ប្រាំថ្ងៃក្រោយពីការបោះឆ្នោតជាតិនៅប្រទេស Mozambique ការច្របូកច្របលកើតឡើង ខណៈដែលលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតចេញមកយឺតជាងការរំពឹងទុក ដែលគណបក្សកាន់អំណាចទំនងជាចាញ់ឆ្នោតគណបក្សប្រឆាំង ហើយគណបក្សប្រឆាំងចោទប្រកាន់ថា មានការលួចបន្លំថ្វីបើមានការអះអាងពីអ្នកសង្កេតការណ៍ថា ការបោះឆ្នោតនោះជាទូទៅមានលក្ខណៈសេរី និងយុត្តិធម៌ក៏ដោយ។
ជនជាតិ Mozambique ចូលចិត្តនិយាយថា គ្មានអ្វីកើតឡើងយ៉ាងលឿនទេនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វ្រិកនៅជាប់មាត់សមុទ្រនេះ។
ការនិយាយបែបនេះទំនងជារាប់បញ្ចូលទាំងការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ដែលកំពុងចេញលទ្ធផលយឺតៗក្រោយពេលកំណត់ អស់រយៈពេល៥ថ្ងៃក្រោយការបោះឆ្នោត។ ដំបូងគេរំពឹងថា លទ្ធផលត្រូវចេញក្នុងពេល៧២ម៉ោងក្រោយការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃពុធ តែទោះជាការិយាល័យបោះឆ្នោតទាំងអស់ទំនងជាបានរាប់សន្លឹកឆ្នោតចប់សព្វគ្រប់ហើយក៏ដោយ តែការប្រកាសលទ្ធផលការបោះឆ្នោតនោះបានហួសយ៉ាងយូរក្រោយពេលកំណត់។
លទ្ធផលប៉ាន់ស្មានចេញនៅថ្ងៃច័ន្ទដោយក្រុមអ្នកវិភាគបង្ហាញថា គណបក្សកាន់អំណាចយ៉ាងយូរគឺគណបក្ស Frelimo ត្រូវគេប៉ាន់ស្មានថា នឹងឈ្នះទាំងក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីនិងការបោះឆ្នោតសភាដោយបានសំឡេងឆ្នោតប្រហែល៥៨%ក្នុងការបោះឆ្នោតមួយៗ។
ប៉ុន្តែការពន្យារពេលប្រកាសលទ្ធផលនិងបញ្ហាផ្សេងទៀត ល្មមនឹងធ្វើឲ្យលោក Afonso Dhlakama គូប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីស្រែកតវ៉ាអំពីការលួចបន្លំ។ គណបក្សប្រឆាំងរបស់លោកគឺគណបក្ស Renamo កំពុងចោទប្រកាន់ថា មានការលួចបន្លំ និងការលួចន្ថែមសន្លឹកឆ្នោតក្នុងប្រអប់ឆ្នោត ទោះជាយ៉ាងណាក្តីក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍មកពីសហភាពអឺរ៉ុប សហភាពអាហ្វ្រិក និងសហគមន៍អភិវឌ្ឍអាហ្វ្រិកខាងត្បូង និយាយថា ភាពមិនប្រក្រតីត្រូវគេដកចេញ ហើយការបោះឆ្នោតនោះជាទូទៅជាការបោះឆ្នោតសេរីនិងយុត្តិធម៌។
អ្នកសារព័ត៌មាន Mozambique គឺលោក Fernando Lima ជាអ្នកវិភាគនិយាយថា អ្វីដែលគួរកត់សម្គាល់នោះគឺថា ថ្វីបើលោក Dhlakama មានពាក្យបណ្តឹងក្តី ក៏លោកទាក់ទាញបានសន្លឹកឆ្នោតទ្វេរដងច្រើនជាងសំឡេងឆ្នោតដែលលោកទទួលបានកាលពីមុន ពេលលោកឈរឈ្មោះបេក្ខជនប្រធានាធិបតីនោះ។ លោក Lima និយាយថា កត្តាមួយដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះគឺការធ្លាក់ចុះនូវទំនុកចិត្តចំពោះគណបក្ស Frelimo ដែលទទួលបានសំឡេង៧៥% ទាំងក្នុងការបោះឆ្នោតសភា និងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី កាលពីឆ្នាំ២០០៩។
ការធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្ស Frelimo និងបរាជ័យរបស់គណបក្ស Renamo ដែលអាចកើតមាននេះ នឹងមិនធ្វើឲ្យគណបក្សណាមួយនៃគណបក្សទាំងពីរនេះសប្បាយចិត្តនោះទេ។ ប៉ុន្តែលោកនិយាយថា មានក្រុមមួយដែលទទួលបានផលប្រយោជន៍គឺអ្នកវិនិយោគទុន ដែលកំពុងសំឡឹងមើលធុនធានឧស្ម័នធម្មជាតិដ៏ច្រើនរបស់ប្រទេសMozambique។
ពាក្យបណ្តឹងមួយនៃពាក្យបណ្តឹងសំខាន់ៗរបស់គណបក្ស Renamo គឺថា គណបក្ស Frelimo ជាអ្នកក្តោបក្តាប់ធនធានទាំងនេះ។ លោក Lima និយាយថា បើលទ្ធផលនេះមិនផ្លាស់ប្តូរទេនោះ នោះកណ្តាប់ដៃរបស់គណបក្ស Frelimo លើធនធានទាំងនេះនឹងត្រូវចុះខ្សោយ។
«ខ្ញុំគិតថា លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនេះគឺជាលទ្ធផលល្អបំផុតរបស់អ្នកវិនិយោគទុន មានន័យថា គណបក្ស Frelimo ត្រូវជាគណបក្សឈ្នះឆ្នោត ប៉ុន្តែគណបក្សនេះមិនបានឈ្នះច្រើនទេ ដែលធ្វើឲ្យគណបក្សនេះ កាន់តែទន់ដៃ ហើយដែលនឹងបង្វំឲ្យគណបក្សនេះ បើកចំហជាងនេះធ្វើការពិភាក្សា និងធ្វើការចរចាជាមួយគណបក្សប្រឆាំង»។
ប៉ុន្តែដូចសព្វដងដែរ នៅក្នុងប្រទេសដែលហែកហួរដោយសង្គ្រាមស៊ីវិល១៦ឆ្នាំនោះ ការភ័យខ្លាចអំពីជម្លោះមានដក់ក្នុងអារម្មណ៍ជានិច្ច។ លោក Carlton Cadeado អ្នកវិភាគម្នាក់និយាយថា មនុស្សគ្រប់គ្នាតាមមើលមនុស្សម្នាក់គឺលោក Dhlakama ដែលបានដឹកនាំគណបក្ស Renamo តាំងពីពេលមានសង្គ្រាមស៊ីវិលបង្ហូរឈាមមកនោះ។
លោក Dhlakama និយាយនៅថ្ងៃសៅរ៍ថា លោកមិនមានចេតនាធ្វើឲ្យមានជម្លោះឡើងវិញទេ ប៉ុន្តែច្បាស់ណាស់ថា លោកគឺជាគន្លឹះនៃអ្នកធ្វើការសម្រេចចិត្តអំពីអនាគតរបស់ប្រទេស Mozambique។
«ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា យើងមានការរីកចម្រើនតាំងពីឆ្នាំ១៩៩២មក។ ការបោះឆ្នោតរបស់យើង គណបក្សនយោបាយរបស់យើង សង្គមរបស់យើង អង្គការរបស់យើងពិតជាចូលរួមក្នុងដំណើរការនយោបាយនេះ។ យើងគួរមានមោទនភាពអំពីរឿងនេះ។ តែជាការណ៍ពិតណាស់ យើងអាចមានការព្រួយបារម្ភ ពីព្រោះនៅពេលនេះ យើងមិនដឹងច្បាស់ថា តើគណបក្សនយោបាយនឹងចាត់វិធានការយ៉ាងណាទេ ជាពិសេសគណបក្ស Renamo។ នៅពេលនេះមិនមែនជាពេលសមហេតុផល ចាប់ផ្តើមសង្គ្រាមថ្មីនោះទេ។ មនុស្សគ្រប់ៗគ្នាចាំមើលគណបក្ស Renamo ទាំងស្រុងសកម្មភាពផ្ទៃក្នុងនិងសកម្មភាពខាងក្រៅ»។
គេនៅចាំមើលសិនថា តើភាគីនិមួយៗនឹងធ្វើអ្វីទៀត។ ប៉ុន្តែអ្នកវិនិយោគទុនប្រាកដជាតាមដានដិតដល់អំពីព្រឹត្តិការណ៍នៅប្រទេសនេះដែលអាចនឹងក្លាយជាប្រទេសប្រភពថាមពលដ៏ធំនៅអាហ្វ្រិក៕
លោកពិន ស៊ីសុវណ្ណប្រែសម្រួល
