ថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា គឺជាទិវាជនភៀសខ្លួនពិភពលោក ដែលប្រទេសជាច្រើនជាពិសេសក្រុមជនភៀសខ្លូនធ្លាប់ប្រារព្ធពិធីនេះ ប៉ុន្តែនៅកន្លែងជាច្រើនត្រូវអាក់ខាន ដោយសារជំងឺកូវីដ១៩។
អតីតជនភៀសខ្លួនខ្មែរអាមេរិកាំងនៅតាមបណ្តារដ្ឋនានាក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលចងចាំពីការរំឭកទិវាជនភៀសខ្លួនពិភពលោកនេះ បានសម្តែងការអរគុណដល់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួននិង សហរដ្ឋអាមរិក ដែលបានផ្តល់ជីវិតដល់ពួកគេជាថ្មី កាលពីដើមទសវត្សរ៍ ១៩៨០ ក្រោយពេលដែលបានភៀសខ្លួនពីការកាប់សម្លាប់នៃរបបខ្មែរក្រហម និងសង្គ្រាមក្នុងប្រទេស ដែលបានភៀសខ្លួនមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត។
លោក ជា មាស អាយុ៥៦ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅស្រុកជើងព្រៃ ខេត្តកំពង់ចាម បច្ចុប្បន្នរស់នៅក្នុងទីក្រុងហ្វីឡាឌែហ្វីយ៉ា រដ្ឋភេនស៊ីលវីនៀ ចាប់តាំងពីមកដល់ទឹកដីអាមេរិក កាលពីដើមទសវត្សរ៍ ១៩៨០ ឆ្លងកាត់ជំរំ ខាវ អ៊ីដាង មួយឆ្នាំ។
«ចំពោះខ្ញុំៗថា នេះជាអាយុជីវិតទី២ ខ្ញុំមិនដឹងរកពាក្យអ្វីនិយាយអរគុណដល់អង្គការសហប្រជាជាតិទេទី១ ខ្ញុំបាត់បង់អស់សមាជិកក្រុមគ្រួសារ បាត់បង់ឪពុកជាជំហរ ជាមេគ្រួសារ មិនដឹងថាទៅលិចទៅកើត ដូចនៅក្នុងកណ្តាលសមុទ្រអីចឹង បាននៅជំរំហ្នឹង គេតម្រែតម្រង់ទៅ ក៏បានចេះពីហ្នឹងមកបន្តិចៗរហូតមកដល់ឥឡូវហ្នឹង»។
លោកបានកសាងជីវិតថ្មីនិងគ្រួសារលោក ក្រោយរយ:ពេលជាង ៤០ឆ្នាំ លើទឹកដីអាមេរិក ហើយបានថ្លែងថា លោកបានដាក់ពាក្យទៅកាន់ប្រទេសជាច្រើន តែទីបំផុតអាមេរិកបានយកលោកមក។
«តែអាមេរិកសម្រេចជ្រើសរើសខ្ញុំ អីចឹងខ្ញុំក៏សូមអរគុណនូវអាយុទី២ ដែលបានរស់រាន ហើយក៏កើតជីវិតថ្មីមួយទៀត នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកនេះ»។
ក្រៅពីការរៀបរាប់អំពីការលំបាកឆ្លងកាត់សង្គ្រាមជីវិតក្នុងជំរំ នៅជាយដែនថៃផងនោះ លោក ជា មាស បានព្រាត់ប្រាស់សាច់ញាតិ និងចាកចោលស្រុកកំណើត។ ឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍នេះ លោកបានបួងសួង និងទទូចដល់អ្នកនយោបាយខ្មែរប្រកាន់ការពិភាក្សាគ្នា និងបញ្ចៀសសង្គ្រាម ដែលនាំមកនូវការបែកបាក់មនុស្សដែលជាទីស្រឡាញ់។
«ហើយខ្ញុំសូមបួងសួងថា កុំឲ្យមានបញ្ហាហ្នឹង ពីព្រោះថាការព្រាត់ប្រាស់ ការវិនាសអាយុជីវិត ទ្រព្យសម្បត្តិ ការបាត់បង់មិត្តភក្តិ នេះមិនមែនជារឿងលេងសើច នៅក្នុងជីវិតទេ វាជាការបាត់បង់រហូត»។
លោក សារ៉ាយ យន់ អាយុ៦៥ឆ្នាំ ជាជនភៀសខ្លួនម្នាក់ដែរ កំពុងរស់នៅក្នុង ទីក្រុងតាកូម៉ា រដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោន បានរៀបរាប់ពីរងការចោទប្រកាន់ថាជាខ្មែរក្រហមនោះ ក៏បានបង្ខំឲ្យលោកត្រូវចាកចេញពីស្រុកកំណើត នៅស្រុកស្រីស្នំ ខេត្តសៀមរាប ទៅកាន់ជំរំលំពុក ខេត្តសូរិន ប្រទេសថៃ កាលពីដើមឆ្នាំ ១៩៨០។
លោកបានចេញមកសហរដ្ឋអាមេរិកតាមរយ:ជំរំនៅប្រទេសហ្វីលីពីន ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន ដែលបានផ្គត់ផ្គង់គ្រប់បែបយ៉ាង ទាំងទីជម្រកស្បៀងអាហារ សុខភាពជាដើម។
«ខ្ញុំអបអរណាស់អរគុណដល់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលអនុញ្ញាតឲ្យបងប្អូនខ្មែរយើងខ្ញុំ និងគ្រួសារខ្ញុំ បានមករស់នៅលើទឹកដីថ្មី អរណាស់ មានអំណរ មានចិត្តរីករាយគឺរីករាយក្នុងជីវិត ដែលបានមកឃើញប្រទេសមួយ ដែលមានការរីកចម្រើន ផ្នែកសិក្សាអប់រំ និងរីកចម្រើនទាំងអស់»។
លោក សារ៉ាយ ដែលបានរៀបរាប់ពីការលំបាកក្នុងសង្គ្រាម និងជីវិតជាជនភៀសខ្លួនបានមកដល់ទឹកដីអាមេរិក ហើយចាប់ផ្តើមកសាងគ្រួសារ កាលពីឆ្នាំ ១៩៨១ ជាមួយនឹងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកចំនួន ៧នាក់ និងអ្នកភូមិប្រមាណ ២០០នាក់។ លោកបានស្នើឲ្យអ្នកនយោបាយកម្ពុជា គោរពកិច្ចព្រមព្រៀងសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស ដោះស្រាយបញ្ហារួមគ្នាជាខ្មែរ នាំមកនូវសន្តិភាពពិតប្រាកដ និង ចៀសវាងសង្គ្រាមព្រាត់ប្រាស់ និងស្លាប់ជីវិតមនុស្ស។
«ការដែលប្រាថ្នាមិនឲ្យមានសង្គ្រាមយើងមកដល់ឃើញប្រទេសមួយ ឃើញមានការរីកចម្រើនជាពិសេសមានសន្តិភាព មានឯករាជ្យសព្វបែបយ៉ាង ដូចនេះយើងមិនចង់ឲ្យប្រទេសយើងមានសង្គ្រាមទេ»។
ជនភៀសខ្លួនខ្មែរជាច្រើនសែននាក់ ដូចជាជាតិសាសន៍ផ្សេងៗទៀតក្នុងពិភពលោកដែរ បានមករស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត ក្រោយពីសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងប្រទេស កាលពីទសវត្សរ៍ ១៩៨០ ដែលនាំឲ្យមានវិនាសកម្ម និងការកាប់សម្លាប់ជីវិតមនុស្ស ជាង ១លាន ៧សែននាក់ ហើយក្រុមគ្រួសារជាច្រើនបានវិនាសព្រាត់ប្រាស់ក្រុមគ្រួសារ ឪពុកម្តាយ បងប្អូនសាច់ញាតិជាច្រើន។
បើតាមរបាយការណ៍ជនភៀសខ្លួនរបស់ អ.ស.ប បានឲ្យដឹងថា ជនភៀសខ្លួនក្នុងពិភពលោកថ្មីមានចំនួនជិត ១០លាននាក់ ដែលរត់ភៀសខ្លួន ដោយសារការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងសង្រ្គាមកាលពីឆ្នាំ២០១៩។ ចំនួននេះបានបង្កើនជនភៀសខ្លួនសរុបក្នុងពិភពលោកដល់ទៅជិត ៨០លាននាក់ ដែល អ.ស.ប ទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួនចាត់ទុកថា ជាក្តីបារម្ភដ៏ធំធេង។
នៅក្នុងសុន្ទរកថា កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ អំពីជនភៀសខ្លួនលោកអគ្គលេខាធិការ អ.ស.ប Antonio Guterres បានជំរុញឲ្យមានការគាំទ្រដល់ជនភៀសខ្លួន ដែលកំពុងកើនឡើង ជាពិសេសក្នុងពេលមានការឆ្លងរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩។
លោកបានថ្លែងតាមខ្លឹមសារដើមថា៖ «នៅក្នុងឱកាសប្រារព្ធទិវាជនភៀសខ្លួនពិភពលោក យើងសច្ចាថា នឹងធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងតាមសមត្ថភាពរបស់យើង ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដែលនាំឲ្យចំនួនជនភៀសខ្លួនកើនឡើងយ៉ាងរន្ធត់នេះ»។
លោកអគ្គលេខាធិការបានសម្តែងសមានចិត្តអរគុណដល់ប្រទេសនានា និងសហគមន៍នានាដែលទទួលជនភៀសខ្លួនដោយចិត្តសប្បុរសធម៌ និងមនុស្សធម៌ ទោះជាមានការប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខក្តី។
លោក អ៊ិន សួន អាយុ៦៦ឆ្នាំ ខ្មែរអាមេរិកាំងក្នុងទីក្រុងអូកលែន រដ្ឋកាលីហ្វ័ញ៉ា បានមកដល់សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីចុងឆ្នាំ ១៩៨២ ហើយលោកបានរស់នៅក្នុងជំរំលំពុក ខេត្តសូរិន មួយរយ:ពេលខ្លី។
លោកបានថ្លែងថា លោកបានចាកចេញពីស្រុកកំណើតក្នុងឃុំស្វាយចេក ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ លោកថា អ.ស.ប និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានជួយយកជនភៀសខ្លួនខ្មែរយ៉ាងច្រើន ព្រមទាំងរូបលោកផងពីជំរំជនភៀសខ្លួនមក ដែលកាលនោះមានទុក្ខវេទនារស់នៅតាមជាយដែន។
«ខ្ញុំមានការអរគុណជាពិសេស អ.ស.ប និងសហរដ្ឋអាមេរិកនេះឯង»។
លោកថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះដោយយោងថា ទាំងលោកនិងជនភៀសខ្លួនទាំងនោះ គឺពេលនោះសុំតែរស់ជីវិតទេ ដោយសារការគេចពីការសម្លាប់របស់ខ្មែរក្រហម និងការរងទុក្ខវេទនា ពេលវៀតណាមចូលឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជាពេលនោះ ដើម្បីវាយបន្តសង្គ្រាមបណ្តេញក្រុមខ្មែរក្រហម។
«គឺខ្មែរក្នុងពេលនោះសុំតែម៉ារួចខ្លួនទេ ការពិតមិនដឹងថា អង្គការសហប្រជាជាតិប្រទេសទី៣ ប្រទេសអភិវឌ្ឍទាំងឡាយហ្នឹង យកប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហ្នឹង បានមករស់នៅប្រទេសទី៣ ដូចសព្វថ្ងៃហ្នឹងទេ»។
លោកថា ទិវាប្រចាំឆ្នាំដែលមានការចូលរួមប្រារព្ធពីពលរដ្ឋខ្មែ រនិងពលរដ្ឋអាស៊ីជាច្រើនពាន់នាក់នោះ នៅតំបន់អូកឡែនឆ្នាំនេះ អាចនឹងមិនបានប្រារព្ធជុំគ្នាដូចសព្វមួយដងទេ ដោយសារជម្ងឺកូវីដ១៩៕
