វិស័យបច្ចេកវិទ្យារបស់កម្ពុជាបានរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់នៅក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយត្រូវគេប៉ាន់ស្មានថាវិស័យនេះមានទំហំប្រមាណ៨០០លានដុល្លារនិងផ្តល់ការងារដល់អ្នកជំនាញ IT ចំនួន៣០.០០០នាក់។ ប៉ុន្តែដើម្បីបំពេញតម្រូវការធនធានមនុស្សសម្រាប់វិស័យបច្ចេកវិទ្យាដែលនឹងកើនឡើងនេះ កម្ពុជាត្រូវវិនិយោគខ្លាំងទៅក្នុងកម្មវិធីអប់រំនិងការងារជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា ឬហៅកាត់ថា STEM។ នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោក Allen Dogson Tan នាយកគ្រប់គ្រងនៃអង្គការ STEM Cambodia ដែលជាអង្គការថ្មីមួយដែលមានគោលដៅធ្វើឲ្យប្រសើរនូវជំនាញ STEM នៅកម្ពុជា។ អង្គការនេះបានចាប់ដៃគូជាមួយក្រុមហ៊ុន Microsoft ដើម្បីផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលដល់យុវជនកម្ពុជា។ លោក សឹង សុផាត នៃ VOA បានសាកសួរលោក Allen Tan នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនអំពីយុទ្ធសាស្ត្ររបស់អង្គការ STEM Cambodia មហោស្រពវិទ្យាសាស្ត្រ និងតួនាទីពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងនៅក្នុងការជំរុញវិស័យបច្ចេកវិទ្យានៅកម្ពុជា។
តើលោកចាប់អារម្មណ៍នឹងបញ្ហា STEM និងប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីពេលណា ហើយតើបញ្ហាទាំងពីរនេះស៊ីសង្វាក់គ្នាដោយរបៀបណានិងនៅត្រង់ណា?
នេះជាសំណួរវិលចុះវិលឡើង ហើយរឿងហ្នឹងកើតឡើងចេញពីការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្ញុំ។ ការងាររបស់ខ្ញុំគឺថា ខ្ញុំបានចាប់ផ្តើមមន្ទីរពិសោធន៍ផលិតផលថ្មីមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាមួយនឹងមូលនិធិ Golden West Humanitarian Foundation ហើយយើងជួលវិស្វករខ្មែរឲ្យធ្វើការជាមួយយើងអភិវឌ្ឍផលិតផល ហើយអ្វីដែលខ្ញុំកត់សម្គាល់នោះគឺថា វាពិបាកនឹងស្វែងរកវិស្វករដែលមានសមត្ថភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាណាស់។ នេះហើយធ្វើឲ្យខ្ញុំព្យាយាមមើលលើបញ្ហាប្រព័ន្ធអប់រំបែបវិទ្យាសាស្ត្រនិងបច្ចេកវិទ្យាហៅកាត់ថា STEM នេះ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អ្វីដែលខ្ញុំរកឃើញគឺថា ក្នុងចំណោមនយោជក មានរឿងមួយដែលអ្នកនឹងឮ ជាពិសេសពីនយោជកអន្តរជាតិ។ នោះគឺការប្រឈមនឹងបញ្ហាធនធានមនុស្ស ឬកង្វះធនធានមនុស្ស ជាពិសេសនៅក្នុងជំនាញបច្ចេកទេស។ ហើយខ្ញុំក៏ព្យាយាមពិនិត្យមើលបញ្ហានេះបន្តទៀត ខ្ញុំក៏ឃើញថា ក្រសួងអប់រំ ដែលដឹកនាំដោយឯកឧត្តម ហង់ ជួនណារ៉ុន ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីអ្នកកែទម្រង់ថ្មីមួយរូប ក៏ខិតខំបង្កើនឲ្យមានធនធានផ្នែក STEM នៅក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំនៅក្នុងប្រទេសនេះដែរ។ រឿងទាំង២ធ្វើឲ្យខ្ញុំគិតពីអ្វីដែលខ្ញុំអាចធ្វើក្នុងនាមជាបុគ្គលមួយរូប ក៏ប៉ុន្តែអាចបញ្ចូលគំនិតខ្លះអំពីរបៀបដែលយើងអាចជួយឲ្យប្រទេសនេះអភិវឌ្ឍជាមួយនឹងជំនាញ STEM និងគំនិតរបស់ក្រសួងអប់រំ។
លោកបានលើកឡើងថា អង្គការ STEM Cambodia មានបេសកកម្មគឺចង់បំពេញចន្លោះ និងបង្កើនគុណភាពនៃការសិក្សាជំនាញ STEM និងការងារផ្នែកនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ តើលោកនឹងធ្វើយ៉ាងណា?
STEM Cambodia គឺជាអង្គការមិនរកកម្រៃក្នុងស្រុកមួយដែលចុះបញ្ជីជាមួយនឹងក្រសួងមហាផ្ទៃ។ គោលបំណងចម្បងរបស់អង្គការនេះគឺលើកកម្ពស់មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដូច្នេះ យើងកំពុងធ្វើការក្នុងកម្មវិធីថ្នាក់ជាតិ ដើម្បីបង្កើនការយល់ដឹងពីការងារផ្នែក STEM ហើយនិងជួយលើកទឹកចិត្តដល់យុវជនឲ្យយល់ថា ការងារទាំងនេះជាការងារគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ និងជួយឲ្យពួកគេស្វែងរកចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ពួកគេក្នុងជំនាញទាំងនេះ។ ដូច្នេះ កម្មវិធីស្នូលមួយរបស់យើងដែលតំណាងបេសកកម្មនេះ និងដែលជំរុញឲ្យចាប់ផ្តើមបង្កើតអង្គការនេះ គឺមហោស្រពជាតិស្តីពីវិទ្យាសាស្រ្តនិងវិស្វកម្មកម្ពុជា ហើយកម្មវិធីនេះត្រូវបានធ្វើឡើងអស់រយៈពេលពីរឆ្នាំមកហើយ ហើយវាត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ថាជាព្រឹត្តិការណ៍ជាតិសម្រាប់លើកកម្ពស់មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា។ តាមពិតទៅ វាត្រូវបានក្រសួងអប់រំយកធ្វើជាកម្មវិធីផ្លូវការមួយរបស់ក្រសួង។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះជាការលើកកម្ពស់មុខវិជ្ជាទាំងអស់ដែលហៅថា STEM។ នេះមិនមែនជាគំនិតថ្មីនោះទេ។ តាមពិត កម្មវិធីនេះទទួលបានការជំរុញគំនិតពីលោក Larry Bock ដែលជាស្ថាបនិកនៃមហោស្រពស្តីពីវិទ្យាសាស្រ្តនិងវិស្វកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ គាត់ជាអ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្ទាល់ខ្លួនមួយរូប ដែលបានទទួលមរណភាពកាលពីប៉ុន្មានខែមុន។ មហោស្រពវិទ្យាសាស្រ្តនិងវិស្វកម្មរបស់អាមេរិក ត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននេះ។ វាជាកម្មវិធីវិទ្យាសាស្រ្ត និងវិស្វកម្មធំបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក ដែលមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ២៥០.០០០នាក់ចូលរួម។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលពិសេសនោះគឺថា វាច្របាច់បញ្ចូលគ្នានូវការបង្ហាញពីវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា ជាមួយនឹងការកម្សាន្ត និងការសប្បាយរីករាយ ពីព្រោះថា អ្នករៀបចំកម្មវិធីដឹងថា មនុស្សវ័យក្មេងអាចចាប់អារម្មណ៍នឹងវា អញ្ចឹងយើងត្រូវមានការលាយឡំជាមួយនឹងការកម្សាន្តសប្បាយ ហើយដែលជំរុញឲ្យពួកគេមានការងឿងឆ្ងល់។ កម្មវិធីទាំងអស់ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យក្មេងៗចាប់អារម្មណ៍។ នេះហើយជារបៀបនៃការសិក្សាដែលធ្វើឲ្យយើងចាប់អារម្មណ៍លើមុខវិជ្ជានេះសិន។ នេះជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃការងឿងឆ្ងល់ ហើយចាប់ផ្តើមសួរសំណួរបន្តទៀតថា ហេតុអ្វីបានអញ្ចឹង ហើយសួរដូច្នេះរហូត។ នេះហើយជាស្មារតីរបស់វិទ្យាសាស្រ្ត។
លោកបានលើកឡើងថា មហោស្រពជាតិស្តីពីវិទ្យាសាស្រ្តនិងវិស្វកម្មហ្នឹងមានអ្នកចូលរួមកើនពី១០.០០០នាក់ទៅ៧០.០០០នាក់នៅក្នុងឆ្នាំទី២។ លោកក៏បានលើកឡើងថា ការអប់រំជំនាញ STEM នៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ខ្ញុំពិបាករកទិន្នន័យក្នុងវិស័យនេះ ប៉ុន្តែបើតាមតួលេខដែលលោកបានលើកឡើង តើវាមានន័យថា យុវជនកម្ពុជាក្មេងៗចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងក្នុងការសិក្សាជំនាញ STEM និងការងារផ្នែកនេះដែរឬទេ?
ខ្ញុំគិតថា យើងកំពុងបោះជំហានក្នុងវិស័យនេះ។ នៅពេលបញ្ចប់មហោស្រពវិទ្យាសាស្រ្តលើកទី១ដែលធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ខ្ញុំបានជួបសិស្សក្មេងម្នាក់។ យើងធ្វើកម្មវិធីហ្នឹងនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ សិស្សក្មេងម្នាក់ហ្នឹងដើរមកជួបខ្ញុំ ហើយនិយាយថា «ខ្ញុំមិនដែលដឹងថា មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យាទាក់ទងគ្នាទាល់តែសោះ»។ ហើយខ្ញុំក៏និយាយតបថា «អូ បាទ មែនហើយ។ នេះហើយជាគោលបំណងរបស់កម្មវិធីនេះ»។ សិស្សនោះក៏និយាយថា «មែនហើយ ប៉ុន្តែខ្ញុំនិស្សិតឆ្នាំទី៣ទៅហើយ» ហើយនៅតែមានការយល់ដឹងពី STEM ហ្នឹងតិចតួចនៅឡើយ។ អញ្ចឹង នៅឆ្នាំបន្ទាប់ នៅពេលយើងធ្វើកម្មវិធីក្នុងឆ្នាំ២០១៦ យើងឃើញមានអ្នកចូលរួមកើនឡើង ហើយយើងក៏ឃើញដែលយល់ដឹងពីមុខវិជ្ជាហ្នឹង និងទំនាក់ទំនងរបស់មុខវិជ្ជាទាំងនោះជាមួយនឹងការងារ ក៏បានកើនឡើងដែរ។ កត្តាជំរុញមួយចំពោះការអប់រំខាង STEM នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺត្រូវមើលថា តើជំនាញទាំងនេះអាចជួយកែប្រែសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឲ្យងាកចេញពីការពឹងផ្អែកទៅលើឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ដែលជាប្រភេទផលិតកម្មផ្តល់ការងារតម្លៃទាប ដោយរបៀបណា។ យើងរីករាយដែលមានការងារទាំងនោះ ប៉ុន្តែវាជាការងារដែលទទួលបានប្រាក់ខែទាប ហើយយើងព្យាយាមមើលថាតើកម្ពុជានឹងចាកចេញពីឧស្សាហកម្មកាត់ដេរដោយរបៀបណា? មានឧទាហរណ៍ច្រើនណាស់ ទាំងនៅក្នុងតំបន់ និងនៅក្នុងប្រទេសជិតខាងរបស់កម្ពុជា។ ប្រសិនបើអ្នកមើលប្រទេសវៀតណាម និងថៃ ដែលធ្លាប់ពឹងផ្អែកលើផលិតកម្មសម្លៀកបំពាក់ពីមុនដែរ ហើយអ្នកនឹងឃើញការផ្លាស់ប្តូរទៅកាន់ការងារកម្រិតមួយខ្ពស់ជាងហ្នឹងគឺផលិកម្មតំឡើងគ្រឿងយន្ត។ វៀតណាមជាឧទាហរណ៍ល្អមួយទៀត។ វៀតណាមមានអ្នកបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកវិស្វកម្មជាង១០០.០០០នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ អញ្ចឹងយើងអាចមើលឃើញថា វៀតណាមវិនិយោគខ្លាំងមែនទែនទៅលើជំនាញនេះក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេ ហើយក៏ទទួលបានប្រយោជន៍ច្រើនដែរ។ ដូច្នេះ យើងក៏ចង់ឃើញការរីកចម្រើននេះសម្រាប់កម្ពុជាដែរ ពីព្រោះថា កម្ពុជាមានភូមិសាស្ត្រល្អ ដែលនេះក៏មូលហេតុមួយដែលបានធ្វើឲ្យកម្ពុជាមានការប្រកួតប្រជែងច្រើនក្នុងវិស័យកាត់ដេរក្នុងពេលកន្លងមក។ នោះគឺថា កម្ពុជាស្ថិតនៅចន្លោះលោកខាងលិច និងប្រទេសចិន ដូច្នេះសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់គឺនៅទីនេះ ហើយកម្ពុជាក៏មានពលរដ្ឋវ័យក្មេងច្រើនដែរ។ ដូច្នេះប្រជាសាស្រ្តក្នុងប្រទេសនេះល្អខ្លាំងណាស់។ ឥឡូវ យើងគ្រាន់តែត្រូវផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញដែលត្រឹមត្រូវដល់អ្នកទាំងនេះ។
ខ្ញុំយល់ថា ប្រិយមិត្តរបស់យើងអាចយល់ថា ការអប់រំខាងជំនាញបច្ចេកវិទ្យាទំនើបបែបនេះជារឿងនៅរបស់ប្រទេសអភិវឌ្ឍដូចសហរដ្ឋអាមេរិក មិនមែនកម្ពុជាទេ។ ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដូចកម្ពុជាត្រូវផ្តល់អាទិភាពការអប់រំប្រភេទនេះក្នុងពេលឥឡូវនេះដែរ? តើលោកនឹងពន្យល់ពួកគាត់តាមវិធីសាមញ្ញយ៉ាងដូចម្តេច?
ខ្ញុំក៏ជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃសភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកនៅកម្ពុជា ដែលជាអង្គការមួយមានអ្នកជំនួញគ្រប់ប្រភេទដែលកំពុងប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមមានក្រុមហ៊ុនចម្រុះជាតិសាសន៍ធំៗផងដែរ។ ខ្ញុំក៏ជាប្រធានគណៈកម្មាធិការផ្នែកអប់រំសម្រាប់សភាពាណិជ្ជកម្មនេះផងដែរ។ ដូចខ្ញុំបានរៀបរាប់មុននេះអញ្ចឹង ឧបសគ្គមួយក្នុងចំណោមឧបសគ្គទាំងអស់សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនធំៗដើម្បីដំណើរការប្រភេទប្រតិបត្តិការដែលមានតម្លៃខ្ពស់នៅកម្ពុជា គឺបញ្ហាកង្វះធនធានមនុស្ស។ អញ្ចឹងមានការខ្វះខាតវិស្វករ មនុស្សដែលធ្វើការនៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍ចំណីអាហារ មិនថាតែអ្នកបច្ចេកទេស ឬអ្នកជំនាញខាងគីមីវិទ្យានោះទេ។ ជាឧទាហរណ៍ ឥឡូវនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា អ្នកមើលឃើញផលិតផលកសិកម្មច្រើន។ តម្លៃកើនឡើងនៅពេលវាត្រូវបាននាំចេញទៅថៃ ឬវៀតណាម។ យើងអ្នកមើលឃើញស្ថានភាពបែបនេះជាមួយនឹងផ្លែឈើ។ ផ្លែឈើត្រូវបានដាំនៅកម្ពុជា បន្ទាប់មកនាំចេញទៅថៃ ឬវៀតណាម ដើម្បីផលិតទៅជាផ្លែឈើក្រៀមដែលមានគុណភាពខ្ពស់ ដែលជាលក្ខណៈពិសេសបន្ថែម ហើយនាំចេញទៅបរទេស។ តម្លៃនៅទីនោះកើនឡើង ដែលតាមពិតកសិករនៅកម្ពុជាទទួលបានប្រាក់តែបន្តិចតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាខាតបង់នូវឱកាសផ្តល់តម្លៃបន្ថែមបែបនេះ ដោយសារផលិតផលនេះ មិនថាក្នុងការផលិតចំណីអាហារ ឬការផ្គុំតំឡើងគ្រឿងអេឡិចត្រូនិចនោះទេ។ រឿងគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍មួយដែលខ្ញុំអាចចែករំលែកគឺ អ្នកឮមនុស្សម្នានិយាយនឹកអាល័យដល់សម័យដែលរបស់របរផលិតដោយដៃ។ យើងតែងឮគេថា៖ «អូ ខ្ញុំគិតថា វាធ្លាប់ត្រូវបានផលិតដោយដៃ»។ តាមពិតអ្វីដែលពួកគេមិនបានដឹងគឺថា ទូរស័ព្ទនៅក្នុងហោប៉ៅរបស់ពួកគេហ្នឹងក៏ផលិតដោយដៃដែរ។ អ្វីៗទាំងអស់សុទ្ធតែផលិតដោយដៃ។ វាត្រូវតំឡើងនៅអាស៊ី ប៉ុន្តែមិនមែននៅកម្ពុជានោះទេ សម្រាប់ឧបករណ៍ភាគច្រើន។ ទាំងនោះជាការងារដែលប្រសើរជាង ហើយខណៈដែលយើងឃើញថា ចិនកំពុងបោះជំហានទៅកាន់សេដ្ឋកិច្ចសេវាកម្ម ការងារផលិតកម្មរបស់ពួកគេមានការប្រកួតប្រជែងតិចជាងមុន។ អ្នកអាចឃើញប្រទេសដូចជាវៀតណាមកំពុងចាប់យកការងារទាំងនេះ។ អញ្ចឹងហើយបានជាទូរស័ព្ទ Samsung ជាច្រើន ត្រូវបានផលិតនៅវៀតណាម។ ហើយកម្ពុជាក៏គួរតែអាចមានរោងចក្រផលិតបែបនេះដែរយ៉ាងងាយ។
ហើយលោកជឿជាក់ថាកម្ពុជាអាចធ្វើបាន?
បាទ ខ្ញុំមានការជឿជាក់យ៉ាងដូច្នេះ។ ខ្ញុំគិតថា កម្ពុជាមានមហិច្ឆតា និងឆន្ទៈក្លាយជាប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចចំណូលមធ្យម ហើយខ្ញុំគិតថា កម្ពុជាអាចធ្វើបាន ហើយមនុស្សវ័យក្មេងនៅកម្ពុជាជាការជំរុញទឹកចិត្ត និងកម្លាំងដល់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំពិតជាមានសុទិដ្ឋិនិយមណាស់សម្រាប់អនាគតកម្ពុជា ដោយសារខ្ញុំធ្វើការច្រើនជាមួយមនុស្សវ័យក្មេងនៅអង្គការ STEM Cambodia។ អញ្ចឹង ខ្ញុំគិតថា យើងអាចធ្វើបាន។
លោកបានលើកឡើងថា គុណភាពនៃការអប់រំខាងជំនាញ STEM នៅកម្ពុជាគឺទាបមែនទែន។ ហេតុអ្វីបានជាវាអញ្ចឹង? តើអ្វីជាកត្តាចម្បង?
ខ្ញុំគិតថា គុណភាពអប់រំជាទូទៅនៅមានកម្រិត ដោយសារតែកម្ពុជាជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលមានធនធានតិចតួចសម្រាប់ការអប់រំ។ ខ្ញុំចង់សង្កត់ធ្ងន់ថា វាមិនមែនជាកំហុសរបស់អ្នកណាម្នាក់នោះទេដែលគុណភាពអប់រំនៅកម្ពុជានៅ ព្រោះមិនមែនការអប់រំនេះធ្លាប់មានកម្រិតខ្ពស់ពីមុនឯណា។ ដូច្នេះមិនមែនឥឡូវវាទាប ហើយអ្នកណាម្នាក់ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះរឿងនេះ។ ទេ វាមិនមែនអញ្ចឹងនោះទេ។ កម្ពុជាជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដែលកំពុងរីកចម្រើនចេញពីសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល ដូច្នេះប្រទេសនេះចាប់ផ្តើមពីចំណុចសូន្យ។ វាតាមពិតទៅល្អហើយដែលសម្រេចបានត្រឹមនេះក្រោយពីចាប់ផ្តើមពីចំណុចសូន្យនោះ។ កម្ពុជាគ្រាន់តែត្រូវការពេលបន្ថែមទៀត មុនពេលដើរដល់ស្តង់ដារអន្តរជាតិមួយ។ មានករណីលើកលែងមួយចំនួន ហើយសាលាតិចណូជាសាលាមួយក្នុងចំណោមសាលាផ្សេងដែលមានកម្មវិធីគុណភាពខ្ពស់ទៅហើយ។ ជាជាងនិយាយពីគុណភាព STEM យើងក៏ត្រូវនិយាយពីការខ្វះខាតកម្មវិធីអប់រំជំនាញ STEM នៅកម្ពុជាតែម្តង។ មានសាកលវិទ្យាល័យតិចណាស់ដែលផ្តល់កម្មវិធីវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា ក្រៅតែពី សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ សាលាតិចណូ និងសាលាកសិកម្ម។ សម្រាប់ជំនាញព័ត៌មានវិទ្យាអាចមានជម្រើសច្រើន។ នេះជារឿងល្អ ដោយសារតែជំនាញព័ត៌មានវិទ្យាក៏ស្ថិតក្នុងជំនាញ STEM ដែរ ហើយវាជាជំនាញដែលមានឱកាសរីកចម្រើនខ្លាំងនៅកម្ពុជា ដោយសារតែវាមានឧបសគ្គតិចក្នុងការប្រឡូកក្នុងទីផ្សារការងារ ពីព្រោះថា វាមិនត្រូវការរចនាសម្ព័ន្ធអ្វីច្រើននោះទេ។ ក្មេងប្រុសឬក្មេងស្រីម្នាក់ដែលមានកុំព្យូទ័រយួរដៃមួយ អាចសរសេរកម្មវិធីកុំព្យូទ័រ ឬទូរស័ព្ទ app មួយឲ្យដំណើរការបាន។ វាងាយស្រួលបើនិយាយពីសម្ភារៈ ប៉ុន្តែមិនងាយស្រួលនោះទេ បើនិយាយពីរបៀបធ្វើការនោះ។ ប៉ុន្តែក្រៅពីផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យា ជំនាញ STEM ផ្សេងទៀត យើងត្រូវការឧបករណ៍មួយចំនួនដូចនៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍គីមី ឬមន្ទីរពិសោធន៍ជីវវិទ្យាដែរ។ នេះជាការងារដែលត្រូវការធនធានច្រើន ប៉ុន្តែមូលហេតុដែលខ្ញុំជឿថា មិនសូវមានកម្មវិធីទាំងនេះនៅសាកលវិទ្យាល័យគឺដោយសារតែតម្រូវការមិនសូវមាន។ នេះហើយជាបញ្ហាផ្នត់គំនិតក្នុងវប្បធម៌មួយ។ លោកក៏បានលើកឡើងពីឪពុកម្តាយដែរអំបាញ់មិញ។ យើងទទួលស្គាល់ថា នៅកម្ពុជា ឪពុកម្តាយជាកត្តាសំខាន់មួយនៃការសម្រេចចិត្តរបស់កូនៗអំពីអ្វីដែលពួកគេត្រូវរៀន។ ក្រសួងអប់រំបានរកឃើញថា មានសិស្សច្រើនពេកដែលដែលសិក្សាជំនាញពាណិជ្ជកម្ម ធនាគារ ហិរញ្ញវត្ថុ គណនេយ្យ ដែលជាចំនួនច្រើនហួសសម្រាប់ទីផ្សារការងារដើម្បីទទួលយកពួកគេ។ មិនសូវមានការងារច្រើនក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារនៅកម្ពុជានោះទេ ទោះណាវិស័យនេះរីកចម្រើនខ្លាំងក៏ដោយ។ អ្នកទំនងជាពិបាកស្វែងរកការងារប្រភេទនេះ។
លោកបានប្រើពាក្យ «ផ្នត់គំនិត» តើលោកមានន័យថា វាជាផ្នត់គំនិតមើលខុសរបស់រដ្ឋាភិបាលផងដែរមែនទេឬ? ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលគួរតែអាចទស្សន៍ទាយជាមុនពីជំនាញអ្វីដែលគេត្រូវការឲ្យសមស្របនឹងទីផ្សារការងារ។
ត្រឹមត្រូវណាស់។ វាតែងជាតុល្យភាពដ៏ពិបាកមួយ រឿងថា តើរដ្ឋាភិបាលគួរមានតួនាទីប៉ុន្មាននិងក្នុងកម្រិតណានោះ។ ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ និងប្រទេសសង្គមនិយមមួយចំនួនទៀតព្យាយាមកំណត់ប្រព័ន្ធអប់រំរបស់ខ្លួនឲ្យត្រូវជាមួយនឹងការងារដែលខ្លួនបានទស្សន៍ទាយ។ ពួកគេព្យាយាមធ្វើឲ្យសិស្សរៀនតាមការតម្រង់ផ្លូវជំនាញបែបនេះតាំងពីក្មេង ក្នុងកម្មវិធីសាលារបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែនៅសហរដ្ឋអាមេរិក យើងស្ទើរតែមិនធ្វើរឿងទាំងអស់នោះទាល់តែសោះ។ អ្នកមានសេរីភាពក្នុងការរៀនអ្វីដែលអ្នកចូលចិត្ត។ ដូច្នេះ បើនិយាយពីការបង្ខំក្មេងៗឲ្យរៀននូវជំនាញឲ្យសម្របនឹងទីផ្សារការងារនាពេលអនាគត រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានធ្វើអញ្ចឹងទេ។ ក្នុងនាមខ្ញុំជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំងមួយរូប ខ្ញុំយល់ថា ការបង្ខំក្មេងឲ្យរៀនមុខវិជ្ជាជាក់លាក់ណាមួយ មិនមែនជាជម្រើសត្រឹមត្រូវនោះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងធ្វើតាមរយៈក្រសួងអប់រំគឺមិនចេញអាជ្ញាប័ណ្ណឲ្យសាកលវិទ្យាល័យថ្មីៗ ប៉ុន្តែថាមានសាកលវិទ្យាល័យច្រើនហើយនៅកម្ពុជាដែលផ្តល់កម្មវិធីគ្រប់គ្រង និងគណនេយ្យ។ ក្រសួងមិនចេញអាជ្ញាប័ណ្ណថ្មីឲ្យស្ថាប័នទាំងនេះទេ ហើយលើកទឹកចិត្តឲ្យមានវិទ្យាសា្ថនបច្ចេកទេសថ្មីបើកបន្ថែមវិញ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា នេះជាវិធីដ៏ត្រឹមត្រូវ។ នេះជាវិធីសាស្រ្តរបស់រដ្ឋាភិបាល។ អ្វីដែលអង្គការ STEM Cambodia កំពុងតែធ្វើគឺ យើងកំពុងធ្វើឲ្យមានតម្រូវការនោះកាន់តែច្រើន នៅពេលសិស្សនិងឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេចាប់ផ្តើមទាមទារឲ្យមានកម្មវិធីទាំងនេះ ដោយសារតែសាកលវិទ្យាល័យទាំងនេះជាសាកលវិទ្យាល័យឯកជន។ ពួកគេជាស្ថាប័នស្វែងរកប្រាក់ចំណេញ។ អញ្ចឹង នៅពេលសិស្សសួររកកម្មវិធីសិក្សា STEMទាំងនេះ សាកលវិទ្យាល័យនឹងចាប់ផ្តើមឆ្លើយតបដោយបង្កើតកម្មវិធីទាំងនេះ ដោយសារតែនេះជាជំនួញរបស់ពួកគេ។
ខ្ញុំចង់និយាយពីយុវជនកម្ពុជាក្មេងៗឆ្នើមៗដែលខ្ញុំបាននិយាយជាមួយ។ អ្នកខ្លះជាស្រ្តីវ័យក្មេងដែលមានការជំរុញទឹកចិត្តខ្ពស់ ហើយចូលចិត្តបច្ចេកវិទ្យា។ ខ្ញុំដឹងថា ស្រ្តីក្នុងបច្ចេកវិទ្យាជាបញ្ហាដ៏ធំ។ រឿងមួយក្នុងចំណោមរឿងជាច្រើនដែលគាត់បានប្រាប់ខ្ញុំគឺថា ស្រ្តីមានបញ្ហាច្រើនជាងបុរសក្នុងការចូលរួមក្នុងការសិក្សាជំនាញបច្ចេកវិទ្យា និងការងារទាំងនេះ។ បុរសៗទទួលបានការលើកទឹកចិត្តច្រើនជាង។ មានការខ្វះខាតស្រ្តីកម្ពុជាដែលជាគំរូក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ដែលនេះមិនលើកទឹកចិត្តឲ្យស្រ្តីកម្ពុជាដែលមានចំនួនពាក់កណ្តាលនៃយុវជនកម្ពុជានោះ ឲ្យចូលរួមក្នុងវិស័យនេះឡើយ។ តើលោកយល់យ៉ាងណា ហើយ តើលោកនឹងធ្វើដូចម្តេចដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់និស្សិតស្រីក្មេងៗឲ្យចូលរួមក្នុងវិស័យនេះ?
វាជាបញ្ហានៃការចូលរួមមិនបានគ្រប់គ្នា ឬខ្វះការចូលរួម។ អត្រាទាបនៃចំនួនស្រ្តីក្នុងការងារ STEM គឺជាបញ្ហាដែលយើងជួបប្រទះនៅក្នុងប្រទេសភាគច្រើន ហើយវាជាបញ្ហាមួយ។ នៅកម្ពុជា យើងមានស្រ្តីដែលខ្លាំង និងពូកែ ដូច្នេះពួកគេពិតជាសក្តិសមនឹងការងារ STEM ណាស់។ អ្វីដែលអង្គការ STEM Cambodia កំពុងតែធ្វើដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ គឺធានាឲ្យបានថា កម្មវិធីរបស់ពួកយើងត្រូវតែរួមមានស្រ្តីដែលជាគំរូ។ យើងមានកម្មវិធីដែលសហការជាមួយនឹងស្ថានទូតអង់គ្លេស។ វាចាប់ផ្តើមកាលពីថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ហើយវាជារថយន្តក្រុងមួយដែលធ្វើដំណើរទៅកាន់វិទ្យាល័យតាមខេត្ត នៅក្រៅភ្នំពេញ និងនាំយកភាពសប្បាយរីករាយនៃមហោស្រពវិទ្យាសាស្រ្ត និងវិស្វកម្ម ទៅវិទ្យាល័យទាំងនោះ។ យើងពិតជារីករាយចំពោះកម្មវិធីនេះណាស់។ វាត្រូវបានរៀបចំ និងសហការជាមួយនឹងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា។ វាចាប់ផ្តើមពីវិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិ នៅថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ហើយប្រធានក្រុមនៃកម្មវិធីនេះគឺនិស្សិតស្រីបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកវិស្វករគីមីពីសាលាតិចណូ នៅឆ្នាំនេះ។ នឹងមានស្រ្តីម្នាក់ទៀតយ៉ាងហោចណាស់ នៅក្នុងក្រុមនេះ។ គាត់ក៏ជាមនុស្សល្អបំផុតសម្រាប់ការងារនេះដែរ។ តាមពិតទៅ យើងមិនកំណត់ថា យើងត្រូវការមនុស្សប្រុស ឬស្រីទេ។ យើងស្វែងរកមនុស្សល្អបំផុត ហើយគាត់ជាមនុស្សល្អបំផុត។
តើលោកមានការភ្ញាក់ផ្អើលមែនទេ?
ខ្ញុំមិនអាចនិយាយថា ខ្ញុំភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំសប្បាយចិត្ត ដែលគាត់ដើរចូលមកអង្គការយើង ហើយមានការតាំងចិត្តខ្ពស់ដូចនេះ។ ខ្ញុំចង់បានន័យថា គាត់ជាមនុស្សដែលមានចំណូលចិត្តខ្លាំង ដូចអ្នកស្ម័គ្រចិត្តជាច្រើនទៀតដែរដែលធ្វើការជាមួយអង្គការខ្ញុំ។ ជាថ្មីម្តងទៀត នេះហើយបានខ្ញុំនិយាយថា ខ្ញុំមានសុទិដ្ឋិនិយមដោយសារយុវជននោះ។
គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់។ ពេលខ្លះវាមិនមែនជារឿងវប្បធម៌ទាំងស្រុងទេ បើយើងនិយាយពីផ្នត់គំនិតចំពោះស្រ្តី។ តើលោកមិនគិតថាកត្តាផ្នត់គំនិតនេះ ជាកត្តាខ្លាំងមួយដែលរារាំងស្ត្រីក្នុងជំនាញ STEM នៅកម្ពុជាទេ?
ខ្ញុំមិនគួរបង្ហាញនូវចំណាប់អារម្មណ៍ខុសនោះទេ។ ខ្ញុំចង់និយាយថា ខ្ញុំមិនមែនជាស្រ្តីកម្ពុជា ដូច្នេះ ខ្ញុំមិនអាចនិយាយជំនួសពួកគេនោះទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានឮថា មានរបាំងផ្នត់គំនិតមួយចំនួនដែលនិយាយថា ការងារ STEM ជាការងាររបស់បុរសៗ ហើយពួកគេអាចនឹងយល់យ៉ាងដូច្នេះ។ ខ្ញុំគិតថា យើងប្រាកដប្រឈមនឹងបញ្ហាផ្នត់គំនិតចំពោះស្ត្រី។ បើនិយាយអំពីរឿងឪពុកម្តាយនិងជំនាញ STEM វិញគឺយើងពិតជាប្រឈមនឹងបញ្ហានេះមែន ហើយមានគំនិតហួសសម័យអំពីថាអ្វីទៅជាការងារល្អ ដូចជាការងារក្នុងការិយាល័យ ការងារក្នុងធនាគារ ឬការងារគណនេយ្យជាដើម។ នេះហើយជាអ្វីដែលយើងកំពុងធ្វើការដើម្បីដោះស្រាយ ដោយប្រើមហោស្រពវិទ្យាសាស្រ្ត និងវិស្វកម្ម និងកម្មវិធីរថយន្ត STEM គឺដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់ឪពុកម្តាយ និងសហគមន៍ឲ្យមកចូលរួមព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះ ដោយសារយើងទទួលស្គាល់ថា ក្នុងចំណោមយុវជន១០០នាក់ អាចមាន១ ឬ២ដែលសម្រេចចិត្តសិក្សាជំនាញ STEM ប៉ុន្តែអ្នកទាំងនោះត្រូវការការគាំទ្រពីក្រុមគ្រួសារ និងមិត្តភក្តិរបស់ពួកគេដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្តនេះ។ ប្រសិនបើពួកគេនិយាយថា ខ្ញុំនឹងរៀនជំនាញវិស្វកម្ម ហើយមិត្តភក្តិរបស់ពួកគេនិយាយថា «អូ នេះជារឿងគួរឲ្យអស់សំណើចណាស់។ នេះមិនមែនជាផ្លូវនាំទៅរកការងារល្អនោះទេ។ នេះជារឿងឆ្កួតៗ។ អ្នកគួរតែរៀនអ្វីផ្សេងទៅ»។ ពួកគេទំនងជាមិនមានការលើកទឹកចិត្តដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្តរៀនជំនាញ STEM នេះទេ។ ពួកគេចង់ឲ្យមិត្តភក្តិនិយាយថា «វាពិបាកណាស់។ ខ្ញុំមិនអាចធ្វើការរៀនជំនាញ STEM ដូចអ្នកអញ្ចឹងបានទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំសរសើរអ្នកឯងដែលសម្រេចចិត្តដូចនេះ ហើយវាជារឿងដ៏អស្ចារ្យដែលអាចធ្វើបានយ៉ាងដូច្នេះ»។ យើងមិនត្រឹមតែនិយាយពីសិស្សមួយចំនួនតូចដែលចុងក្រោយជ្រើសរើសជំនាញ STEM នោះទេ។ យើងនិយាយពីការផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតរបស់សហគមន៍។ អ្នកអាចនិយាយបានថា នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានការផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតមកយល់វិញថា អ្នកចូលចិត្តរៀនវិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកវិទ្យាគឺឡូយអស្ចារ្យដែលចាប់មានក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ យើងឃើញរឿងនេះកើតឡើងនៅចំពោះមុខយើង។ កាលពីពេលដែលខ្ញុំទៅរៀននៅវិទ្យាល័យ ខ្ញុំក៏បានរៀនកម្មវិធីមនុស្សយន្តនៅសាលា។ ដូច្នេះ ខ្ញុំជាសមិទ្ធិផលនៃកម្មវិធីជំរុញ STEM របស់នរណាម្នាក់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្នុងនាមលោកជាពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង ហើយខ្ញុំទើបតែបញ្ចប់ការធ្វើដំណើរមួយ ដោយបានរកឃើញថា មានពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងច្រើនណាស់ដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ហើយចង់នាំយកជំនាញនេះទៅកម្ពុជា។ ខ្ញុំដឹងថា អង្គការលោកទើបតែសហការជាមួយក្រុមហ៊ុន Microsoft ដែលជាក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំង។ តើលោកមើលឃើញតួនាទីសំខាន់របស់ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការជួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវគុណភាពការអប់រំជំនាញ STEM យ៉ាងដូចម្តេច?
ខ្ញុំគិតថា កម្ពុជាមានសំណាងណាស់ដែល មានជនជាតិខ្មែរច្រើននៅគ្រប់ប្រទេស ដែលមិនត្រឹមតែមានបទពិសោធន៍ចម្រុះគ្នានោះទេ ប៉ុន្តែនៅពេលណាមួយក៏អាចនាំយកធនធានមកវិនិយោគចំពោះគំនិតថ្មីៗ។ មានមនុស្សមួយចំនួននៅកម្ពុជាដែលខ្ញុំធ្វើការជាមួយ ក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងរីកចម្រើនយ៉ាងលឿននៅកម្ពុជា ក៏ខ្ញុំឃើញមានគំនិតសហគ្រិនភាពក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗដែលកំពុងកើតមាននៅកម្ពុជាផងដែរ។ មានអ្នកជំនួញខ្មែរអាមេរិកល្បីៗដែលឥឡូវកំពុងធ្វើការនៅកម្ពុជាក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ដោយធ្វើការបង្កើតកម្មវិធីកុំព្យូទ័រ ឬកម្មវិធី app ទូរស័ព្ទ ធ្វើការងារជំនួយក្រៅប្រទេសឲ្យក្រុមហ៊ុនអាមេរិកធំៗ បង្កើតកម្មវិធីរបស់ពួកគេពីការិយាល័យផលិតកម្មវិធីនោះជាច្រើននៅកម្ពុជា។ ខ្ញុំក៏ស្គាល់ពលរដ្ឋបារាំងកំណើតខ្មែរដែលត្រឡប់មកពីបារាំងវិញ ហើយកំពុងតែធ្វើការងារនេះ និងពលរដ្ឋអូស្រ្តាលីកំណើតខ្មែរផងដែរ។ ដូច្នេះ កម្ពុជាមានសំណាងដែលមានសហគមន៍នៅបរទេសទាំងនេះដែលអាចជួយប្រទេសនេះ។ ខ្ញុំគិតថា វាធ្វើឲ្យយើងកាន់តែរឹងមាំ។
រឿងនេះប្រហែលពិតប្រាកដជាពិសេសសម្រាប់វិស័យបច្ចេកវិទ្យា និងជំនាញ STEM តែម្តង ជាងវិស័យផ្សេងៗទៅទៀត។ តើលោកយល់ស្របដែរឬទេ?
បាទ ខ្ញុំគិតអញ្ចឹងដែរ។ យើងបានពិភាក្សាអំពីជំនាញដែលអាចផ្ទេរបានដោយស្រួល។ វិស័យមួយចំនួនដែលមានរបាំងតិចតួចក្នុងការប្រកួតប្រជែងក្នុងទីផ្សារ គឺមានការសរសេរកម្មវិធីកុំព្យូទ័រជាឧទាហរណ៍មួយ។ ខ្ញុំមិនចង់និយាយថា ស្រួលទេ ដោយសារតែវាធ្វើឲ្យអ្នកជំនួញទាំងនោះយល់ថា ខ្លួនមានសារៈសំខាន់តិចជាងគេ។ វាមិនស្រួលទេ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងដែលពូកែខាងសរសេរកម្មវិធីកុំព្យូទ័រអាចនាំយកជំនាញនេះចូលមកកម្ពុជា ហើយដោយសារពួកគេមានជំនាញខាងភាសាស្រាប់ ពួកគេគ្រាន់តែបណ្តុះបណ្តាលមនុស្សមួយក្រុម រួចអាចអាចចាប់ផ្តើមក្រុមហ៊ុនមួយបានហើយ។ ខ្ញុំគិតថា នេះធ្វើឲ្យកម្ពុជាទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនណាស់។
