ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

ព័ត៌មានបែប​ពណ៌នានិងវិភាគ

ថ្ងៃច័ន្ទ ១១ ធ្នូ ២០២៣

ប្រក្រតីទិន
ខែ ធ្នូ ២០២៣
អាទិ. ច. អ. ពុ ព្រហ. សុ. ស.
២៦ ២៧ ២៨ ២៩ ៣០
១០ ១១ ១២ ១៣ ១៤ ១៥ ១៦
១៧ ១៨ ១៩ ២០ ២១ ២២ ២៣
២៤ ២៥ ២៦ ២៧ ២៨ ២៩ ៣០
៣១
អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ កំពុងអង្គុយត្បាញសំពត់ ក្នុងបរិវេណផ្ទះរបស់អ្នកស្រី នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ កំពុងអង្គុយត្បាញសំពត់ ក្នុងបរិវេណផ្ទះរបស់អ្នកស្រី នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)

ស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម — នៅលើ​តុ​ឈើ​មួយ​របស់​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​តួកគី​ប្រចាំ​កម្ពុជា នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ គឺជា​សូត្រ​ចាម​ដ៏​វែង​និង​ចម្រុះ​ពណ៌​ត្បាញ​ដោយ​ផ្ទាល់​ដៃ​របស់​ស្រ្តី​ជនជាតិ​ភាគតិច​ចាម​នៅ​កម្ពុជា។ នេះ​បើ​តាម​រូបថត​មួយ​ដែល​ត្រូវបាន​បង្ហោះ​នៅ​លើ​បណ្តាញ​សង្គម​កាលពី​ខែ​មីនា។ សូត្រ​ចាម​នេះ ​តំណាង​ឱ្យ​ការ​រស់​ឡើង​វិញ​និង​កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​អភិរក្ស​វប្បធម៌​និង​សិល្បៈ​តម្បាញ​របស់សហគមន៍​ចាម​ដែល​ស្ទើរ​តែសាបសូន្យ​ ក្រោម​ការ​ជួយ​ជ្រោមជ្រែង​ពី​គម្រោង​សូត្រ​ចាម​មួយ ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​វិទ្យាស្ថាន​ស្លឹករឹត។

ក្រោយ​ការ​ដួល​រលំ​នៃ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​កាលពី​ឆ្នាំ ១៩៧៩ អ្នក​រស់​រាន​មាន​ជីវិត​ដែល​ជា​ជនជាតិ​ភាគតិច​ចាម​ បាន​បាត់បង់​អ្វីៗ​ស្ទើតែ​ទាំងអស់​ដែល​ជា​ផ្នែក​ដ៏​សំខាន់​នៃ​អត្តសញ្ញាណ​របស់​ពួកគេ ក្នុង​នោះ​រួមទាំង​វប្បធម៌​និង​សិល្បៈ​ត្បាញ​សូត្រ​ចាម​ផងដែរ។ នៅ​ស្រុក​កោះសូទិន ខេត្ត​កំពង់ចាម មាន​តែ​ស្ត្រី​ចាម​ពីរបី​នាក់​ប៉ុណ្ណោះ​ ដែល​ចងចាំ​ខ្លះ និង​អាច​មាន​សមត្ថភាព​ផលិត​សូត្រ​បាន។

អង្គុយ​លើ​កី​តម្បាញ​មួយ​ អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ អាយុ ៥៤ ឆ្នាំ បាន​ប្រាប់​វីអូអេ​ថា​ អ្នកស្រី​បាន​ធ្លាប់​រៀន​ត្បាញ​សូត្រ​ពីម្តាយ​អ្នកស្រី​ កាល​ពេល​ដែល​អ្នកស្រី​នៅ​វ័យ​កុមារ។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ការ​ចង់ចេះ​ ចង់​ដឹង​ និង​រៀន​អំពី​តម្បាញ​សូត្រ​នេះ ត្រូវ​បាន​រលុប​ចេញ​ពី​ក្នុង​ចិត្ត​អ្នកស្រី​ គ្រា​ដែល​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ឡើង​កាន់​អំណាច​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

អ្នកស្រី​រៀបរាប់​ថា​ ក្រោយ​ពេល​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ដួល​រលំ​ទៅ​ អ្នកស្រី​បាន​ចាប់​ផ្តើម​រៀបចំ​សម្ភារៈ​តម្បាញ​ឡើង​វិញ​ បើទោះបីជា​មាន​ការ​លំបាក​ខ្លះៗ​ក្នុង​ការ​ស្វែង​រក​សម្ភារៈ​សម្រាប់​ការ​តម្បាញ​ក្តី។

អ្នកស្រី​ថ្លែង​ថា៖ «ពិបាក​តើស៎ យើង​មក​ដំបូង​អត់​មាន​ការងារ​ធ្វើ​ យើង​ធ្វើ​អី​ផ្សេងៗ​ទៅ​ រួច​ទៅ​ យើង​ចេះ​តែ​រក​ណោះ​តិច ណេះ​តិច​ល្មម​តែ​បាន​ប្រដាប់​ប្រដា​ហ្នឹង​មក​។ ព្រោះ​អី​ជំនាន់​ហ្នឹង​វា​ក្រ​វា​ខ្សត់​ វា​អត់​សូវ​មាន​ឈើ មាន​ជាង មាន​អី​ទេ»។

អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ អាយុ ៥៤ ឆ្នាំ ជាស្ត្រីចាមត្បាញសូត្រ ផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ឱ្យវីអូអេ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា​ ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ អាយុ ៥៤ ឆ្នាំ ជាស្ត្រីចាមត្បាញសូត្រ ផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ឱ្យវីអូអេ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា​ ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
ឧបករណ៍ និងសម្ភារៈសម្រាប់ការតម្បាញរបស់អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
ឧបករណ៍ និងសម្ភារៈសម្រាប់ការតម្បាញរបស់អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)

ស្រ្តី​ជា​អ្នក​តម្បាញ​រូប​នេះ​បន្ថែម​ថា​ អ្នកស្រី​ត្រូវ​ចំណាយ​ ២​ទៅ​៣​ឆ្នាំ ទម្រាំ​អ្នកស្រី​អាច​រក​ថវិកា​ដើម្បី​ទិញ​សម្ភារៈ​តម្បាញ​សូត្រ​បាន។ អ្នកស្រី​បាន​ចំណាយ​ពេល​មួយ​អាទិត្យ​ដើម្បី​ត្បាញ​សូត្រ​ឱ្យ​ហើយ​មួយ​ក្បិន ដោយមិន​រាប់​បញ្ចូល​ពេល​ដែល​ត្រូវ​ប្រើ​ដើម្បី​ធ្វើ​សូត្រ ជ្រលក់​ពណ៌ និង​រៀបចំសម្ភារៈ​ផ្សេងៗ​ឡើយ។

ក្នុង​សម័យ​ខ្មែរក្រហម​ពីឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់​ឆ្នាំ ១៩៧៩ អ្នកស្រី ម៉ាត់ រី ស្ត្រី​ជនជាតិ​ភាគតិច​ចាម​ម្នាក់​ទៀត​នៅ​ស្រុក​កោះសូទិន មាន​អាយុ​ប្រមាណ ១៣ ឆ្នាំ​ប៉ុណ្ណោះ។ ស្ត្រីចាម​វ័យ ៦២ ឆ្នាំ​ ដែល​មាន​កម្ពស់​ប្រហែល ១ម៉ែត្រ​៥០រូប​នេះ ក៏​បាន​រៀន​ពីវិធី​ត្បាញ​សូត្រ​ពី​ម្តាយ ​បើទោះបី​ក្នុង​ពេល​នោះកម្ពុជា​កំពុង​រង​ការ​ទម្លាក់​គ្រាប់​បែក និង​សង្គ្រាម​ក្តី។

អ្នកស្រី​ ម៉ាត រី បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​វីអូអេ​ថា៖ «ដល់​ពេល​ជំនាន់​ខ្ញុំ​ធំ ដូច​ថា​អាយុ​ខ្ញុំ ១៣ ១៤ [ឆ្នាំ] កប៉ាល់​ហោះ​ទម្លាក់​គ្រាប់​ផ្លោង​គ្រប់​អី​ហ្នឹង អត់​មាន​ពី​ណា​ធ្វើ​[ត្បាញ​សូត្រ]ទេ។ ហើយ​ដល់​ពេល​ហ្នឹង គេ​ចាប់​ផ្តើម​ត្បាញ​ខ្ញុំ​ក៏​ចេះ​ត្បាញ​ចេះ​អី ពេញ​មួយ​ភូមិ​ហ្នឹង ​ចេញ​ពី​ប៉ុលពត​ហ្នឹង​ធ្វើ​ហ្នឹង[ត្បាញ​សូត្រ]»។

ដោយ​សារ​តែ​ការ​ស្រឡាញ់​ចង់​ចេះ​ចង់​ដឹង និង​ចង់​ថែរក្សា​នូវ​សិល្បៈ​វប្បធម៌​របស់​ជនជាតិ​ចាម​ អ្នកស្រី​ ម៉ាត់ រី បាន​ខិតខំ​រៀន​សូត្រ​រហូត​អាច​ចេះ​ត្បាញ​សូត្រ​ចាម​ឡើង​វិញ។ អ្នកស្រី​បន្ត​ថា ការ​ត្បាញ​សូត្រ ការ​ចង​គោម និង​ការ​ជ្រលក់​ពណ៌​របស់​ជនជាតិ​ចាម​ គឺ​មិនមាន​ភាព​ខុស​ប្លែក​គ្នា​ពី​ការ​ត្បាញ​របស់​ខ្មែរ​ឡើយ។ អ្នកស្រី​លើក​ឡើង​ថា គោម​នៃ​សំពត់​សូត្រ​មាន​ច្រើន​ម៉ូត ប៉ុន្តែ​ដោយសារ​អ្នកស្រី​មាន​វ័យ​ចំណាស់​ ដូចេ្នះ​ការ​ចងចាំ​នៃ​គោម​ទាំងនោះ​ក៏​មិន​សូវ​ច្បាស់លាស់​ប៉ុន្មាន​ឡើយ។

អ្នកស្រី​ថ្លែង​ថា៖ «ក្បាច់​ពណ៌​ហ្នឹង​បងប្អូន​ខ្មែរ ក៏​ដូច​បងប្អូន​ចាម​ដែរ អត់មាន​អីខុស​គ្នា​ផង ពីព្រោះ​អី​បងប្អូន​ខ្មែរ​ក៏​ចូលចិត្ត​ពណ៌​ហ្នឹង​ដែរ។ ដូច​ថា​ខ្នាក់​ជើងម៉ា ខ្នាក់​ប៉ាវអ៊ី ហើយ​និង​ជណ្តើរ​បារាំង គេ​ហៅ​ជណ្តើរ​បារាំងៗ ផ្កា​គេ​ចង​ហ្នឹង​ណា ហើយ​និង​ផ្កា​រាំង​ ប៉ុន្តែ​ឥឡូវ​ដូច​ភ្លេច​អស់​ហើយ​មើល​ទៅ»។

វប្បធម៌​និង​សិល្បៈ​នៃ​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​ចាម​មាន​ប្រវត្តិ​ជា​យូរលង់​ណាស់​មក​ហើយ ក៏​ប៉ុន្តែ​ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ តម្បាញ​នេះ​ហាក់​មិន​សូវ​ទទួល​បាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​ពី​ក្មេង​ជំនាន់​ក្រោយនៅ​ឡើយ​ ដោយសារ​ពួកគេ​យល់​ឃើញ​ថា ​តម្បាញ​សូត្រ​ចាម​ត្រូវ​ការ​ចំណាយ​ពេល​យូរ​ ហើយ​មិន​សូវ​ទទួល​បានប្រាក់​ចំណេញដើម្បី​ទ្រទ្រង់​ជីវភាព​រស់នៅ​ឱ្យ​យូរ​អង្វែង​នោះ​ទេ។

អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ ​ថ្លែង​ថា៖ «ក្មេង​ជំនាន់​ក្រោយ​គេ​អត់​សូវ​ធ្វើ​ទេ ព្រោះ​អី​គេ​ទៅ​ធ្វើ​រោងចក្រ​បាន​ថ្លៃ​ជាង​។ ធ្វើ​អា​ហ្នឹង [ត្បាញសូត្រ] វា​អត់​សូវ​បាន​លុយ​ច្រើន​ ពួកគាត់​ថា​ធ្វើ​យូរ​បាន​លុយ​តិចពេក​ អ៊ីចឹង​គាត់​ខ្ជិល អត់​សូវ​ចាប់​អារម្មណ៍​ទេ ព្រោះ​អី​គេ​ធ្វើ​រោងចក្រ​ កន្លះ​ខែ​គេ​បើកៗ។​ រួច​យើង​ទម្រាំ​ធ្វើ​សម្ភារៈ ធ្វើ​ផ្កា​ ធ្វើ​អី ជ្រលក់​អី​វា​យូរ ទម្រាំ​បាន​មក​ត្បាញ»។

ទោះ​ជាយ៉ាងណាក្តី​ ស្រ្តី​តម្បាញ​សូត្រ​ចាមវ័យ​ចំណាស់​ ដូចជា​អ្នកស្រី ស្មាន ស្រីយ៉ះ និង​អ្នកស្រី ម៉ាត់ រី នៅ​តែ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ជនជាតិ​ភាគតិច​ចាម​ជំនាន់​ក្រោយ កុំ​ឱ្យបោះបង់​ចោល​នូវ​អ្វី​ដែល​ជា​ទំនៀម​ទម្លាប់​នៃ​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​ និង​ប្រពៃណី​នៃ​ជនជាតិ​ចាម។

អ្នកស្រី ម៉ាត់ រី អាយុ​ ៦២ ឆ្នាំ ជាស្ត្រីចាម​ត្បាញសូត្រ ផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ឱ្យវីអូអេ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា​ ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
អ្នកស្រី ម៉ាត់ រី អាយុ​ ៦២ ឆ្នាំ ជាស្ត្រីចាម​ត្បាញសូត្រ ផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ឱ្យវីអូអេ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា​ ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
យុវតី អូស្មាន នូតអៃនី អាយុ ១៤ ឆ្នាំ ផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ឱ្យវីអូអេ នៅ​ស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
យុវតី អូស្មាន នូតអៃនី អាយុ ១៤ ឆ្នាំ ផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ឱ្យវីអូអេ នៅ​ស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)

សម្រាប់​អ្នកស្រី ម៉ាត់ រី អ្នកស្រី​ចង់​បង្រៀន​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​ទៅ​ក្មេង​ជំនាន់​ក្រោយ ​ព្រោះ​អ្នកស្រី​ព្រួយបារម្ភ​ពី​ការបាត់បង់​អត្តសញ្ញាណ​នៃ​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​ ប្រពៃណី និងវប្បធម៌​របស់​ជនជាតិ​ចាម។

អ្នកស្រី​ថ្លែង​ថា៖ «អ៊ំ​ចង់​ត្បាញ​ចង់​ឱ្យ​ចៅ​រៀន បង្រៀន​ចៅ​ឱ្យ​ចេះ​ សូម្បី​តែ​យើង​មិន​ធ្វើ​ក៏​ដោយ យើង​ចេះ​ឱ្យ​វា​ចេះ​ការងារ​ហ្នឹង​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន អនាគត​ទៅ ​យើង​ក្រ​មើល​មិន​ឃើញ​ទេ»។

ហើយ​ក្តី​សង្ឃឹម​នេះ​របស់​អ្នកស្រី ម៉ាត់ រី កំពុង​ទទួល​បាន​ពន្លឺ ក្រោម​ការ​ជួយ​ជ្រោមជ្រែង​នៃ​គម្រោង​សូត្រ​ចាម ដែល​មាន​ឈ្មោះថា "Color of Memory" ឬ «ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ» របស់​វិទ្យាស្ថាន​ស្លឹករឹត ដែល​ត្រូវបាន​ស្គាល់​ថា មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា។

យុវតី អូស្មាន នូតអៃនី អាយុ ១៤ ឆ្នាំ បាន​ប្រាប់​វីអូអេ​ថា នាងចាប់​អារម្មណ៍​ក្នុង​ការ​រៀន​តម្បាញ​សូត្រ​ចាម ដោយសារ​តែ​ធ្លាប់​បាន​ឃើញ​សូត្រ​ដែល​លោក​យាយនាង​បាន​ត្បាញ។ អៃនី​ បន្ត​ថា នាង​ចង់​ចេះ​ត្បាញ​សូត្រ​ ដើម្បីជួយ​ថែរក្សា​ប្រពៃណី និង​វប្បធម៌​ជនជាតិ​ចាម​ដែល​នៅ​សេសសល់។

អូស្មាន នូត​អៃនី​ ថ្លែង​ថា៖ «ព្រោះ​វា​ជា​ប្រពៃណី​តាំង​ពី​ជីដូន​ជីតា​យើង​មក​ធ្វើ​ អ៊ីចឹង​ខ្ញុំ​ក៏​មាន​ចំណាប់​អារម្មណ៍​ចង់​ធ្វើ​វា ហើយ​ក៏​ចង់​ថែរក្សា​វា​ឱ្យ​ប្អូនៗ​ជំនាន់​ក្រោយ​ គាត់​កើត​មក​ឱ្យ​ឃើញ​ថា នេះ​ជា​ស្នាដៃ​ដែល​ជីដូន​ជីតា​យើង​បន្សល់​ទុក​តាំង​ពី​យូរ​លង់​ណាស់​មក​ហើយ»។​

នៅ​ក្នុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម ជនជាតិ​ភាគតិច​ចាម​ត្រូវ​បាន​គេ​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​ ជាមួយ​នឹង​ជនជាតិ​វៀតណាម​ និង​ជនជាតិ​ចិន​ ដោយ​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​សម្លាប់​មនុស្ស​យ៉ាង​ហោចណាស់ ១លាន ៧សែន​នាក់។ ក្នុង​នាម​ជា​អ្នក​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម សហគមន៍​ចាម​ក៏​ត្រូវ​បាន​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​ជិះជាន់​ខាង​សាសនា​ផង​ដែរ ដោយ​គម្ពីរកូរ៉ាន​របស់​ពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ដុត ហើយ​សមាជិក​សហគមន៍​បាន​បង្ខំ​ឱ្យ​បរិភោគ​សាច់​ជ្រូក​ថែម​ទៀត​ផង។

សំពត់សូត្រពណ៌ចម្រុះនេះត្រូវបាន​ត្បាញ​ដោយ​ស្ត្រីចាម​ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី ២០ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
សំពត់សូត្រពណ៌ចម្រុះនេះត្រូវបាន​ត្បាញ​ដោយ​ស្ត្រីចាម​ នៅស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម កាលពីថ្ងៃទី ២០ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០២៣។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
រូប​ភាពនេះ​បង្ហាញម៉ាក​របស់​គម្រោង​សូត្រចាម Color of Memory ឬ​ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ ដែល​ត្រូវបាន​ផ្តួចផ្តើម​ឡើង​ដោយ​វិទ្យាស្ថានស្លឹករឹត នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣។ (ទែន សុខស្រីនិត/វីអូអេ)
រូប​ភាពនេះ​បង្ហាញម៉ាក​របស់​គម្រោង​សូត្រចាម Color of Memory ឬ​ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ ដែល​ត្រូវបាន​ផ្តួចផ្តើម​ឡើង​ដោយ​វិទ្យាស្ថានស្លឹករឹត នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣។ (ទែន សុខស្រីនិត/វីអូអេ)

លោក ស៊ាង ចិន្តា ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​ប្រចាំ​ខេត្ត​កំពង់ចាម បាន​លើក​ឡើង​ថា គម្រោង​សូត្រ​ចាម​ ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ថា «ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ» ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា កាលពី​ឆ្នាំ ​២០២១ ដើម្បី​ស្តារ​សូត្រ ពណ៌ និង​លំនាំ​ តាម​រយៈ​ការ​ចងចាំ​របស់​អ្នក​រស់រាន​មាន​ជីវិត​ និង​ធ្វើ​ឱ្យ​វា​ក្លាយ​ជា​ការ​បង្កើត​ប្រាក់​ចំណូល​សម្រាប់​សហគមន៍​ចាម។

លោកថ្លែងថា៖ «ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ​ អ៊ីចឹង​មាន​ន័យ​ថា ​យើង​ចង់​ធ្វើការ​ស្រាវជ្រាវ​ថា​តើ​ប្រជាជន​ ឬ​បងប្អូន​រស់​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍​ហ្នឹង​ គាត់​ចងចាំ​នៃ​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​ហ្នឹង​ពណ៌​អី​ដែរ។ ហើយ​យើង​យក​ឱ្យ​គាត់​មក​ផលិត​ ឬក៏​យក​ឱ្យ​គាត់​មក​បង្កើត​ឡើង​វិញ​ ហើយ​ក៏​ជា​ការ​ថែរក្សា​មួយ​ទៅ​ដល់​វប្បធម៌ ប្រពៃណី ឬក៏​រចនាបថ​នៃ​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​របស់​បងប្អូន​ខ្មែរ-ឥស្លាម​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍»។

ក្រោយ​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ដួល​រលំ​ទៅ តម្បាញ​សូត្រ​ចាម​បាន​រង​នូវការ​បាត់បង់​ដោយ​សារ​កត្តា​មួយ​ចំនួន​ ដូចជា​កង្វះ​អ្នក​មាន​ជំនាញ​ច្បាស់លាស់​ក្នុង​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​ ពីព្រោះ​ពួកគេ​ទាំង​នោះ​បាន​បាត់បង់​ជីវិត​នៅ​ក្នុង​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​អស់​ទៅ​ហើយ។ ម៉្យាងទៀត​ កង្វះ​សម្ភារៈ​ និងទីផ្សារ​សូត្រ​ចាម​ ក៏​មិន​សូវទូលំ​ទូលាយ​ ជា​ហេតុ​ធ្វើ​ឱ្យ​ប្រជាជន​ក្នុង​សហគមន៍​សម្រេច​ចិត្ត​ឈប់​ធ្វើ​តម្បាញ​នេះ។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​កញ្ញា មីន សាណាស់ អ្នក​សម្រប​សម្រួល​គម្រោង​សូត្រ​ចាមនៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​ប្រចាំ​ខេត្ត​កំពង់ចាម។

កញ្ញា​ថ្លែងថា៖ «បញ្ហា​ប្រឈម​ទី ១ ​ពេល​ដែល​បង​ចុះ​មក ​គឺ​បង​ត្រូវ​ការ​ស៊ើបសួរ​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា ជា​ការ​ស្រាវជ្រាវ​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា ទម្រាំ​តែ​យើង​រក​ឃើញ​ចាស់ៗ​ ដែល​គាត់​ធ្វើ។ ប៉ុន្តែ​ចាស់ៗ​ដែល​គាត់​មាន​ជំនាញ​ពិត​ប្រាកដ​ គឺ​គាត់​បាន​បាត់បង់​ជីវិត​នៅ​ក្នុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម»។

អ្នក​សម្រប​សម្រួល​គម្រោង​សូត្រ​ចាម​នេះ​បន្ថែម​ថា នៅ​ក្នុង​សហគមន៍​ចាម​ ប្រជាជន​ភាគ​ច្រើន​ប្រកប​របរ​នេសាទ និង​ពឹង​ផ្អែក​ទៅ​កសិកម្ម​ដោយ​មាន​ជា​ការ​ដាំដុះ​បន្លែ និង​ផ្លែឈើ​ជាដើម។ ចំណែក​ឯ​ការ​ត្បាញ​សូត្រ​នេះ គឺជា​ការងារ​របស់​ស្ត្រី​សម្រាប់​ជា​ចំណូល​បន្ទាប់​បន្សំ​ក្នុង​គ្រួសារ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។

កញ្ញា មីន សាណាស់ ថ្លែងថា៖ «ក្រោយ​ពី​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​ក៏​គាត់​អត់​មាន​អី​ដែរ​ គឺ​គាត់​មាន​តែ​ធ្វើ​នេសាទ​ជា​ចម្បង​ហ្នឹង។ នៅ​ពេល​គាត់​នេសាទ​ហើយ​ គាត់​នៅ​នឹក​ឃើញ​ថា​ជីដូនជីតា​គាត់​បង្រៀន​ពី​ជំនាញ​របស់​គាត់ ត្បាញ​សូត្រ​សម្រាប់​ស្ត្រី អ៊ីចឹង​បាន​គាត់​ខំ​ប្រឹង​នេសាទ​ត្រី រកខ្ចៅ រកខ្យង ហើយ​សន្សំ​លុយ​ទិញ​ជា​គ្រឿង​ឈើ សន្សំ​ជា​សូត្រ​ ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​សូត្រ​ឡើង​វិញ»។

បន្ថែម​ពី​នេះ​ កញ្ញា​ក៏​លើក​ឡើង​ថា ពណ៌​សំលៀក​បំពាក់​របស់​ស្រ្តី​ជនជាតិ​ចាម​ត្រូវ​បាន​បែកចែក​តាម​ពណ៌​ផ្សេងៗ​ ដូចជាពណ៌​ខ្មៅ​សម្រាប់​ស្ត្រី​វ័យ​ចំណាស់​ និង​ពណ៌​បៃតង​សម្រាប់​ស្ត្រី​ក្រមុំ។

នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា លោក ឆាំង យុ បាន​លើក​ឡើង​ថា គម្រោង​សូត្រ​ចាម​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា The Color of Memory ឬ​ «ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ» ​ក្នុង​ន័យ​កំណត់​សម្គាល់​អត្តសញ្ញាណ​របស់​ជនជាតិ​ចាម​ ដោយ​មុន​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​ ជនជាតិ​ចាម​តែង​និយម​ស្លៀក​សំលៀក​បំពាក់​ពណ៌​ខ្មៅ ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ជនជាតិ​ចាម​ផ្លាស់​ប្តូរ​ពណ៌​នៃ​សម្លៀក​បំពាក់​របស់​ខ្លួន​ទៅ​ជា​ពណ៌​ចម្រុះ​ផ្សេងៗ​ដោយ​សារ​ពួក​គេ​ឆ្អែតឆ្អន់​នឹង​ការ​ស្លៀក​ពណ៌​ខ្មៅ​ក្នុង​របប​ខ្មែរ​ក្រហម។

លោក​ថ្លែងថា៖ «ហើយ​យើង​ត្រូវ​ទទួល​ថា ការ​ចង​ចាំ​វា​រសាត់ វាមក វាទៅ តាម​ចិត្ត​ចង់​របស់​វា អ៊ីចឹង​ពូ​គិត​ថា អ្វី​ដែល​សំខាន់​ពូ​ឱ្យ​គាត់​ចាំ​អំពី​ពណ៌​ ពីព្រោះ​ពណ៌​គឺជា​អត្ត​សញ្ញាណ​មួយ​ ពណ៌​ខ្មៅ​គឺ​ជា​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​ គឺជា​ពណ៌ដែលមាន​បំភ័យ​ យើង​ទោះ​បី​នៅ​ក្រោយ​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​ក៏​ដោយ»។

សំពត់សូត្រពណ៌​ខ្មៅ​ដែល​មាន​គោមជារូបថូផ្កានេះ ត្រូវបាន​ត្បាញ​ដោយ​ស្ត្រីចាម​ក្រោម​គម្រោង​សូត្រចាម Color of Memory ឬ​ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ ដែល​ត្រូវបាន​ផ្តួចផ្តើម​ឡើង​ដោយ​វិទ្យាស្ថានស្លឹករឹត នៅភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣។ (ទែន សុខស្រីនិត/វីអូអេ)
សំពត់សូត្រពណ៌​ខ្មៅ​ដែល​មាន​គោមជារូបថូផ្កានេះ ត្រូវបាន​ត្បាញ​ដោយ​ស្ត្រីចាម​ក្រោម​គម្រោង​សូត្រចាម Color of Memory ឬ​ពណ៌​នៃ​ការ​ចងចាំ ដែល​ត្រូវបាន​ផ្តួចផ្តើម​ឡើង​ដោយ​វិទ្យាស្ថានស្លឹករឹត នៅភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣។ (ទែន សុខស្រីនិត/វីអូអេ)
លោក ឆាំង យុ នាយកវិទ្យាស្ថាន​ស្លឹករឹត ដែល​ត្រូវបាន​ស្គាល់​ថា​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា ផ្តល់បទសម្ភាសន៍​ឱ្យ​វីអូអេ នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣។ (ទែន សុខស្រីនិត/វីអូអេ)
លោក ឆាំង យុ នាយកវិទ្យាស្ថាន​ស្លឹករឹត ដែល​ត្រូវបាន​ស្គាល់​ថា​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា ផ្តល់បទសម្ភាសន៍​ឱ្យ​វីអូអេ នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣។ (ទែន សុខស្រីនិត/វីអូអេ)

លោកបន្ថែមថា៖ «នៅ​ក្រោយ​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម​មនុស្ស​អត់​ហ៊ាន​ស្លៀក​ពាក់​ពណ៌​ខ្មៅ​ទេ ខ្លាច​គេ​ច្រឡំ​ថា​អាពត ហើយ​យើង​រស់​នៅ​ក្នុង​ខ្មៅ​ងងឹត​យូរ​ទៅ​យើង​ចង់​បាន​ពណ៌។ អ៊ីចឹង​បងប្អូន​ឥស្លាម​ដែល​ភាគ​ច្រើន​គាត់​ប្រើ​ពណ៌​ខ្មៅ គាត់​ឈប់​ប្រើ​ពណ៌​ខ្មៅ​គាត់​ខ្លាច គាត់​ខំ​ធ្វើ​ចេញ​ជា​ពណ៌​នេះ​ពណ៌​នោះ​ តែ​តាម​ពិត​ពណ៌​គាត់​ដំបូង​គាត់​ប្រើ​ពណ៌​ខ្មៅ​ទេ។ ពូ​ក៏​គិតថា​ គាត់​ប្រើ​ពណ៌​អី​ផ្សេងៗ​ដែរ​ អ៊ីចឹង​ពូ​ឱ្យ​គាត់​ថា ​ពណ៌​អី​ដែល​គាត់​ចាំ​ដែល​គាត់​គិតថា គាត់​ប្រើប្រាស់​នៅ​ក្នុង​តម្បាញ​របស់​គាត់​ពណ៌​អី​ខ្លះ ហើយ​រូបរាង​យ៉ាង​ម៉េច»។

លោក ឆាំង យុ បន្តថា គម្រោង​នេះ​ធ្វើ​ឡើង​ដើម្បី​ជួយ​បង្រៀន​ឱ្យ​ជនជាតិ​ចាម​ ជាពិសេស​អ្នក​ជំនាន់​ក្រោយ ឱ្យ​ចេះ​បង្កើត​ជំនាញ និង​ការ​រក្សា​សិទ្ធិ​ចុះ​បញ្ជី​ក្នុង​ក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម។ លោក​បន្ថែម​ថា ប្រទេស​តួកគី គឺជា​ប្រទេស​ទី ១ ​ដែល​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា​បាន​បោះទុន​ជំនួញ​ជាមួយ។

លោក​ថ្លែង​ថា៖ «ម៉្យាងទៀត​ក៏​យើង​បង្រៀន​បងប្អូន​សមាគម​ឥស្លាម​ចេះ​មាន​គំនិត​ជំនួញ​ដែរ​ ពីព្រោះ​ស្នាដៃ​របស់​យើង​ត្រូវតែ​ទទួល​ផល​បាន​តាម​សមត្ថភាព​របស់​យើង​ដែរ។ អ៊ីចឹង​គំនិត​ជំនួញ​នេះ ទោះបីជា​មាន​លក្ខណៈ​មិន​ផ្តល់​ផល​ប្រយោជន៍​ភ្លាមៗ​ ប៉ុន្តែ​ធ្វើ​ឱ្យ​បងប្អូន​សហគមន៍​ឥស្លាម​ចាប់​ផ្តើម​គិត​ថា បើ​ស្នាដៃ​គាត់​ គាត់​ត្រូវ​យក​ឈ្មោះ​ទៅ​ចុះ​នៅ​ក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម​ដែល​ការពារ​ផលិតផល​គាត់​ បើ​អ្នក​ណា​ចង់​ធ្វើ​ត្រូវ​ផ្តល់​តម្លៃ​ជូន​គាត់ ហើយ​ហ្នឹង​ក៏​ជា​វិធី​មួយ​ឱ្យ​គាត់​បង្កើន​ចំណូល​ខ្លួន​ឯង​ដែរ​ ហើយ​រក្សា​សិទ្ធិ​ដែរ»។

គេហទំព័រ​របស់​ទី​ភ្នាក់ងារ​សហប្រតិបត្តិការ​និង​សម្របសម្រួល​តួកគី ដែល​ហៅ​កាត់​ថា TIKA បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា នៅ​កម្ពុជា​មាន​តម្រូវ​ការ​សូត្រ​ចាម​ច្រើន ហើយ​ប្រាក់​ចំណូល​ពី​ការ​លក់​ផលិតផល​ជាមួយ​នឹង​គំរូ​ដែល​បាន​ជ្រើសរើស​ដើម្បី​ដាក់​នៅ​លើ​ទីផ្សារ​ នឹង​កាត់​បន្ថយ​បញ្ហា​សេដ្ឋកិច្ច​ដែល​គ្រួសារ​សហគមន៍​ចាម​ដែល​មាន​ចំណូល​ទាប កំពុង​ប្រឈម​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​កំពង់ចាម។ នៅ​ពេល​ដែល​គម្រោង​នេះ​ត្រូវ​បាន​បញ្ចប់ វា​នឹង​រក្សា​តម្លៃ​វប្បធម៌​របស់​សហគមន៍​ចាម​ឱ្យ​នៅ​គង់វង្ស និង​រួម​ចំណែក​ដល់​និរន្តរភាព​នៃ​ភាព​សម្បូរ​បែប​នៃ​វប្បធម៌​របស់​កម្ពុជា។

សម្រាប់​ស្ត្រី​ចាម​ដែល​ជា​អ្នក​ត្បាញ​សូត្រ​ ទាំង​ជំនាន់​ចាស់​និង​ជំនាន់​ថ្មី ពួកគេ​ត្រេកអរ​និង​ឱ្យ​តម្លៃ​លើ​កិច្ច​ប្រឹងប្រែង​ក្នុង​ការ​ស្តារ ថែរក្សា​និង​ពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ច​របស់​សហគមន៍​ចាម​ឱ្យ​កាន់តែ​ប្រសើរ​ឡើង តាមរយៈគម្រោង​សូត្រ​ចាម​ ដែល​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា​នេះ។ ហើយ​សម្រាប់​អ្នកស្រី ម៉ាត់ រី គម្រោង​នេះ​នឹង​ជួយ​រក្សា​ប្រពៃណី​ជនជាតិ​ចាម ហើយ​អាច​ឱ្យ​ជីវភាព​របស់​គ្រួសារ​អ្នកស្រី​ល្អ​ប្រសើរ​បាន​មួយ​កម្រិត​ទៀត។

អ្នកស្រី​ថ្លែង​ថា៖ «អ៊ំ​អរៗ ក្នុង​ចិត្ត​ខ្ញុំ​ថា អត់​បាត់បង់​ទេ ​ព្រោះ​អី​យើង​ធ្លាប់​ធ្វើ​តម្បាញ​ អត់​បាត់​បង់​ទេ​គេ​មក​រក​អ៊ីចឹង ហើយ​អត់​ងាយ​បាត់បង់​ទេ តម្រិះ​ហ្នឹង​យើង​ឱ្យ​ចៅ​យើង​រៀន​ទាល់​តែ​ចេះ។ អាច​មើល​ទៅ​ហ្នឹង ព្រោះ​ថា​ប្រសិន​បើ​យើង​ត្បាញ​លឿន បាន​លុយ​ច្រើន​ដែរ»៕

លោក David Siev អ្នកផលិតខ្សែភាពយន្តរឿង «Bad Axe» នៅ​ទីតាំង​ប្រារព្ធ​ពិធី​សម្ពោធរបស់សមាគមវាយតម្លៃភាពយន្ត Critics Choice Association នៃ​ភាពយន្តនិង​ទូរទស្សន៍​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​នៅ​សណ្ឋាគារ Fairmont Century Plaza ក្នុង​ទីក្រុង Century រដ្ឋ California កាលពី​ថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។
លោក David Siev អ្នកផលិតខ្សែភាពយន្តរឿង «Bad Axe» នៅ​ទីតាំង​ប្រារព្ធ​ពិធី​សម្ពោធរបស់សមាគមវាយតម្លៃភាពយន្ត Critics Choice Association នៃ​ភាពយន្តនិង​ទូរទស្សន៍​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​នៅ​សណ្ឋាគារ Fairmont Century Plaza ក្នុង​ទីក្រុង Century រដ្ឋ California កាលពី​ថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។

វ៉ាស៊ីនតោន — នៅ​ក្នុង​ប៉ុន្មាននាទី​ដំបូងរបស់​ខ្សែ​ភាព​យន្ត​ឯកសារ «Bad Axe» របស់​លោក David Siev ដែល​រៀបរាប់​ពី​រឿង​រ៉ាវតស៊ូ​របស់​គ្រួសារ​ចម្រុះជាតិសាសន៍គឺ ខ្មែរម៉ិកស៊ិក​អាមេរិកាំង ដើម្បី​រក្សាភោជនីយដ្ឋាន​របស់​ពួកគេក្នុងអំឡុង​ជំងឺរាតត្បាត​កូវីដ១៩​ បង្ហាញទិដ្ឋភាពឪពុករបស់​លោក ​ដែលកំពុង​កាប់​ឈើ​នៅថ្ងៃ​ដ៏ត្រជាក់​មួយ​។

លោក Chun Siev ​បានសួរ​ទៅកាន់កូនប្រុស​របស់​ខ្លួន​ថា៖ «ហេតុអ្វី​ឯងថត​គ្រប់យ៉ាង»?

លោក David ​Siev បានឆ្លើយ​ពេលកំពុងកាន់កាមេរ៉ាថត​ថា៖ «ខ្ញុំ​គ្រាន់​តែ​គិត​ថា ​វាជា​ពេលសំខាន់​មួយ​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នាពេល​នេះ។ ខ្ញុំ​គ្រាន់តែ​ចង់​ថត​គ្រប់​យ៉ាង​ដើម្បី​ទុក​ជា​ឯកសារ»។​

លោក David Siev ​ដែល​ជាអ្នក​ផលិត​ខ្សែភាព​យន្ត​ម្នាក់នៅបុរី​ញូវយ៉ក បាន​ត្រឡប់​ទៅ​ស្រុក​កំណើតនៅទីក្រុង Bad Axe ​នៃ​រដ្ឋ Michigan ​ពេល​ជំងឺ​កូវីដ១៩ បានចាប់ផ្តើមរាតត្បាត​ ហើយ​លោក​បានផ្តើម​ថតសកម្មភាព​គ្រប់​យ៉ាងនៅទីនោះ។ លោក​មិន​មានគម្រោង​ផលិត​ភាព​យន្ត​ឯកសារនោះ​ទេ ​ប៉ុន្តែពេល​នេះ​លោក​បាន​បង្កើត​ភាពយន្ត​មួយ ​ដែល​បច្ចុប្បន្ន​កំពុង​ត្រូវ​បាន​ចាត់ទុកថា ជាការ​ពណ៌នា​ដ៏ល្អ​បំផុត​នូវរយៈពេលដ៏​ផ្លាស់ប្តូរ​ខ្លាំង និងដ៏គ្រោះថ្នាក់​នាអំឡុងឆ្នាំ២០២០។​

លោក Brian Tallerico អ្នក​វាយតម្លៃភាពយន្ត​ម្នាក់​សម្រាប់គេហទំព័រ RogerEbert.com ​បានចាត់ទុក​ខ្សែ​ភាពយន្ត​របស់លោក David Siev ​ថា​ជា ​«ខ្សែ​ភាព​យន្ត​ដ៏​សំខាន់​ដែល​បង្ហាញ​ពីសម័យ​បច្ចុប្បន្ននេះ»។ ខ្សែ​ភាពយន្ត​នេះ​ត្រូវបានផ្តល់ពិន្ទុ ​១០០%​ លើផ្នែកទស្សនិក​ជន​ នៅ​លើគេហទំព័រ RottenTomatoes.com ​ដែលវាយតម្លៃលើគុណភាពរបស់ភាពយន្តនៅជុំវិញពិភពលោក ហើយ​ភាពយន្តបាន​ទទួល​ពានរង្វាន់ Audience Award​ ​នៅ​ក្នុងមហោស្រព​ខ្សែភាព​យន្ត South by Southwest។ កាលពី​ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ភាពយន្តនេះក៏​ស្ថិត​ក្នុងចំណោម​ភាព​យន្ត​ចំនួន​ ១៥​ ដែល​ត្រូវ​បាន​ជាប់ក្នុងប្រភេទ​ខ្សែ​ភាពយន្ត​ឯកសារសម្រាប់​ពានរង្វាន់ Oscar។ ​

ខ្សែ​ភាពយន្ត​ «Bad Axe» បង្ហាញ​ពី​គ្រួសារ​ចម្រុះ​ជាតិ​សាសន៍​ដ៏ជិតស្និទ្ធ​របស់​លោក David Siev ដោយ​ស្វែង​យល់​ពី​ភាព​តានតឹង​ច្រើន​ជំនាន់​រវាងការតស៊ូ​ដើម្បី​អ្វី​ដែល​ត្រឹម​ត្រូវ ​និង​ការព្យាយាម​ដើម្បីសម្របសម្រួលខ្លួន​ក្នុង​សង្គម និងថា​តើការតស៊ូឬការព្យាយាម​អាច​ជម្នះ​ការ​រើស​អើង​ជាតិសាសន៍​និង​ការ​ស្អប់​ខ្ពើមដែរឬយ៉ាងណា​។

នៅពេល​ដែល​ជំងឺកូវីដបានបណ្តាលឲ្យគ្រួសាររបស់លោក David Siev ​បង្ខំ​ចិត្តបិទភោជនីយដ្ឋាន Rachel’s Bar & Grill ហើយ​ត្រូវផ្លាស់ប្តូរ​អាជីវកម្ម​ លោក Chun ​Siev បាននិយាយនៅក្នុងខ្សែភាពយន្តនេះ​ថា ​វីរុស​នេះ​ធ្វើឲ្យ​លោក​ភ័យ​ខ្លាច​ជាង​របប​ខ្មែរ​ក្រហមទៅទៀត​ គ្រាដែល​លោក​នៅក្នុងវ័យជំទង់។ ការបិទអាវជីកម្ម​មិនមែន​ជា​ការប្រឈម​តែ​មួយ​ដែល​គ្រួសារ​នេះ​បាន​ជួប​ប្រទះ​ក្នុង​ខ្សែភាព​យន្ត​នេះនោះទេ។

នយោបាយ​និងការ​រើស​អើង ជា​ការ​គំរាម​កំហែងដ៏គ្រោះថ្នាក់​ស្មើ​គ្នា​មួយ​សម្រាប់​គ្រួសារ​និង​ភោជនីយដ្ឋានមួយនេះ ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្នុងសហគមន៍ជនបទ​មួយ​ដែល​មាន​ភ្លើង​ស្តុប​តែពីរគត់នៅផ្សារ Walmart ហើយ​ទង់ដែលសរសេរថា «លោក Trump ឆ្នាំ ២០២០» មានស្ទើរគ្រប់​ទីកន្លែង។

បាតុកម្ម Black Lives Matter ដែលបានផ្ទុះឡើងស្ទើរតែគ្រប់រដ្ឋនៅសហរដ្ឋអាមេរិក​កាលពី​ខែមិថុនា ​ឆ្នាំ២០២០ បន្ទាប់​ពី​ប៉ូលិសនៅ​ក្នុងទីក្រុង Minneapolis ​នៃរដ្ឋ Minnesota បានធ្វើឲ្យ​លោក George Floyd ​ស្លាប់ បាន​មក​ដល់​ទីក្រុង Bad Axe ​ហើយ​បងស្រី​របស់​លោក David ​គឺអ្នកនាង ​Jaclyn និង​អ្នកនាង​ Raquel ​បានសម្រេច​ចិត្ត​ថា​ ពួកគេ​មិន​អាច​នៅ​ស្ងៀម​នោះទេ។

ពួកគេ​បាន​ប្តូរ​រូបថត​គណនី​ Facebook របស់​ភោជនីយដ្ឋាន ទៅ​ជា​ពណ៌ខ្មៅ ហើយ​បានរៀប​ចំ​បដានានា​ដើម្បី​ចូល​រួម​បាតុកម្ម​នៅ​ក្នុង​ក្រុង។ ការធ្វើបែបនេះគឺ​ផ្ទុយ​ស្រឡះពីអ្វី​ដែល​ឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេ​ធ្លាប់​ធ្វើពីមុន។ អ្នកនាង Jaclyn ​បាននិយាយ​ថា ​រូបមន្តនៃភាពជោគជ័យរបស់គ្រួសារនាង​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​ដ៏​តូចនេះក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ​គឺ «ខំធ្វើ​ការ​ងាររបស់​អ្នក​ ហើយ​កុំ​ឈឺឆ្អាលខ្លាំងពេក»។

លោក Chun ​បាន​រួចជីវិត​ពី​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​ខ្មែរក្រហមកាលពីទសវត្សរ៍​ ១៩៧០​ ហើយ​បាន​ភៀសខ្លួនមកសហរដ្ឋអាមេរិក​កាលពីលោកនៅវ័យជំទង់។ លោក​និង​អ្នកស្រី Rachel ​បាន​ជួប​គ្នា​ នៅពេលអ្នកទាំងពីរនាក់​កំពុង​ធ្វើ​ការ​នៅ​ភោជនីយដ្ឋាន​មួយ ហើយ​បាន​ស្រឡាញ់​គ្នា​នៅពេល​អ្នក​ស្រីបានចូល​ហាត់តេខ្វាន់ដូរ​ដែល​លោក Chun ជាអ្នកបង្ហាត់។ ពួកគេ​បាន​បើក​ហាង​លក់​នំដូណាត់​ក្នុង​ទីក្រុង Bad Axe នៃរដ្ឋ Michigan។ អ្នកទាំងពីរ​មាន​កូន​បួន​នាក់​ ហើយបានបង្កើតគ្រួសារមួយដោយរស់នៅក្នុង​ផ្ទះ​ដែល​មាន​បន្ទប់​គេង​ពីរ មុន​នឹង​មានលទ្ធភាពបើក​ភោជនីយដ្ឋាននិងទិញ​ផ្ទះ​ថ្មី​មួយ។​

នៅពេល​ដែល​អ្នកស្រី Rachel ​ពិចារណា​ថា ​គួរ​តែ​ចូល​រួម​បាតុកម្ម Black Lives Matter ​ជាមួយ​កូនៗ​ឬ​យ៉ាង​ណា​ លោក Chun ​បាន​ធ្វើការព្រមាន។

លោក​បាន​សួរ​អ្នកស្រី​ Rachel ថា៖ «ហេតុអ្វី​នៅសុខៗ​អ្នក​ចង់ប្រថុយ ហើយ​ក្លាយជា​មុខ​សញ្ញា?»

ទោះ​យ៉ាង​ណាក្តី ​អ្នក​ស្រី​នៅ​តែ​ចូល​រួម។ ​នៅ​ក្នុង​បាតុកម្ម​ អ្នក​នាង Jaclyn ​បានស្រែកទៅ​កាន់បុរស​វ័យក្មេងដែលមានពាក់​របាំង​មុខ​បី​នាក់​និងបាន​បង្ហាញ​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​បាតុកម្ម​នោះប្រដាប់​ដោយអាវុធ។ អ្នកនាង​បាន​ចោទសួរ​ ខណៈប៉ូលិសកំពុងមើលមកអ្នកនាង​ថា៖ «តើ​ពួកគេ​បារម្ភ​ថា​នរណា​នឹង​បង្ក​ហិង្សា? បាតុករ​ ឬប៉ូលិស​ទាំងនេះ»។

អ្នកនាង​ Raquel ​បានចោទ​បុរស​ពាក់​របាំង​មុខ​ម្នាក់​ថា​បាន​ហៅ​អ្នក​នាង​ថាជា «ជនបរទេស» ហើយ​នាងនិង​អ្នក​នាង​ Jaclyn បានឌឺ​ពួកគេ​វិញថាបានប្រើពាក្យនេះដោយ​បញ្ចេញ​សំឡេង​ខុស។ បន្ទាប់​ពី​បាតុកម្ម​នោះ ពួកគេ​បាន​ងាកស្វែងរក​អត្តសញ្ញាណ​របស់​ពួក «ណាស៊ី» ពាក់របាំង​មុខ​ទាំង​នោះ។​

ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មក​ ជីវិត​ក្នុងក្រុងនេះបានវិល​ត្រឡប់​ទៅរកភាព​ធម្មតាវិញ។ អភិបាល​រដ្ឋ Michigan ​

អ្នកស្រី Gretchen Whitmer ​មកពីគណ​បក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​ បាន​លុប​ចោទបទបញ្ជា​ដែលឲ្យប្រជាជននៅ​ក្នុងផ្ទះចេញ ហើយ​ភោជនីយដ្ឋាន​ Rachel’s Bar & Grill បាន​ស្វាគមន៍​ភ្ញៀវ​ដំបូងៗ​របស់​ខ្លួន ​បន្ទាប់​ពី​រៀប​ចំ​ឲ្យមានកន្លែងភ្ញៀវ​អង្គុយ​នៅ​ខាងក្រៅ។ គ្រួសារ​ត្រកូល Siev ​បានរៀបចំពិធី​ខួប​កំណើត​និងពិធី​អបអរបញ្ចប់​ការ​សិក្សា​ជាមួយមិត្ត​ភក្តិ។ ភាព​រីករាយបានកើតឡើងជាថ្មីវិញនៅ​ទីក្រុង Bad Axe ដែលពោរពេញដោយសកម្មភាពកីឡា​វាយកូន​ហ្គោល កីឡា​បាល់ទះ និងមនុស្សម្នាអង្គុយលំហែកាយលើខ្នើយអង្គុយ​ធំៗ។

បន្ទាប់​មក ​ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០២០ បានមកដល់ ហើយខ្សែភាព​យន្ត​របស់លោក David Siev ឈាន​ដល់​ភាពងងឹតអាប់អួរ។

អតិថិជន​មួយ​ក្រុម​ដែលមក​ភោជនីយដ្ឋាន Rachel’s Bar & Grill បានតវ៉ាមិនព្រម​ពាក់​ម៉ាស់ ហើយ​បានប្រើ​ពាក្យ​សម្តី​មិន​គួរសម​ជាច្រើន​ មុន​នឹង​ចាកចេញ​បន្ទាប់​ពីប៉ូលិស​បានមកដល់។ ហើយនៅលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៍របស់​ភោជនីយដ្ឋាន បុស្តិ៍​ CNN បានផ្សាយព័ត៌មានអំ​ពី​កំណើន​នៃអំពើហិង្សាលើ​ជនជាតិ​អាស៊ី​នៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក។​

ក្រោយមក​លោក​ David ​Siev បាន​បញ្ចេញឈុត​ខ្លីៗ​សម្រាប់​ភាព​យន្ត​របស់​លោកដែលលោកបានថតអំពីគ្រួសារលោក ហើយ​ប្រតិកម្ម ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​គ្រួសារ​នេះ​ភ័យ​ខ្លាច។

សម្តី​ខឹង​សម្បាជាច្រើន​បានផុសពាសពេញគណនី Facebook ស្របពេលដែល​ភោជនីយដ្ឋាន​របស់គ្រួសារលោក David Siev ​ទទួល​បាន​សំបុត្រ​មួយ​ច្បាប់​ពី​អតិថិជន​ម្នាក់​ ដែលនិយាយ​ថា ​គ្រួសាររបស់គេ​នឹងឈប់​មក​ភោជនីយដ្ឋាន Rachel’s Bar & Grill ហើយ​ថា​ គ្រួសារ​ត្រកូល​ Siev​ គួរ​ត្រឡប់​ទៅ​កម្ពុជា​វិញ។

ភោជនីយដ្ឋានរបស់គ្រួសារនេះក៏បាន​ទទួល​ទូរសព្ទ​មួយ​ពី​បុរស​ពាក់​របាំង​មុខ​ម្នាក់​ ដែលបានមានវត្តមានក្នុង​បាតុកម្ម Black Lives Matter ​ដែល​ខឹង​សម្បា​ នៅពេល​ខ្លួន​ត្រូវ​បាន​បង្ហាញ​ក្នុង​ភាព​យន្ត​នោះ ​ដែល​បុរសនោះអះអាង​ថា ​មាន​របៀប​វារៈ​ប្រឆាំង​ការ​រើស​អើង​ជាតិ​សាសន៍។

ស្ត្រី​ម្នាក់ដែលស្ថិតនៅក្បែរ​បុរសដែលបានទូរសព្ទមក​នោះ​ បាន​និយាយតាម​ទូរសព្ទទៅកាន់អ្នក​ស្រី Rachel ក្នុងពេលដែលអ្នកស្រីនិងក្រុមគ្រួសារនៅជុំគ្នាក្នុងការិយាល័យ​របស់​ភោជនីយដ្ឋាន ថា អ្នកស្រី «កំពុង​ជីកផ្នូរ​កប់​ខ្លួនឯង»។​

អ្នកស្រី​ Rachel និយាយ​ថា អ្នក​នាង Jaclyn ​ដែល​ជាសមាជិក​ចេញ​មុខ​ខ្លាំង​ជាង​គេ​ក្នុង​គ្រួសារ ​នៅក្នុង​បាតុកម្ម Black Lives Matter ជា​គោលដៅ​ចម្បង​របស់​ពួកគេ។ ហើយអ្នកស្រីក៏​មើល​មក​កាមេរ៉ា។

អ្នក​ស្រី Rachel បាន​និយាយ​អំពី​ប្រតិកម្មចំពោះ​ឈុត​ខ្លីៗ​នៃ​ខ្សែ​ភាព​យន្ត​របស់​កូនប្រុស​អ្នកស្រីថា៖ «​ខ្ញុំ​ដឹង​ថា​រឿង​បែប​នេះ​នឹង​កើត​ឡើងភ្លាម​ៗ នៅ​ពេល​ដែល​មាន​ប្រតិកម្ម​ពី David។ David ឯងមិន​រស់​នៅ​ទីនេះទេ ឯងមិន​ដឹងអី​ទេ»។

ការ​ឆ្លើយ​តប​របស់​លោក Chun ​គឺការត្រៀម​អាវុធ។ លោកបាន​បង្រៀន​កូន​ស្រី​របស់​លោក​ពី​របៀប​ប្រើ​កាំភ្លើង និង​របៀប​រារាំងមិនឲ្យជនមិនស្គាល់មុខចូល​ផ្ទះ​របស់​ពួកគេ។

នៅពេល​អ្នកនាង Raquel បាននិយាយ​ថា ​ទំនងជាមាន​ឡាន​ដឹក​ទំនិញ​ពីរបានតាម​នាង​មកផ្ទះ​ បន្ទាប់​ពីនាងបាន​ចេញ​ពី​ធ្វើការ លោក Chun បានត្រៀម​ខ្លួន​ដោយ​កាន់​កាំភ្លើង​ក្នុង​ដៃ​ ហើយ​ប្រាប់​កូនស្រី​លោក​ឲ្យលាក់​ខ្លួន​ បើសិន​ជា​មាន​ការ​បាញ់​គ្នា។

បន្ទាប់ពី​បានរស់នៅ​ក្នុង​សហគមន៍ក្នុងក្រុង​ Bad Axe ច្រើន​ជាងពីរ​ទសវត្សរ៍​មក​នេះ ​គ្រួសារ​ត្រកូល Siev ​មិនច្បាស់ថាតើពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ស្វាគមន៍ក្នុង​អំឡុង​ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ ឬយ៉ាងណានោះទេ។

ហើយ​ការ​ព្រមាន​របស់​លោក Chun ប្រៀបដូចជា​ទំនាយ​មួយ។ គ្រួសារ​នេះ​កំពុង​ពិចារណា​ថា​តើ​ លោក David គួរ​តែ​ចេញផ្សាយភាព​យន្ត​នេះ ​ឬយ៉ាងណា ព្រោះពួកគេ​បារម្ភ​ថា​ ការ​បញ្ចាំង​ភាពយន្ត​នេះ​នឹង​បង្ក​ឲ្យ​មាន​ការ​ស្អប់​ខ្ពើម​ពី​សហគមន៍​នេះ​កាន់​តែច្រើនឡើង។​

អ្នកនាង Jaclyn បាននិយាយ​ថា៖ «ដរាបណា​គ្មាន​អ្នករងគ្រោះ ភាពយន្តនេះគួរតែចេញ។ ពាក្យ​សម្តី ការ​គំរាម​កំហែង សំបុត្រ​និង​សារនានា​ទាំង​នោះ ​គ្រាន់​តែ​ជា​វត្ថុ​ប៉ុណ្ណោះ។ បើសិន​ជាវាអាក្រក់អស់ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណឹង អ៊ីចឹង​ភាព​យន្ត​នេះ​សម​នឹង​ត្រូវបញ្ចាំង»។

ភាពយន្ត​ឯកសារ​នេះ​ត្រូវបាន​ចាក់បញ្ចាំង​លើក​ដំបូង​កាលពី​ខែ​មីនា​ ឆ្នាំ ២០២២ នៅ​មហោស្រពភាពយន្ត​ SXSW ​ហើយ​តាំង​ពីពេល​នោះមក ​គ្រួសារ​ត្រកូល Siev ​ទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ឥតឈប់ឈរ។ លោក David បងស្រី ​និង​ឪពុក​របស់​លោក ​បាន​លេច​មុខ​លើ​ប៉ុស្តិ៍​ទូរទស្សន៍​ MSNBC កាលពី​ខែ​វិច្ឆិកា ពេល​ដែល​ភាព​យន្ត​នេះ​ត្រូវបាន​បញ្ចាំង។ ស្ថានីយទូរទស្សន៍ ABC News និង​ស្ថានីយ​មួយ​នៅទីក្រុង Detroit ស្ថិត​ក្នុង​ចំណោម​ភ្នាក់ងារ​សារព័ត៌មាន​ជាច្រើន​ទៀត​ ដែលបានរាយការណ៍​អំពី​ភាពយន្ត​នេះ ហើយ​បានសម្ភាសន៍​សមាជិក​គ្រួសារ​ត្រកូល Siev។​

អ្នក​នាង Jaclyn ​ដែល​បានប្រកែកច្រើន​ជាមួយឪពុក​របស់​នាងក្នុង​ភាពយន្ត​នេះ បាន​ប្រាប់​អ្នកស្រី Alicia Menendez ពិធីករប៉ុស្តិ៍ទូរទស្សន៍ MSNBC ថា ​ឪពុកម្តាយ​របស់​នាងបានប្រដៅ​កូនៗ​ឲ្យ​ធ្វើ​អ្វី​ដែល​ត្រឹម​ត្រូវ​ ហើយតស៊ូ​មតិសម្រាប់​អ្នក​ដែល​គ្មាន​សំឡេង ទោះ​បី​ជា​ពួកគេ​មិន​យល់​ស្រប​គ្នាលើ​ពេល​វេលាក្នុងការធ្វើដូច្នោះក៏ដោយ។​

លោក Chun ​បាន​និយាយ​ថា ​បទពិសោធន៍​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ចាប់​ផ្តើម​ស្តាប់​កូនៗ​របស់​លោក ដែល​លោក​បានសរសើរ​ពី​ជំនាន់​របស់​ពួកគេថា​ បាន​ប្តូរទិដ្ឋភាព​នៃកា​របោះឆ្នោត​បន្ទាប់​ពី​អាណត្តិ​របស់​លោក Donald Trump។ ​

លោក David ​បាន​ប្រាប់​អ្នកស្រី Menendez ​ថា ​លោក​ចង់​បង្ហាញពី​ការ​ផ្លាស់ប្តូរសុបិនអាមេរិក​សម្រាប់​គ្រួសារ​ជន​អន្តោប្រវេសន៍​ ដែល​បាន​តស៊ូ​ដើម្បីកសាងជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន ​បន្ទាប់​ពីប្រឹង​ប្រែងធ្វើកិច្ចការលំបាកៗ​ជាច្រើន​ទសវត្សរ៍ដើម្បី​ចូល​ជាសមាជិកនៃ​សហគមន៍នានានៅសហរដ្ឋអាមេរិក។​

លោក David បានរៀបរាប់ពី​ឪពុកម្តាយ​លោកថា ជំនាន់ឪពុកម្តាយលោកផ្តោត​លើ​ស្ថិរភាព​ផ្នែក​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​ និង​ការ​បញ្ជូន​កូនឲ្យបានទៅរៀនដល់ថ្នាក់មហាវិទ្យាល័យ​។

លោក​បាន​ថ្លែង​ថា៖ «សម្រាប់ជំនាន់​របស់​យើង វា​បាន​ផ្លាស់ប្តូរ​និង​វិវឌ្ឍ​បន្តិច។ ពិត​ណាស់ ​វា​រួម​បញ្ចូល​ទាំង​អស់​ ប៉ុន្តែ​ឥឡូវនេះ​មាន​ធាតុផ្សំផ្សេង​ទៀត​ដែល​យើង​ចង់ឲ្យ​គេ​មើល​ឃើញ​អំពីជំនាន់យើង។ យើងចង់មាន​សំឡេង​ខ្លួន​ឯង។ យើង​ចង់ឲ្យ​បទពិសោធន៍​របស់​យើងត្រូវបាន​គេ​យល់ឃើញ​ថា​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​បទពិសោធន៍​របស់ពលរដ្ឋអាមេរិកាំង»។​

លោក​ថ្លែងទៀតថា៖ «យើងចង់​មាន​កិច្ច​សន្ទនា​បើក​ចំហ​អំពី​អ្វីទៅ​ជា​បទពិសោធន៍​របស់ពលរដ្ឋ​អាមេរិកាំង»។

ជាមួយ​នឹង​ភាពយន្ត​ឯកសារ​ Bad Axe នេះ ​លោក David Siev ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​គ្រួសារ​របស់​លោក ​ក្លាយ​ជា​ផ្នែកលើកទឹកចិត្តមួយនៃការ​សន្ទនា​បែបនេះ៕

ប្រែសម្រួល​ដោយកញ្ញា ទុំ ម្លិះ​

ព័ត៌មាន​​​​​​ផ្សេង​​​ទៀត

XS
SM
MD
LG