សារព័ត៌មានផ្លូវការឈ្មោះថា China Daily បានរាយការណ៍ថា អ្នកការទូតដែលតំណាងឲ្យប្រទេសចិន និងប្រទេសសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ាន បានអនុម័តនូវប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទគ្រាមានអាសន្នមួយសម្រាប់ដែនសមុទ្រ ហើយបានសន្យាថា នឹងបញ្ចប់សេចក្តីព្រាងនៃក្រមប្រតិបត្តិនេះនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំក្រោយ។
ការបញ្ចប់នូវក្រមប្រតិបត្តិដែលចងកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់មួយនេះ នឹងបង្ហាញពីការបំបែករនាំងដ៏សំខាន់មួយ បន្ទាប់ពីកិច្ចចរចាដែលមិនមានផ្លែផ្កាអស់រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍មកហើយ។ ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍ពីខាងក្រៅ មានមង្ទិលសង្ស័យថាតើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយនេះអាចអាចជាដំណោះស្រាយដែរឬទេ ដោយហេតុថា មួយផ្នែក ចិននៅតែមានជំហរកាន់តែគឃ្លើននៅក្នុងតំបន់ បន្ទាប់ពីការប្រកាសសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការអាជ្ញាកណ្តាលដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។ តុលាការនេះបានទាត់ចោលការទាមទារជាច្រើនរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។
ក្រុមមន្រ្តីរបស់ចិនបានបញ្ជូនយន្តហោះដើម្បីធ្វើការ «យាមល្បាតប្រយុទ្ធ» នៅក្បែរកោះដែលមានជម្លោះនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ រូបភាពតាមផ្កាយរណបដែលថតយកដោយមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាអន្តរជាតិ និងយុទ្ធសាស្រ្ត ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានបង្ហាញពីឃ្លាំងផ្ទុកយន្តហោះថ្មីៗដែលអាចផ្តល់ជាជម្រកដល់យន្តហោះចម្បាំងរបស់ចិន។
ការរឹងទទឹងរបស់ចិនបន្ទាប់ពីសេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ
លោក Harry Kazianis អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់សម្រាប់គោលនយោបាយការពារជាតិបាននិយាយថា «ខ្ញុំគិតថា អ្វីដែលចិនកំពុងព្យាយាមសម្រេចឲ្យបាននោះគឺ ចង់បង្ហាញពីកំហឹងរបស់ខ្លួនទៅលើសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការអាជ្ញាកណ្តាលក្នុងក្រុងឡាអេ នាពេលថ្មីៗនេះ»។
លោក Kaszianis បានកត់សម្គាល់ថា «ខ្ញុំគិតថា យើងត្រូវបែងចែករឿងនេះជាលក្ខណៈប្រតិកម្មដែលមាន២ប្រភេទ។ ប្រភេទទី១គឺថា តើមានអ្វីកើតឡើងចាប់ពីខែកក្កដា និងមានអ្វីផ្សេងទៀតដែលនឹងកើតឡើងរហូតដល់ដើមខែកញ្ញានេះ។ យើងសួរសំណួរនេះដោយសារតែនោះជាពេលវេលាដែលចិននឹងរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់ប្រទេស G20។ លោក Kazianis និយាយថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនេះនឹងបន្តការងាររបស់ខ្លួនដោយប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្រ្តដែលខ្លួនកំពុងធ្វើនាពេលនេះ។
លោក Greg Poling ប្រធានកម្មវិធី «គំនិតផ្តួចផ្តើមតម្លាភាពដែនសមុទ្រអាស៊ី ឬ Asia Maritime Transparency Initiative របស់មជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាអន្តរជាតិនិងយុទ្ធសាស្រ្ត និយាយថា វាជាយុទ្ធសាស្រ្តរយៈពេលវែងរបស់ចិនក្នុងការប្រើប្រាស់អំណាចគ្រប់គ្រងមិនស្របច្បាប់របស់ខ្លួនទៅលើតំបន់នេះ។ លោកមានចម្ងល់ថា ដោយសារតែមានការប្រជែងគ្នានៅក្នុងតំបន់ពីសំណាក់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន និងដោយសារតែមានសេចក្តីសម្រេចនាពេលថ្មីៗនេះ តើសហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវរង់ចាំយូរកម្រិតណា ក្នុងការប្រឆាំងតទល់នឹងការទាមទាររបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង តាមរយៈអនុវត្តនូវសិទ្ធិធ្វើចរាចរណ៍លើផ្លូវទឹកនោះ?
លោក Poling និយាយថា «អ្នកអាចលើកឡើងពីការសម្រេចចិត្តផ្នែកយុទ្ធសាស្រ្តមួយចំនួន។ តើអាមេរិករង់ចាំយូរអញ្ចឹងទេ ក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិធ្វើចរាចរណ៍លើផ្លូវទឹកនេះ? វាប្រហែលជាអ៊ីចឹងហើយ។ តើពួកគេគួរតែមានប្រតិកម្មខ្លាំងជាងនេះចំពោះការរំលោភយកតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Scarborough Shoal នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ដែរឬទេ? វាប្រហែលជាអ៊ីចឹងហើយ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា យុទ្ធសាស្រ្តរយៈពេលវែងនេះស្តាប់ទៅល្អម្យ៉ាងដែរ»។
លោក Poling បានកត់សម្គាល់ថា ឆ្នាំ២០១៤ គឺជាឆ្នាំដែលចិនបានផ្លាស់ប្តូរវិធីសាស្ត្រដែលខ្លួនបានប្រើក្នុងការទាមទារដែនសមុទ្រនោះ។ លោកនិយាយថា គេដឹងយ៉ាងទូលំទូលាយថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានរំខាន និងបង្ខំប្រទេសជិតខាងខ្លួន ដូចជាវៀតណាម និងហ្វីលីពីន ប៉ុន្តែ «នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ភ្លាមៗនោះ យើងឃើញមានកោះសិប្បនិម្មិតរបស់ចិនកើតមានឡើងនៅកន្លែងដែលពីមុនមានតែថ្មប៉ប្រះទឹក ហើយការណ៍នេះបានផ្លាស់ប្តូរនូវតុល្យភាពនៃអំណាចតាមមធ្យោបាយដ៏សំខាន់មួយ»។
នាវាជើងទឹក និងយន្តហោះអាមេរិកបានបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ការទាមទារដែនទឹករបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ដោយបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការធ្វើចរាចរណ៍នាវាល្បាត នៅក្បែរកោះទាំងនោះ ហើយបានព្រងើយកន្តើយចំពោះការព្រមានរបស់មេបញ្ជាការក្នុងស្រុករបស់ចិនឲ្យចាកចេញពីតំបន់នោះ។ អាជ្ញាធរចិនបានទទូចថា កប៉ាល់បរទេសកំពុងតែរំលោភដែនទឹករបស់ចិន។ កងទ័ពជើងទឹករបស់អាមេរិកបានឆ្លើយតបថា ពួកគេស្ថិតនៅក្នុងដែនទឹកអន្តរជាតិ។ សកម្មភាពទាំងនេះហើយ ជាអ្វីដែលធ្វើឲ្យក្រសួងការពារជាតិអាមេរិកនិយាយថា ចិនកំពុងទាមទារ «ចំណែកដែនទឹកធំហួសហេតុ» ដោយព្យាយាមរឹតបណ្តឹងសេរីភាពក្នុងការធ្វើចរាចរណ៍របស់កប៉ាល់បរទេស។
ថ្មប៉ប្រះទឹកក្លាយជាកន្លែងចតយន្តហោះរបស់ចិន
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ចិនក្នុងការកសាងកោះសិប្បនិម្មិតនោះមានន័យថា យោធា ឬក្រុមអ្នកអនុវត្តច្បាប់អាចនឹងត្រូវបានគេដាក់ពង្រាយនៅក្នុងតំបន់ដាច់ស្រយោលនោះក្នុងចំនួនដ៏ច្រើនដែលមិនធ្លាប់មានពីមុន។ លោក Poling និយាយថា ប្រសិនបើគោលដៅនោះគឺដើម្បីបង្កើតការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពក្នុងពេលមានមានភាពស្ងប់ស្ងាត់នេះ «វាពិបាកនឹងទស្សទាយថា តើវៀតណាម ហ្វីលីពីន និងម៉ាឡេស៊ី អាចបន្តប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួនជាក់ស្តែងដោយវិធីណា បើសិនជាគ្មានការអត់ឱនពីចិននោះទេ»។
ស្ថានភាពនេះមានភាពផុយស្រួយ ខណៈពេលដែលប្រទេសនានាក្នុងតំបន់ រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផង រង់ចាំមើលថា តើចិននឹងដោះស្រាយជម្លោះនេះយ៉ាងណា នៅពេលដែលចិនកំពុងអនុវត្តឥទ្ធិពលនយោបាយកាន់តែខ្លាំងក្លាក្នុងនាមជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចដែលទើបតែងើបឡើងនេះ។ លោក Kazianis និយាយថា អំណាចដែលកំពុងតែលេចចេញឡើងនេះ តែងតែជាបញ្ហាប្រឈមជាមួយនឹងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន។ «ដូច្នេះ អ្វីដែលនឹងកើតឡើងបន្ទាប់នោះ គឺជាបញ្ហាប្រវត្តិសាស្រ្ត ហើយលើសពីនេះទៀត យើងនឹងឃើញរបៀបដែលអាមេរិក ក៏ដូចជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន នឹងប្រតិកម្មតបទៅនឹងបញ្ហានេះ។ អ្វីដែលជាលទ្ធផលនៃគោលនយោបាយផ្តល់រង្វាន់ហើយដាក់គំនាប ដែលដាក់ឲ្យចិនធ្វើជាដៃគូមានទំនួលខុសត្រូវនោះ មិនមែនជាអ្វីដែលពួកគេបេ្តជ្ញាធ្វើដោយប្រថុយប្រថានដើម្បីរារាំងចិនមិនឲ្យធ្វើរឿងទាំងនោះទេ។ នោះជាចំណុចសំខាន់បន្ទាប់ ដែលពួកគេត្រូវប្រឈមទាំងស្រុងក្នុងរយៈពេលប្រហែលជាមួយទសវត្សរ៍ទៀត»។
សំណួរដ៏សំខាន់មួយគឺថា តើចិននឹងបន្តអះអាងការទាមទារ ដែលប្រទេសក្នុងតំបន់ និងអង្គការសហប្រជាជាតិបានបដិសេធនោះឬយ៉ាងណា។ លោក Greg Poling និយាយថា ប្រសិនបើចិនយកបញ្ហានេះជាអាទិភាពនោះ អាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនត្រូវតែសម្រេចចិត្តក្នុងការចំណាយដើម្បីតទល់នឹងជំហររបស់ចិន។
លោក Poling និយាយថា «ប្រសិនបើចិនពិតជាបេ្តជ្ញាចិត្តយកយុទ្ធសាស្រ្តមួយនេះមែន ដោយមិនខ្វល់ថាខ្លួនត្រូវចំណាយផ្នែកការទូតយ៉ាងច្រើនប៉ុនណានោះ វាពិបាកនឹងស្មានណាស់ថា តើសហគមន៍អន្តរជាតិ ឬប្រទេសផ្សេងៗដូចជា អាមេរិក និងជប៉ុនអាចនឹងធ្វើអ្វីទៀត។ យើងអាចព្យាយាមរារាំងការរំលោភបំពានទាំងកំរោលរបស់ចិន ប៉ុន្តែយុទ្ធសាស្រ្តរយៈពេលវែង គឺត្រូវព្យាយាម រិះគន់ និងបំបាក់មុខចិន ដោយសង្ឃឹមថា ចិននឹងដឹងខ្លួនថា នេះមិនមែនជាមធ្យោបាយមួយដែលមហាអំណាចគួរតែប្រើទេ ហើយការធ្វើដូច្នេះកំពុងបំផ្លាញផលប្រយោជន៍រយៈពេលវែងរបស់ខ្លួនទៅវិញទេ»។
លោក Poling និយាយថា ការធ្វើដូច្នេះនឹងផ្តល់សង្ឃឹមតិចតួចសម្រាប់ដោះស្រាយស្ថានភាពនេះក្នុងរយៈពេលខ្លី «ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកទទួលស្គាល់ថា នេះជាការប្រកួតប្រជែងផ្នែកស្មារតីក្នុងរយៈពេល៥ ឬ១០ឆ្នាំនោះ វាគឺច្បាស់ជាមធ្យោបាយតែមួយដែលអ្នកមាន»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ប៊ុន ប៉េងហ៊ុយ
