ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនិងអ្នកបរិស្ថាននៅក្នុងតំបន់ មានការខឹងសម្បារបន្ទាប់ពីមានសេចក្តីរាយការណ៍ថាក្រុមហ៊ុនសំណង់ថៃមួយបានចាប់ផ្តើមការងារជាបឋម នៅការដ្ឋានសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនាភាគខាងជើងប្រទេសឡាវ មុនពេលដែលបណ្តាប្រទេសនៅតំបន់ទន្លេមេគង្គបានបានផ្តល់ការយល់ព្រមជាផ្លូវការ។
គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាប៊ូរី (Xayaburi) ដែលមានថាមពល១.២៦០មេហ្កាវ៉ាត់នៅភាគខាងជើងប្រទេសឡាវកំពុងប្រឈមមុខនឹងរឿងចម្រូងចម្រាសថ្មីមួយទៀតក្រោយពីបណ្តាញសារព័ត៌មានថៃបានរាយការណ៍ថា ការងារសាងសង់ជំហានដំបូងបានចាប់ផ្តើមតាំងពីមុនពេលមានការអនុញ្ញាតដោយគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ។
គណៈកម្មការនេះដែលមានតំណាងមកពីប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ ថៃ និងវៀតណាម គ្រោងនឹងធ្វើរបាយការណ៍ចុងក្រោយនៅថ្ងៃអង្គារដើម្បីសម្រេចថាតើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ដែលមានទឹកប្រាក់ចំនួន៣,៥ពាន់លានដុល្លារនឹងអាចឱ្យដំណើរការទៅមុខឬយ៉ាងណា។
កាលពីឆ្នាំ២០០៧ ប្រទេសថៃនិងប្រទេសឡាវបានព្រមព្រៀងគ្នាថាថាមពលអគ្គិសនីចំនួន៩៥ភាគរយដែលបានមកពីទំបន់វារីអគ្គិសនីនេះនឹងត្រូវលក់ទៅឱ្យប្រទេសថៃ ដោយប្រើប្រាស់ថវិកានិងក្រុមហ៊ុនសំណង់ថៃសម្រាប់គាំទ្រគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នេះ។
ទំនប់សាយ៉ាប៊ូរី គឺជាទំបន់ទីមួយក្នុងប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គដែលតម្រូវឱ្យមានការឯកភាពពីរដ្ឋាភិបាលនានា។ ប៉ុន្តែសេចក្តីរាយការណ៍ជាច្រើនក្នុងបណ្តាញសារព័ត៌មានថៃកាលពីចុងសប្តាហ៍បានបង្ហាញរូបភាពការសាងសង់ជាបឋមនៅឯការដ្ឋាននាភាគខាងជើងប្រទេសឡាវដែលបានចាប់ផ្តើមអស់ជាច្រើនសប្តាហ៍មកហើយ។
សេចក្តីរាយការណ៍ក្នុងបណ្តាញសារព័ត៌មាននោះបានធ្វើឱ្យក្រុមអ្នកបរិស្ថាននិងអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តខឹងសម្បារជាខ្លាំងដោយសារពួកគេចង់ឱ្យមានការសិក្សាតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្តបន្ថែមទៀតលើផលប៉ះពាល់នៃទំនប់នៅតាមប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គ។ នាង អេមី ត្រេនដឹម (Ame Trandem) អ្នកធ្វើយុទ្ធនាការម្នាក់សម្រាប់ទន្លេមេគង្គដែលមកពីអង្គការ បណ្តាញទន្លេអន្តរជាតិ (International Rivers) ដែលជាក្រុមអ្នកបរិស្ថាន បានមានប្រសាសន៍ថាក្នុងដំណើរការវាយតម្លៃបានអំពាវនាវឱ្យពន្យារការសាងសង់ណាមួយលើប្រព័ន្ធទន្លេមេ។
«ផលប៉ះពាល់ដែលបង្កដោយទំនប់នេះមានទំហំធំជាងផលចំណេញ ដែលនេះគឺជាបញ្ហាមួយ។ ការវាយតម្លៃផ្នែកបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្រ្តដែលចេញមកពីគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ក្នុងរយៈពេលបីសប្តាហ៍ក្រោយពីដំណើរការគម្រោងទំនប់សាយ៉ាប៊ូរីបានចាប់ផ្តើម បានផ្តល់ជាអនុសាសន៍ថារាល់ការសម្រេចចិត្តលើការសាងសង់ទំនប់លើប្រព័ន្ធមេទឹកគួរតែពន្យារពេល១០ឆ្នាំសិនព្រោះផលប៉ះពាល់មានទំហំធំខ្លាំងណាស់»។
ក្រុមអ្នកបរិសា្ថននិយាយថា ទំនប់ទឹកសាយ៉ាប៊ូរីនឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងចរន្តទឹកទន្លេមេគង្គ។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមក៏បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភពីផលប៉ះពាល់ដែលទំនប់នេះមានលើតំបន់ដែនដីសណ្តសម្រាប់ដាំស្រូវ។ ជាដំបូងនោះ គឺមានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន២.០០០នាក់នឹងត្រូវផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅដោយបង្ខំហើយនឹងមានមនុស្ស២០០.០០០នាក់ផ្សេងទៀតនឹងត្រូវប៉ះពាល់ដោយប្រយោល។
សេចក្តីរាយការណ៍របស់បណ្តាញសារព័ត៌មានថៃក៏បានឱ្យដឹងថាកសិករក្រីក្រឡាវត្រូវបានក្រុមហ៊ុនសំណង់ថៃផ្តល់ប្រាក់សំណងតែប្រមាណ១៥ដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។ នាង Painporn Deetes នៃអង្គការ International Rivers និយាយថាទំហំនៃការបង់សំណងនេះបង្ហាញឱ្យដឹងថាក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍នេះមិនយល់ដឹងទាំងស្រុងពីផលប៉ះពាល់របស់គម្រោងនេះទៅលើសហគមន៍នៅក្នុងតំបន់ទេ។
«តើគេអាចសងប្រជាពលរដ្ឋទាំងនេះដូចម្តេច ហើយតើគេអាចសងការខូចខាតដល់កសិករទាំងនោះដែលកំពុងរស់នៅ លើដែនដីសណ្តទន្លេមេគង្គយ៉ាងម៉េចទៅ នៅពេលដែលដីស្រែរបស់ពួកគេត្រូវទឹកសមុទ្រជន់លិច តើយើងអាចបញ្ចូលប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់នេះយ៉ាងម៉េចដើម្បី អាចឮសំឡេងរបស់ពួកគេបាន? ពីព្រោះដំណាក់កាលនៃការសម្រេចចិត្តគឺមិនមែនត្រូវធ្វើតែមនុស្សមានអំណាចពីរបីនាក់អង្គុយក្នុងបន្ទប់ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ទេ»។
លោក ជីម វ៉េប សមាជិកព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះសេចក្តីរាយការណ៍ថារដ្ឋាភិបាលឡាវបានត្រៀមខ្លួននឹងចាប់ផ្តើមដំណើរការទំនប់សាយ៉ាប៊ូរីនេះ។ នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍លោក វ៉េប បានបញ្ជាក់ថាការសម្រេចចិត្តនេះជាគំរូអាក្រក់មួយដែលមានគ្រោះថ្នាក់ដល់បរិស្ថានក្នុងតំបន់។
មានទំនប់វារីអគ្គិសនីរហូតដល់១០ត្រូវបានស្នើសាងសង់នៅតំបន់ទន្លេមេគង្គខាងក្រោម ដោយក្រុមអ្នកបរិស្ថានបានព្រមានថាមានប្រជាពលរដ្ឋរហូតដល់៤០លាននាក់នឹងទទួលរងការប៉ះពាល់ប្រសិនបើគេសាងសង់ទំនប់នោះមែន ហើយក៏ នឹងមានផលប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីក្នុងតំបន់ផងដែរ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ម៉ែន គឹមសេង
