បាតុកម្មបានកើតមានឡើងព្រមៗគ្នានៅក្នុងរដ្ឋជាច្រើនក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រទេសមួយចំនួនកាលពីថ្ងៃសុក្រនិងសៅរ៍ដើម្បីទាមទារឲ្យមានការដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង។
ដោយនៅក្នុងដៃមានកាន់បដាដែលមានរូបថតអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនបរិស្ថាននិងសកម្មជននយោបាយជាច្រើននាក់ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រុមបាតុករខ្មែរអាមេរិកាំងជិតពីររយនាក់ដែលបានមកជួបជុំគ្នានៅមុខរដ្ឋសភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានស្នើសុំឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកជួយធ្វើអន្តរាគមន៍ដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងជនរងគ្រោះទាំងនោះមកវិញ។
លោកទូច វិបុល ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តខ្មែរអាមេរិកាំងដែលរៀបចំការតវ៉ានេះបានបញ្ជាក់ថា៖
«យើងឃើញថានយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្នបានប្រែប្រួលមានន័យថាវប្បធម៌សន្ទនារវាងមេដឹកនាំទាំងពីរបានទទួលបរាជ័យរហូតមកទល់សព្វថ្ងៃនេះទើបយើងមកធ្វើនៅថ្ងៃនេះដោយលើកឡើងពី បញ្ហាការចាប់ចង។ ខ្ញុំជឿជាក់ថាបងប្អូនជាច្រើនបានឃើញហើយការយំសង្វេគរបស់ប្រពន្ធកូនជាពិសេសលោកនី ចរិយាដែលជាមន្ត្រីគ.ជ.បផងត្រូវបានចាប់ដាក់គុកហើយប្រពន្ធកូនរបស់គេបានយំស្រែកទាំងអស់នេះហើយដែលយើងទាំងអស់គ្នាបានមករួបរួមគ្នានៅថ្ងៃនេះដើម្បីរំលឹកឡើងវិញថាប្រទេសកម្ពុជាពុំមានសេរីភាពគ្រប់គ្រាន់ហើយពុំមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សពេញលេញ»។
បើមិនបានដូចការទាមទារទេក្រុមបាតុករស្នើសុំឲ្យមានការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចនិងការទូតដល់រដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនជាពិសេសលើមន្ត្រីធំៗមួយចំនួនដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រព្រឹត្តិអំពើទុច្ចរិត។
មានអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សចំនួន៤នាក់មកពី សមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកគឺ លោកនី សុខា លោកណៃ វង់ដា លោកយី សុខសាន្ត លោកស្រី លឹម មុន្នី និងមន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតគឺលោកនី ចរិយាត្រូវបានតុលាការឃុំខ្លួនពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងសូកប៉ាន់សាក្សី។ ក្រៅពីនេះមានមន្ត្រីនិងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងជាង១០នាក់ទៀតកំពុងតែជាប់ពន្ធនាគារពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើបាតុកម្មហិង្សានិងឯកសារព្រំដែន។ ក្នុងចំណោមនេះមានពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងចំនួនពីរនាក់គឺលោកមាជ សុវណ្ណារ៉ានិងលោកអ៊ុំ សំអាន។
បាតុករដែលបានជួបជុំគ្នានៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនបានធ្វើដំណើរមកពីរដ្ឋជាច្រើន។
អ្នកស្រីសុរាក់ភី អ៊ូ អ្នកតវ៉ាមកពីរដ្ឋមីនីសូតា និងជាអតីតមន្ត្រីរាជការក្នុងក្រសួងអប់រំនៅកម្ពុជាដែលទើបតែបានមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកស្រីយល់ថាគំនាបផ្លូវចិត្តដែលបិទសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋនៅប្រទេសកម្ពុជាមានច្រើនប៉ុន្តែពួកគេខិតខំលាក់បាំងបើទោះបីជាគេមើលឃើញរូបភាពខាងក្រៅថាមានការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចក៏ដោយ។
«នេះជាការមើលឃើញជាសកម្មភាពមួយមើលឃើញដោយភ្នែកក៏ប៉ុន្តែមានការលាក់អារម្មណ៍របស់មនុស្សគឺ លាក់។ អារម្មណ៍មនុស្សម្នាក់លាក់ក្នុងខ្លួនគឺមានអារម្មណ៍ពីរឬក៏បី។ អារម្មណ៍មួយសប្បាយតែផ្លូវកាយទេបង្ហាញមកខាងក្រៅប៉ុន្តែខាងក្នុងចិត្តមានការឈឺចាប់គ្រាំគ្រាចិត្ត»។
អ្នកស្រីម៉ារី ង៉ា អ៊ុយ សុខចិត្តធ្វើដំណើរមកតវ៉ាដល់រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនដើម្បីចង់ប្រាប់ពីអ្វីដែលកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដល់សភាជាតិអាមេរិកាំងបើទោះបីជាមានការរៀបចំបាតុកម្មដូចគ្នានេះដែរនៅរដ្ឋម៉ាស្សាឈូសិតដែលអ្នកស្រីរស់នៅក៏ដោយ។
អ្នកស្រីមើលឃើញថាក្រៅពីបិទសិទ្ធិសេរីភាព ប្រទេសកម្ពុជាក៏រងគ្រោះដោយសារការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិបើទោះបីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចមានភាពប្លែកជាងមុនខ្លះមែនក៏ដោយ៖
«ឃើញមានប្លែកប៉ុន្តែអស់ព្រៃឈើ អស់កោះអស់ដី អស់អីរលីងហើយ។ កោះត្រល់យួនយកបាត់ហើយ»។
បាតុកម្មក៏ត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅរដ្ឋម៉ាស្សាឈូសិត រដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោនស្តេត និងរដ្ឋកាលីហ្វញ៉ា និងនៅប្រទេសកាណាដា ក្នុងថ្ងៃជាមួយគ្នាផងដែរ។
លោកស្រីណាវ៉ាន់ ចិត្រអ្នករៀបចំបាតុកម្មនៅទីក្រុងឡុងប៊ិច រដ្ឋកាលីហ្វញ៉ាបានបញ្ជាក់ថាសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែធ្វើអន្តរាគមន៍ឲ្យបានខ្លាំងបើមិនដូច្នេះទេគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះឆ្នោតក៏មិនអាចមានការផ្ទេរអំណាចដែរ៖
«ខ្ញុំមានបារម្ភខ្លាំងពីព្រោះគណបក្សប្រឆាំងអត់មានអាវុធទេ។ គណបក្សលោកហ៊ុន សែនគឺគាត់មានអាវុធម្ល៉ោះហើយកាលពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣គាត់បានយករថក្រោះទៅដាក់ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញហើយ»។
បាតុកម្មក្នុងប្រទេសកាណាដាក្នុងបុព្វហេតុដូចគ្នានេះមានអ្នកចូលរួមជាច្រើនរយនាក់។
អ្នកស្រីសុធី កងបាតុករបានប្រាប់វីអូអេថា៖
«ខ្ញុំសុំឲ្យប្រទេសកាណាដាហ្នឹងដែលបានចុះ ហត្ថលេខាកាលពីថ្ងៃទី ២៣ខែតុលាឆ្នាំ១៩៩១ឲ្យគាត់ដាក់សម្ពាធលើរាជរដ្ឋាភិបាលខ្មែរយើងឲ្យគោរពសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងបារីសឆ្នាំ១៩៩១ហើយឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលមានការដោះលែងសកម្មជនទាំងអស់ដោយអត់លក្ខខណ្ឌ។ ដូចជាសកម្មជនដីធ្លី សកម្មជនព្រៃឈើ សកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សកម្មជនអង្គការសង្គមស៊ីវិលអាដហុកនិងសកម្មជនគ.ជ.ប»។
លោក Alan Lowenthal អ្នកតំណាងរាស្រ្តប្រចាំរដ្ឋកាលីហ្វញ៉ាបានប្រាប់ដល់ក្រុមបាតុករថាលោកបានដឹងយ៉ាងច្បាស់ពីការធ្វើបាបអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ លោកបន្ថែមថាសូម្បីតែលោកសម រង្ស៊ីក៏ត្រូវរត់ចាកចេញពីប្រទេសដើម្បីគេចចេញពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញតាមផ្លូវតុលាការហើយលោកកឹម សុខាអនុប្រធានគណបក្សក៏សម្រេចចិត្តឃុំខ្លួនឯងនៅក្នុងកន្លែងធ្វើការដោយសារតែមានការប៉ុនប៉ងចាប់ខ្លួនលោក។ក្រុមបាតុករក៏ស្នើសុំឲ្យមានការបង្កើតនូវ«ក្រុមទាក់ទងកម្ពុជា»ដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងមានការចូលរួមពីប្រទេសអង់គ្លេស បារាំង អូស្ត្រាលី ជប៉ុន និងឥណ្ឌូនេស៊ី ដើម្បីធានាឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ហើយក្នុងករណីដែលគណបក្សកាន់អំណាចចាញ់ឆ្នោត គឺក្រុមប្រទេសនេះត្រូវធានាថានឹងមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធី។
លោកបន្ថែមទៀតថា៖
«ស្ថានភាពនយោបាយពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដែលមានបរិយាកាសភ័យខ្លាចនិងការបំភិតបំភ័យដែលបង្កើតឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែនផ្តល់នូវក្តីសង្ឃឹមតិចតួចណាស់ថាមានការបោះឆ្នោតដោយយុត្តិធម៌នៅឆ្នាំ២០១៧និង២០១៨»។
លោក Alan Lowenthal បានបញ្ជាក់ថាដោយហេតុនេះហើយបានជាលោកបង្កើតក្រុមអ្នកតំណាងរាស្រ្តទទួលបន្ទុកកិច្ចការកម្ពុជាដែលមានប្រធានមកពីគណបក្សទាំងពីរហើយលោកកំពុងតែទាក់ទាញសមាជិកសភាដទៃទៀតឲ្យគាំទ្រសេចក្តីសម្រេចមួយដែលលោកបានព្រាងឡើងដើម្បីនាំយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សពិតប្រាកដទៅប្រទេសកម្ពុជា។
បាតុកម្មដូចគ្នាក៏កើតមានឡើងនៅប្រទេសបារាំង និងអូស្រ្តាលីនៅថ្ងៃសៅរ៍ផងដែរ។
លោកជា យូហ៊ន ប្រធានសហព័ន្ធខ្មែរអូស្ត្រាលីដែលបានដឹកនាំបាតុកម្មបានបញ្ជាក់ថា៖
«ខ្ញុំឃើញថាប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសសេរីភាពនៃការនិយាយស្តីគឺ អត់មាន។ ខាងក្រុមរបស់ខ្លួនខាងរដ្ឋាភិបាលនិយាយអ្វី ក៏បានដែរ។ ចំពោះអ្នកដទៃនិយាយអ្វី ឲ្យតែខុសចាប់ភ្លាម។ ដូច្នេះខ្ញុំសូមអង្វរសុំលោកហ៊ុន សែនគិតគូរឡើងវិញ។ ខ្ញុំជឿថាបើនៅតែចាប់ចងរបៀបហ្នឹងការបោះឆ្នោតច្បាស់ជាចាញ់ហ្មង បើបោះឆ្នោតដោយយុត្តិធម៌»។
លោកផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការនៃទីស្តីការគណរដ្ឋមន្ត្រីបានលើកឡើងថារដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់តែ អ្នកបោះឆ្នោតឲ្យខ្លួននៅក្នុងប្រទេសទេ ហើយថាបាតុករទាំងនោះគឺជាអ្នកនៅក្រៅប្រទេសដែលអាចដាក់សម្ពាធបានតែលើរដ្ឋាភិបាលនៃ ប្រទេសដែលខ្លួនកំពុងរស់នៅតែប៉ុណ្ណោះ។
ដោយបានចោទបាតុករថាជាអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងលោកផៃ ស៊ីផានបានបន្ថែមទៀតថា៖
«ក៏ប៉ុន្តែបាតុកម្មនោះមិនមានអ្វីក្រៅតែពីយកកម្ពុជាជាទិសដៅដើម្បីអំណាចបក្សពួករបស់គេ យកជាឈ្នាន់នយោបាយហើយបំផ្លាញនូវសន្តិភាព បំផ្លាញនូវការរីកចម្រើន។ យើងឃើញហើយលទ្ធផលនៃការដាក់គំនាបសេដ្ឋកិច្ចឬការងារទូតហ្នឹងវាហួសសម័យទៅហើយដែលពិភពលោកគេលែងចង់បានទៅហើយគឺមានតែអ្នករស់នៅអតីតកាលទេដែលនៅចង់ទាមទារឲ្យមានចាត់វិធានការរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមកលើកម្ពុជានេះឯង។ នេះគួរឲ្យខ្មាស់អៀន ណាស់»។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ សភាសហគមន៍អឺរ៉ុបក៏បានអនុម័តចេញសេចក្តីសម្រេចមួយ ថ្កោលទោសចំពោះសកម្មភាពហិង្សានានា ការចោទប្រកាន់ដែលមានលក្ខណៈនយោបាយ ការឃុំឃាំងមនុស្សតាមទំនើងចិត្ត ការហៅមកសាកសួរ ការកាត់ទោសនិងការដាក់ទោសលើអ្នកនយោបាយនិងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស។ សភានេះក៏ស្នើឲ្យភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌជំនួយរបស់ខ្លួនមកកម្ពុជាដោយផ្អែកលើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សផងដែរ៕
