនេះហើយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងដៃគូអភិវឌ្ឍនានា បានប្តូរថ្នាំដៃគូ ដែលប្រើជាមួយថ្នាំអាតេម៉ីសានិន (Artemisinin) ដែលជាថ្នាំតែមួយគត់ក្នុងការកម្ចាត់មេរោគគ្រុនចាញ់ក្នុងរយៈពេលបួនទៅប្រាំឆ្នាំ ដើម្បីទប់ទល់នឹងភាពសុំាថ្នាំនៃបរាសិត Plasmodium falciparum។
«ពាក្យបច្ចេកទេសយើងនិយាយថា គេរកឃើញត្រឹមតែប្រភេទ K13 ។ ឥឡូវនេះការវិវឌ្ឍរបស់ខ្លួនមេរោគនេះ គឺវារឹតតែលឿនទៅទៀត ដែលមានប្រភេទថ្មីទៅទៀតរហូតដល់៥២ គេហៅថា K52។ នេះបានន័យថា វាជាចំណុចមួយ ដែលយើងត្រូវប្រុងប្រយត្ន័ទាំងអស់គ្នា ថាការវិវឌ្ឍនៃបរាសិតនឹងមានការវិវឌ្ឍលឿន កាលណាបើយើងនៅប្រើថ្នាំដដែលៗលើសពី៥ឆ្នាំឡើងទៅ»។
លោក ស៊ីវ សុវណ្ណារត្ន័ ប្រធានការិយាល័យបច្ចេកទេសនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺគ្រុនចាញ់ បានឲ្យដឹងផងដែរថា កម្ពុជាបានប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្សំជាមួយអាតេម៉ីសានិន (Artemisinin) ចំនួនបីប្រភេទរួមមកហើយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៨ បានធ្វើការផ្លាស់ប្តូវាទៅវិញទៅមក។ ក៏ប៉ុន្តែលោកថា ថ្នាំដៃគូទាំងនោះចាប់ផ្តើមបរាជ័យក្នុងការកម្ចាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ ដែលមានភាពសុំាកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ នាពេលចុងក្រោយនេះ។
លោកបានលើកករណីថ្នាំដៃគូមួយប្រភេទ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា DHA Piperaquine ដែលបានប្រើប្រាស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជារហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០១៥ថា ជាបរាជ័យក្នុងការព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ ដែលមានភាពសុំានឹងថ្នាំ។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ គេរកឃើញថា អត្រាបរាជ័យរបស់ថ្នាំប្រភេទនេះបានកើនឡើងដល់៣០ភាគរយ ស្ទើរទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកជំនាញរូបនេះ បានឲ្យដឹងផងដែរថា កម្ពុជាសម្រេចប្តូរថ្នាំដៃគូរបស់ថ្នាំអាតេម៉ីសានិន (Artemisinin) ពីប្រភេទ DHA Piperaquine ទៅជា Artesunate mefloquine ដែលធ្លាប់ប្រើម្តងរួចមកហើយនាអំឡុងឆ្នាំ២០០៨។ ក៏ប៉ុន្តែ ការប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រភេទនេះបានចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់សារជាថ្មីនាចុងឆ្នាំ២០១៥កន្លងមកនេះ ដោយសារភាពយឺតយ៉ាវនៃការដឹកជញ្ជូន។
«អញ្ចឹងបច្ចុប្បន្ន ការសន្និដ្ឋានជារួមគឺការណ៍ដែលយើងចង់ containce artemisinin resistance (ទប់កុំឲ្យមានការសុំាថ្នាំ អាតេម៉ីសានិន) នេះគឺមិនអាចទៅរួចទេ ពីព្រោះវាមិនត្រឹមតែ Spread (រាលដាល) ទេ។ វាកើតឡើងខ្លួនវាទៀត។ អញ្ចឹងមធ្យាយតែមួយដើម្បី eliminate Drug Resistance (បំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រភេទសុំានឹងថ្នាំ) គឺមានន័យថា Elimate Malaria (បំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់)»។
បរាជ័យនៃការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រភេទសុំានឹងថ្នាំនេះគឺជាក្តីបារម្ភរបស់សកលលោក។ អ្នកជំនាញធ្លាប់បានព្រមានផងដែរថា ជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រភេទថ្មី និងការវិវឌ្ឍនៃភាពសុំាទាំងនេះអាចនឹងរាលដាលទៅដល់ប្រទេសមួយចំនួន នៅក្នុងតំបន់សាហារា (Saharan) នៃទ្វីបអាហ្វ្រិក ជាទីដែលអត្រាស្លាប់នៃជំងឺគ្រុនចាញ់មានកម្រិតខ្ពស់ដល់ទៅ៩០ភាគរយ។
អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បានបង្កើតផែនការយុទ្ធសាស្ត្រមួយ ដើម្បីកម្ចាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់ចេញពីបណ្តាប្រទេសក្នុងអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គឲ្យបានត្រឹមឆ្នាំ២០៣០។ ប្រទេសក្នុងតំបន់ដែលរួមមាន កម្ពុជា ថៃ ឡាវ និងប្រទេសមួយចំនួនផ្សេងទៀត បានទទួលស្គាល់ និងរួមចំណែកក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលអាចចំណាយទឹកប្រាក់ប្រហែលជាង៣ពាន់លានដុល្លារនេះផងដែរ។
ដោយឡែកនាចុងខែមករាកន្លងទៅ ប្រទេសកម្ពុជាក៏បានប្រកាសពីគម្រោងថ្នាក់ជាតិរបស់ខ្លួនរយៈពេល៥ឆ្នាំ ក្នុងការកម្ចាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់នេះ ដែលចំណាយថវិកាអស់ប្រមាណ១៤២លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ុយ រ៉េកុល បានឲ្យ VOA ដឹងថា ស្ថាបន័របស់លោកកំពុងតែរកមូលនិធិពាក់កណ្តាលផ្សេងទៀតពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានា ដើម្បីបំពេញផែនការយុទ្ធសាស្ត្រនេះ។
អ្នកជំនាញដដែលក៏បានបន្តថា ផែនការយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេល៥ឆ្នាំនេះគឺជាផ្នែកមួយរបស់ផែនការយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេល២៥ឆ្នាំ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នាឆ្នាំ២០១១ ហើយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងផ្តោតលើទិសដៅប្រាំចំណុច។
លោក ហ៊ុយ រ៉េកុល បន្តថា៖«ទី១ទាក់ទងនឹងការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល។ ទី២គឺការទប់ស្កាត់ភ្នាក់ងារ ដោយប្រើប្រាស់មុង ឬក៏វិធានការណ៍ បង្ការការចម្លងពីភ្នាក់ងារមូសផ្សេងទៀត។ ទី៣គឺទាក់ទងទៅនឹងការទប់ទល់ឱសថក្លែងក្លាយ។ ទី៤គឺពង្រឹងប្រពន្ធ័អង្កេតតាមដាន ហើយនិងទី៥គឺពាក់ព័ន្ធនឹងការពង្រឹងសុខភាព លើកកម្ពស់សុខភាពសហគមន៏»។
លោកថា ផែនការទាំងនេះត្រូវបានគេអនុវត្តដោយមានប្រសិទ្ធិភាពទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ហើយលោកក៏មានជំនឿថា ជំងឺគ្រុនចាញ់ប្រភេទដែលសុំាថ្នាំនេះនឹងត្រូវបានកម្ចាត់ចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ដូចជំងឺមួយចំនួនទៀតផងដែរ៕
