លោក ជូ ដាវី ជាផលិតករខ្សែភាពយន្តបារាំងមានដើមកំណើតខ្មែរអាយុ៣២ឆ្នាំ លោកបានត្រឡប់ទៅរស់នៅប្រទេសកម្ពុជាវិញក្នុងឆ្នាំ២០០៩។ ដោយពេញចិត្តនឹងការអភិវឌ្ឍដ៏ឆាប់រហ័សក្នុងរាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា លោក ដាវី បានផ្ដើមគំនិតផលិតខ្សែភាពយន្តមួយនិយាយអំពីជីវិតក្នុងសម័យទំនើបរបស់យុវជនខ្មែរ។ ជាលទ្ធផល ខ្សែភាពយន្តរបស់លោកដែលមានចំណងជើងថា "កោះពេជ្រ" ត្រូវបានដាក់បញ្ចាំងក្នុងមហោស្រពភាពយន្តទីក្រុងកានប្រទេសបារាំង ក្នុងខែឧសភាកន្លងទៅនេះ។ ខ្សែភាពយន្តនេះបានទទួលពានរង្វាន់ The French Screenwriter and Author Society នៃពានរង្វាន់ Semain de la Critique។ នាង ហឿន សុភ័ក្ត្រ នៃវីអូអេ បានសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទជាមួយលោក ជូ ដែលស្នាក់នៅប្រទេសបារាំង។ កិច្ចសន្ទនានេះរៀបរាប់ចាប់ពីដើមកំណើត និងការជំរុញទឹកចិត្តក្នុងការផលិតខ្សែភាពយន្តនេះ រហូតដល់ស្ថានភាពឧស្សាហកម្មភាពយន្តកម្ពុជា។ កិច្ចសម្ភាសរយៈពេលវែងនេះមានសេចក្ដីលម្អិតដូចខាងក្រោម។
តើលោកអាចណែនាំរូបលោកទៅកាន់ប្រិយមិត្តអ្នកស្តាប់វីអូអេបានទេ?
ខ្ញុំកើតនៅឆ្នាំ១៩៨៣ នៅប្រទេសបារាំង។ ឪពុកម្ដាយខ្ញុំជាជនជាតិខ្មែរ ពួកគាត់មករស់នៅប្រទេសបារាំងក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣។ ពួកគាត់សំណាងណាស់បានគេចផុតពីរបបខ្មែរក្រហមមករស់នៅប្រទេសបារាំងបាន២ឆ្នាំមុនរបបនេះកើតឡើង។ ខ្ញុំបានធំដឹងក្ដីនៅប្រទេសបារាំង។ តាមពិតទៅ ជីតាខ្ញុំជាផលិតករដ៏សំខាន់មួយរូបក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីសម័យនោះ។ គាត់ឈ្មោះ វ៉ាន់ ចាន់។ ខ្ញុំមិនបានដឹងរឿងគាត់ច្រើនទេ ព្រោះគាត់បានស្លាប់មុនជំនាន់ខ្មែរក្រហមទៅទៀត។ ចំពោះ រូបខ្ញុំ ទោះបីជាគ្រួសារខ្ញុំមិនចាប់អារម្មណ៍រឿងកុនក៏ដោយ ក៏ខ្ញុំចេះតែចង់ថតកុន ហើយក៏ចាប់ផ្ដើមផលិតកុនតាំងពីខ្ញុំនៅក្មេង។ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១០-២០១១ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមថតកុនឯកសារក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានឈ្មោះថា “ដំណេកមាស” ដែលរឿងនេះនិយាយអំពីការបាត់បង់នូវអនុស្សាវរីយ៍នៃវិស័យភាពយន្តខ្មែរមុនរបបខ្មែរក្រហម។ ចាប់តាំងពីខ្ញុំមករស់នៅប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ខ្ញុំបានចេញចូលរវាងប្រទេសបារាំង និងប្រទេសកម្ពុជាញឹកញាប់ ហើយខ្ញុំបានបញ្ចប់ការថតខ្សែភាពយន្តបែបប្រឌិតទី១របស់ខ្ញុំដែលមានឈ្មោះថា “កោះពេជ្រ” ដែលខ្សែភាពយន្តនេះនិយាយអំពីជីវិតយុវជនខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្នក្នុងសម័យទំនើប ហើយក៏ជាខ្សែភាពយន្តដែលខ្ញុំបានយកទៅដាក់បញ្ចាំងលើកទី១ក្នុងមហោស្រពភាពយន្តទីក្រុងកានដែរ។
តើអ្វីដែលជំរុញទឹកចិត្តលោកឲ្យផលិតខ្សែភាពយន្តនេះ?
បន្ទាប់ពីខ្សែភាពយន្តឯកសារមុនៗដែលខ្ញុំផលិតមក ខ្ញុំមានឆន្ទៈចង់ធ្វើអ្វីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងកម្ពុជាសម័យទំនើប ហើយជាពិសេសអំពីយុវជន។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មានការប្រែប្រួលច្រើនណាស់ គឺងើបពីសម័យខ្មៅងងឹត ដែលប្រទេសនេះបានរងការឈឺចាប់អស់រយៈពេលជាយូរ រហូតបានមកដល់សម័យថ្មីមួយដែលប្រទេសនេះកំពុងបោះជំហានយ៉ាងលឿនឆ្ពោះទៅរកភាពទំនើបទាន់សម័យ ហើយមើលទៅប្រជាជនជាច្រើនហាក់បីដូចជារីករាយនឹងការរីកចម្រើនទាំងអស់នេះ ជាពិសេសគឺយុវជនរំភើបនឹងការរីកចម្រើននេះយ៉ាងខ្លាំង។ ប្រជាជនកំពុងតែហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយរូបភាពនៃការរីកចម្រើន និងការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនានាពីមុខមាត់ថ្មី និងភាពទំនើបរបស់កម្ពុជា។ អីចឹងហើយ ខ្ញុំមានក្តីរំភើបក្នុងការផ្តិតយកស្ថានភាពបែបនេះណាស់។
រាល់ពេលខ្ញុំទៅកោះពេជ្រ ខ្ញុំឃើញមានយុវជនជាច្រើនបានជិះម៉ូតូដើរលេងមើលអគារដែលកំពុងសាងសង់ ពីព្រោះសំណង់នៅលើកោះនេះមិនទាន់សាងសង់រួចរាល់នៅឡើយទេ។ ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍នឹងទិដ្ឋភាពបែបនេះជាខ្លាំង។ ខ្ញុំចង់និយាយអំពី ទំនាក់ទំនងដ៏រឹងមាំរវាងយុវជនខ្មែរ ទាំងយុវជនដែលជិះម៉ូតូទៅលេងកោះពេជ្រ ទាំងយុវជនដែលជាកម្មករសាងសង់អគារនៅកោះពេជ្រ និងពាណិជ្ជកម្មនៃកម្ពុជាក្នុងសម័យទំនើបនេះ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាខ្ញុំសម្រេចចិត្តភ្លាមៗថា ខ្ញុំនឹងយកកោះពេជ្រជាកន្លែងថតរឿងនេះ។
ក្នុងរឿងនេះ អ្នកសំដែងសុទ្ធតែជាមនុស្សសាមញ្ញ ហេតុអ្វីបានជាលោកសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសអ្នកសំដែងក្នុងលក្ខណៈបែបនេះ?
គ្រាន់តែចាប់ផ្តើមគម្រោងថតកុននេះភ្លាម ខ្ញុំចង់ឲ្យការសំដែងមានលក្ខណៈធម្មជាតិពិតៗ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កន្លែងណាក៏យើងឃើញមានខ្សែភាពយន្តដែលមានការសំដែងបែបពន្លើសជ្រុល មិនសូវចូលតួ ដូចការសម្ដែងក្នុងរឿងល្ខោនក៏ថាបានដែរ។ ចំណែកខ្ញុំ ខ្ញុំចង់ថតអ្វីដែលមានលក្ខណៈធម្មជាតិពិតៗ ដូចថានៅពេលដែលយើងអង្គុយមើលរឿងហ្នឹងហើយ គឺយើងឃើញសាច់រឿងដែលធ្វើឲ្យយើងលាន់មាត់ថា “អ៊ូ! មើលទៅដូចស្ថានភាពស្រុកខ្មែរពេលបច្ចុប្បន្នអីចឹង!” ខ្ញុំជឿជាក់ថា ប្រសិនបើខ្ញុំរកបានតួសំដែងដែលមានប្រវត្តិដូចនឹងតួក្នុងសាច់រឿង និងដែលស្គាល់ស្ថានភាពផ្ទាល់របស់តួក្នុងសាច់រឿងដោយសារពួកគេធ្លាប់រស់នៅក្នុងស្ថានភាពដូចក្នុងសាច់រឿង មានគ្រួសារ និងអ្វីៗដែលទាក់ទងនឹងតួសំដែងក្នុងសាច់រឿងនោះ ខ្ញុំអាចនឹងបណ្ដុះបណ្ដាលពួកគេបន្ថែម ហើយយើងអាចធ្វើការជាមួយគ្នា ឲ្យពួកគេចូលតួបាន។
នោះគឺអ្វីដែលខ្ញុំគិត ហើយពេលនោះ ខ្ញុំក៏មិនដឹងដែរថាតើពួកយើងអាចជោគជ័យ ឬក៏អត់ ពីព្រោះការងារនោះលំបាកណាស់សម្រាប់ក្រុមខ្ញុំដែលត្រូវចំណាយពេល៤ ទៅ៥ ខែក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដើររកតួសំដែង ជួបយុវជន យុវនារីច្រើន ប្រហែលជាដល់រាប់រយនាក់ ហើយពួកយើងផ្ញើសារទៅពួកគេផង បញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេផង ដើម្បីឲ្យមកសាកល្បងសម្ដែងជ្រើសរើសតួ។ អ្នកខ្លះមិនមក ពីព្រោះថាពួកគេមិនដែលស្រមៃចង់ក្លាយជាតារាសំដែង អីចឹងហើយពួកគេមិនយល់ថា ហេតុអ្វីបានជាខ្ញុំចង់សម្ភាសពួកគេ។ និយាយទៅ ពួកគេមិនមានសម្រស់ ឬរូបរាងបែបតារា ដូចដែលយើងអាចចាត់ទុកថាតួសំដែងខ្មែរឡើយ ដូច្នេះហើយពួកគេក៏សម្ដែងការភ្ញាក់ផ្អើល។ ពេលខ្លះ ពួកគេសឹងតែមិនជឿខ្ញុំទៀតក៏មាន។
ដូច្នេះ ក្រុមខ្ញុំបានប្រើវិធីចិត្តសាស្ត្រគ្រប់យ៉ាងដើម្បីព្យាយាមពន្យល់ពួកគេអំពីអ្វីដែលខ្ញុំចង់ធ្វើ គឺបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេឲ្យមកជួបខ្ញុំ។ បន្ទាប់មក ក្រុមខ្ញុំបានជួបយុវជន យុវនារីរាប់រយនាក់ដើម្បីជ្រើសរើសតួសំដែង។ ពួកគេភាគច្រើនមិនហ៊ានសំដែងទេ ព្រោះពួកគេអៀនពេក ហើយម្យ៉ាងទៀត ការសំដែងសាច់រឿង វាពិបាកណាស់។
តែក្រោយមក ខ្ញុំក៏រកបានយុវជន យុវនារីមួយក្រុម ដែលមានទេពកោសល្យពីកំណើតក្នុងការសំដែង ហើយនេះជារឿងមួយដ៏អស្ចារ្យ។ ហើយបន្ទាប់មក ក្រុមខ្ញុំក៏បង្ហាត់សំដែងពួកគេអស់រយៈពេល៣ខែមុនពេលថត គឺហាត់សមខ្លីៗ បន្តិចម្ដងៗរាល់សប្ដាហ៍ រហូតដល់ពួកគេដាក់មនោសញ្ចេតនាក្នុងសាច់រឿងបាន។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា ពេលខ្ញុំជួបពួកគេនៅថ្ងៃថតដំបូង គឺពួកគេត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេច។ ពេលខ្ញុំឃើញការផ្លាស់ប្តូររបស់ពួកគេក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ៣ខែប៉ុណ្ណេះ វាគឺជារឿងដ៏អស្ចារ្យណាស់សម្រាប់ខ្ញុំ។
តើមានការលំបាកអ្វីខ្លះទាក់ទងនឹងការផលិត ការជ្រើសរើសតួសំដែង ទាំងខាងវប្បធម៌ និងខាងហិរញ្ញវត្ថុ?
ពិតណាស់ ការផលិត និងការដឹកនាំការផលិតភាពយន្ត គឺមានបញ្ហាប្រឈមជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ដល់អីចឹងយើងត្រូវត្រៀមខ្លួនឲ្យរួចរាល់ និងពុះពារផលិតឲ្យបាន។ ខ្ញុំចំណាយពេលនិពន្ធសាច់រឿងមួយនេះអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំ។ ខ្ញុំបាននិពន្ធច្រើនលើកច្រើនសារណាស់។ ហើយដើម្បីអាចរកថវិកាមកថតរឿងនេះបាន ចាំបាច់យើងត្រូវនិពន្ធសាច់រឿងឲ្យចប់សិន បន្ទាប់មកយើងត្រូវផ្ញើទៅម្ចាស់មូលនិធិផ្សេងៗ។ យើងអាចផ្ញើទៅស្ថាប័នផ្តល់មូលនិធិផ្សេងៗដូចជានៅទ្វីបអឺរ៉ុប និងអាស៊ីជាដើម ដែលក្រុមខ្ញុំបានទទួលថវិកាសម្រាប់ថតរឿងនេះ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងក៏អាចរកមូលនិធិពីស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍នានា ដូចជាទូរទស្សន៍បារាំង ឬអាល្លឺម៉ង់ ឬថវិកាឯកជនពីស្ថាប័នចែកចាយភាពយន្ត ប៉ុន្តែដាច់ខាតយើងត្រូវតែចេះបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេ។ ខ្លឹមសារសាច់រឿងដំបូង ខ្ញុំមើលទៅមិនពេញចិត្តទាល់តែសោះ ហើយក្រុមយើងក៏មិនបានទទួលថវិកាអ្វីឡើយ។ ដូច្នេះខ្ញុំត្រូវសរសេរសាច់រឿងជាច្រើនលើកច្រើនសារទៀត ហើយទីបំផុតក្រុមយើងក៏ទទួលបានថវិកាសម្រាប់ថត។ ដូច្នេះ ការងារនេះចំណាយពេលប្រហែលជា១ឆ្នាំពេញសម្រាប់សរសេរសាច់រឿង ហើយ១ឆ្នាំពេញទៀតសម្រាប់រៀបចំការថត។
វាជាបទពិសោធន៍ដែលយើងត្រូវរៀនសូត្រ ប៉ុន្តែយើងត្រូវតែពុះពាររាល់ថ្ងៃ។ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា ពេលលំបាកបំផុតនោះមិនមែនការត្រៀមរៀបចំទេ គឺពេលថតតែម្តង។ ក្រុមយើងបានចំណាយពេល៧សប្ដាហ៍ថតនៅប្រទេសកម្ពុជា កន្លែងដែលថតច្រើនជាងគេគឺ នៅកោះពេជ្រ ហើយយើងក៏ទៅថតនៅជនបទខ្លះដែរ គឺក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។ ក្រុមការងារថតយើងខ្ញុំ គឺចម្រុះ មានក្រុមខ្មែរ និងក្រុមបារាំង ដូច្នេះនេះគឺជារឿងមួយដ៏គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ដែលអាចឲ្យពួកគេស្គាល់ពីភាពខុសប្លែកគ្នារវាងវប្បធម៌ទាំងពីរ តាំងពីរបៀបរបបធ្វើការ និងបច្ចេកទេសថតក៏ខុសគ្នា។ វាជារឿងមួយដែលពួកយើងទាំងអស់គ្នាអាចដកស្រង់បទពិសោធន៍ពីគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការធ្វើការជាមួយគ្នា។ នេះជារឿងមួយគួរឲ្យរំភើបរីករាយខ្លាំងណាស់។ការណ៍ដែលយើងជួបការលំបាក និងឧបសគ្គនានាទាំងអស់នេះ យើងក៏មានភាពរំភើបរីករាយផងដែរ។ យើងថតខ្សែភាពយន្តផង សប្បាយផង។
តើលោកគិតថារឿងនេះនឹងជះឥទ្ធិពលអ្វីខ្លះដល់យុវជនខ្មែរបន្ទាប់ពីបានទស្សនារឿងនេះរួច?
ខ្ញុំមិនទាន់គិតដល់រឿងហ្នឹងសោះ ពីព្រោះមានតែយុវជនខ្មែរ៣រូបទេដែលបានមើលរឿងនេះ គឺតួសំដែងសំខាន់ទាំង៣នាក់ដែលបានមកពីកម្ពុជាដើម្បីចូលរួមមហោស្រពនៅទីក្រុងកានជាមួយខ្ញុំ និងអ្នកនិពន្ធនាយកខាងសិល្បៈ និងមិត្តភក្តិមួយចំនួនដែលចូលរួមផលិតខ្សែភាពយន្តនេះ ដែលខ្ញុំបានផ្ញើឲ្យពួកគាត់ជួយមើល។ ដូច្នេះ មែនទែនទៅ ខ្ញុំក៏ចង់ដឹងណាស់ដែរ។ មានគេធ្លាប់សួរខ្ញុំជាច្រើនលើកច្រើនសារហើយថា «ខ្ញុំចង់ផ្តាំផ្ញើអ្វីខ្លះដល់យុវជនខ្មែរជំនាន់ថ្មី?» ឬថា «ខ្ញុំរំពឹងអ្វីត្រឡប់មកវិញ?» ខ្ញុំចង់និយាយថា ខ្ញុំមិនចង់និយាយអ្វីទាំងអស់។ ខ្ញុំមិនរំពឹងចង់បានអ្វីទាំងអស់។ ខ្ញុំផលិតខ្សែភាពយន្តនេះ ពីព្រោះខ្ញុំឃើញអ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍សម្រាប់ផលិតជាខ្សែភាពយន្ត និងចែករំលែកជាមួយទស្សនិកជន ទាំងក្នុងស្រុក ទាំងអន្តរជាតិ។
ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ខ្សែភាពយន្តនេះ មិនមែនជារបស់ខ្ញុំទៀតឡើយ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំខ្លួនឯងក៏ចង់ឃើញការយល់ឃើញពីមនុស្សដទៃដែរ ជាពិសេស ខ្ញុំចង់ដឹងពីការយល់ឃើញពីក្មេងៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ពិតណាស់ហើយ ខ្ញុំចង់ដឹងថាតើពួកគេមើលឃើញសាច់រឿងរបស់ពួកគេក្នុងខ្សែភាពយន្ដនេះដែរ ឬទេ? និងថាតើពួកគេឃើញទិដ្ឋភាពដែលខ្ញុំថតហ្នឹង ត្រូវនឹងស្ថានភាពពិតជាក់ស្តែងដែរ ឬអត់? ប៉ុន្តែរឿងនេះ មិនមែនជារបស់ខ្ញុំទៀតទេ។ ឥឡូវនេះ ខ្ញុំត្រឡប់មកប្រទេសបារាំងវិញហើយ។ ខ្ញុំចង់សម្រាកមួយគ្រាសិន និងធ្វើការងារផ្សេងៗដើម្បីរៀបចំគម្រោងបញ្ចាំងរឿងនេះនៅប្រទេសបារាំង ហើយខ្ញុំចង់រៀបចំឲ្យបានឆាប់ៗក្នុងការដាក់បញ្ចាំង និងចែកចាយរឿងនេះក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយដល់ពេលនោះខ្ញុំនឹងដឹងហើយ។
តើលោកយល់យ៉ាងណាចំពោះស្ថានភាពឧស្សាហកម្មភាពយន្តរបស់ប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន?
ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា ខ្ញុំជាអ្នកប្រឡូកជើងថ្មីក្នុងវិស័យនេះនៅឡើយ។ ដូច្នេះ អ្វីដែលខ្ញុំអាចនិយាយបាន គឺតាមរយៈបទពិសោធន៍លើកដំបូងរបស់ខ្ញុំរស់នៅប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ហើយក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ពេលនោះមានការលំបាកខ្លាំងណាស់ក្នុងការស្វែងរកផលិតករភាពយន្តក្នុងទីក្រុង ជាពិសេសលំបាករកផលិតករវ័យក្មេងដែលផលិតភាពយន្តផ្ទាល់ខ្លួន។ ចូលដល់ឆ្នាំ២០១៦នេះ វាជារឿងអស្ចារ្យណាស់ នៅពេលយើងទៅលើកនេះ យើងឃើញយុវជនវ័យក្មេងជំនាន់ថ្មីផលិតភាពយន្តខ្នាតខ្លីដោយខ្លួនពួកគេផ្ទាល់ ខំហាត់រៀនដោយខ្លួនឯងតាមរយៈស្ថាប័ននានា ដូចជាក្រុមគណៈកម្មាធិការភាពយន្តខ្មែរ ឬ អង្គការBBC ឬ ក្រុមហ៊ុនឯកជននានា តួយ៉ាង ដូចជាក្រុមហ៊ុន៨០២ AD ដែលបង្កើតឡើងដោយផលិតករភាពយន្ត លោក សុខ វិសាល។ ស្ថាប័នទាំងអស់នេះហើយ រួមទាំង សមាជិកនៃក្រុមកុនខ្មែរកូនខ្មែរ និងក្រុមផ្សេងៗទៀត បាននិងកំពុងលើកស្ទួយឲ្យមានការសរសេរ ការផលិត និងការចាក់បញ្ចាំងភាពយន្តនានា។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ប្រាកដថា ក្នុងរយៈពេល៣ ឬ៤ឆ្នាំកន្លងមកនេះ វិស័យភាពយន្តមានការប្រែប្រួលទាំងផ្នែកបញ្ញាស្មារតី និងឆន្ទៈ។
ជាក់ស្ដែង លោក រិទ្ធី ប៉ាន់ គឺជាគំរូដ៏រឹងមាំបំផុតសម្រាប់យុវជន យុវតីយើង ហើយខ្ញុំគិតថាការទទួលស្គាល់ដែលគាត់ទទួលបានតាមរយៈខ្សែភាពយន្តរបស់លោកដែលមានចំណងជើងថា “កង្វះរូបភាព” នៅក្នុងកម្មវិធីពានរង្វាន់អូស្កា ហើយពេលនោះហើយដែលធ្វើឲ្យមនុស្សម្នាចាប់ផ្ដើមមើលឃើញថា “អូ! ប្រទេសកម្ពុជាអាចមានមុខមាត់ចូលរួមក្នុងកម្មវិធីអូស្កាបាន”។ ហើយវាជាពេលដែលក្តីស្រមៃបានក្លាយជាការពិតសម្រាប់មនុស្សម្នាជាច្រើន។ ដល់អីចឹង ទាំងអស់នេះហើយ បូកបន្ថែមនិងការងើបឡើងនៃរោងភាពយន្តផងនោះ ធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងច្រើន។ និយាយឲ្យត្រង់ទៅ នេះស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៅឡើយទេ។ ថ្មីៗនេះយើងឃើញមានផលិតករភាពយន្ត ដូចជាអ្នកស្រី សុទ្ធោ គូលីកា លោក ឆាយ បូរ៉ា និងលោក នាង កាវិច ក៏ធ្លាប់បានបង្ហាញភាពយន្តរបស់គេនៅបរទេសដែរ ប៉ុន្តែនេះគ្រាន់តែជាដំណាក់កាលដំបូងនៅឡើយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ តាមការយល់ឃើញរបស់ខ្ញុំ យើងក៏នៅមានសុទិដ្ឋិនិយមដែរ។ ខ្ញុំគិតថាក្នុងរយៈពេល២ឬ៣ឆ្នាំខាងមុខ យើងនឹងមានផលិតករភាពយន្តខ្មែរក្នុងស្រុកកាន់តែច្រើនឡើងៗ ដែលផលិត និងដាក់បញ្ចាំងក្នុងមហោស្រពភាពយន្តអន្តជាតិ។ ខ្ញុំហ៊ានភ្នាល់។
តើលោកអាចផ្ញើសារជំរុញលើកទឹកចិត្តផលិតករភាពយន្តខ្មែរថ្មីៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានដែរ ឬទេ?
បាទ បាន! ខ្ញុំនឹងព្យាយាម បើទោះជាខ្ញុំមិនសូវជាចូលចិត្តផ្តល់ដំបូន្មានប៉ុន្មានទេ ដោយសារតែខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាខ្ញុំនៅក្មេងនៅឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលដើរលេងជាមួយផលិតករភាពយន្តក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា ពេលខ្លះអ្វីដែលសំខាន់បំផុតគឺមិនមែនជារឿងបច្ចេកទេស មិនមែនរឿងរបៀបរបបប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនថត និងឧបករណ៍នានាទេ ពីព្រោះជាធម្មតាយើងអាចចំណាយពេលត្រឹម២សប្តាហ៍អី យើងអាចរៀនចេះប្រើម៉ាស៊ីនថតបានហើយ តែអ្វីដែលទាមទារឲ្យយើងចំណាយពេលសឹងតែ១ជីវិតដើម្បីរៀនឲ្យចេះនោះ ការយល់ឲ្យច្បាស់ពីភាសានៃការថតភាពយន្ត ភាសានៃវិស័យភាពយន្ត។ ដំបូន្មានរបស់ខ្ញុំ គឺសាមញ្ញណាស់ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាភាពសាមញ្ញបំផុតពេលខ្លះគឺជារឿងសំខាន់ណាស់ ហើយដំបូន្មាននោះគឺ ត្រូវមើលភាពយន្ត មើលហើយមើលទៀតៗ មើលទាល់តែយល់ ឲ្យដឹងច្បាស់ពីខ្សែភាពយន្តសំខាន់ៗ មិនត្រឹមតែខ្សែភាពយន្តអាមេរិកទេ សូម្បីតែភាពយន្តឥណ្ឌា អឺរ៉ុប និងភាពយន្ដផ្សេងៗទៀត យើងត្រូវមើល និងព្យាយាមស្វែងយល់ និងអានឲ្យដឹងអំពីខ្សែភាពយន្តទាំងនោះ។ យើងអាចស្វែងរកព័ត៌មានបានច្រើនណាស់តាមបណ្ដាញអ៊ីនធឺណិត ដូច្នេះយើងអាចអានព័ត៌មាន ដឹងច្រើនពីមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យខ្សែភាពយន្តមួយៗត្រូវបានគេចាត់ទុកជាខ្សែភាពយន្តសំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃវិស័យភាពយន្ត និងព្យាយាមស្វែងយល់ និងមើលវាម្តងហើយម្តងទៀត និងវិភាគខ្សែភាពយន្តមួយប្លង់ម្តងៗ ដូចយើងអានវិភាគសៀវភៅល្អៗអីចឹងដែរ។ មិនយូរមិនឆាប់ ទាំងអស់ហើយ ជាដំណើរការដែលយើងអាចសិក្សារៀនសូត្រឲ្យក្លាយទៅជាផលិតករភាពយន្ត។
ខ្ញុំមិនសូវជាមានជំនឿលើការរៀនថតកុននៅតាមសាលាប៉ុន្មានទេ ពីព្រោះខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់មិនបានចូលរៀននៅសាលាបង្រៀនថតភាពយន្តផង។ ពិតណាស់ ដែលថាសាលារៀនគឺសំខាន់ ប៉ុន្តែបើយើងមិនទាន់ទាំងមានសាលាបង្រៀនថតភាពយន្តផង ជាក់ស្តែងដូចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតែម្តង លើកលែងតែសាលារៀនអង្គការ PSE ដែលជាសាលាបង្រៀនថតភាពយន្ត ឬអង្គការនានាដែលមានបើកការបណ្ដុះបណ្ដាលមួយចំនួន។ ពេលយើងគ្មានសាលាបង្រៀនថតភាពយន្តអីចឹង យើងត្រូវតែពឹងលើខ្លួនយើងផ្ទាល់ ស្អីៗលើខ្លួនយើង។
តើលោកមានអ្វីបន្ថែមទៀតទេ?
ខ្ញុំសប្បាយរីករាយណាស់នូវអ្វីដែលកើតមានឡើងនៅទីក្រុងកានកាលពីសប្តាហ៍មុននេះ ពីព្រោះវាបង្ហាញពីមុខមាត់ថ្មីនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងសម័យទំនើបទៅឲ្យបរទេសឃើញ ហើយនេះគឺជាអ្វីដែលពិសេសខ្លាំងណាស់សម្រាប់ខ្ញុំ ពីព្រោះពេលខ្លះមនុស្សម្នាមិនបានដឹងពីអ្វីដែលកើតមានក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទាល់តែសោះ។ ពួកគេមើលភាពយន្ត និងអ្វីៗផ្សេងៗទៀត ហើយភាពយន្តដែលនិយាយអំពីប្រទេសកម្ពុជាមកដាក់ផ្សាយនៅបទេសក៏មិនមានច្រើនដែរ អីចឹងហើយនៅពេលដែលពួកគេបានមើលខ្សែភាពយន្តនេះ មានទស្សនិកជនមួយចំនួន បានមកជួបខ្ញុំ និងនិយាយដោយភ្ញាក់ផ្អើលថា “អូ wow! វាមិនដូចជាប្រទេសកម្ពុជាដែលខ្ញុំធ្លាប់គិតសោះ”។ សម្រាប់ខ្ញុំ មែនទែនទៅ នេះមិនមែនជាហេតុផលដែលខ្ញុំផលិតខ្សែភាពយន្តនេះទេ ប៉ុន្តែមតិយោបល់របស់ទស្សនិកជនបែបនេះ ធ្វើឲ្យខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ពីព្រោះជាក់ស្តែង រឿងនេះគឺជាមុខមាត់ និងរូបភាពពិតនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន ខ្ញុំមិនបានប្រឌិតទេ។
ដូច្នេះហើយ វាជារឿងមួយដ៏គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់ក្នុងការចូលរួមផ្លាស់ប្តូរមុខមាត់ប្រទេសកម្ពុជានៅបរទេស ដូចជាក្នុងពិធីមហោស្រពភាពយន្តទីក្រុងកាននេះជាដើម។ វាគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់ចំពោះខ្ញុំ ហើយរឿងនេះអាចនឹងផ្តល់គំនិតខ្លះៗដល់ផលិតករភាពយន្តនានា ផលិតករភាពយន្តក្នុងស្រុកឲ្យយល់ឃើញថា មានសាច់រឿងច្រើនណាស់នៅជុំវិញពួកគេដែលមានតម្លៃសម្រាប់ធ្វើឲ្យទៅជារឿងភាពយន្តដាក់បញ្ចាំង ហើយរឿងភាពយន្តទាំងអស់នោះមិនមែនគ្រាន់តែជាការស្រមើស្រមៃឆ្ងាយពីអ្វីដែលនៅជុំវិញពួកគេនោះឡើយ ពីព្រោះអ្វីដែលជំរុញទឹកចិត្តខ្ញុំឲ្យផលិតខ្សែភាពយន្តនេះ គឺក្មេងៗដែលខ្ញុំបានជួបក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សម្រាប់ខ្ញុំ ទាំងអស់នេះហើយគឺនាំឲ្យមានភាពជោគជ័យ និងគួរជាទីចាប់អារម្មណ៍បំផុត៕
ប្រែសម្រួលដោយ កោះ សុគន្ធី
